Fosforna kiselina
Fosfatna kiselina ili ortofosforna kiselina je triprotonska oksikiselina fosfora čija je hemijska formula H3PO4.[7] Njene soli nazivaju se fosfati.
Fosforna kiselina | |||
---|---|---|---|
IUPAC ime |
| ||
Drugi nazivi | ortofosforna kiselina | ||
Identifikacija | |||
CAS registarski broj | 7664-38-2 , 16271-20-8 (hemihydrate) | ||
PubChem[1][2] | 1004 | ||
ChemSpider[3] | 979 | ||
UNII | E4GA8884NN | ||
EINECS broj | |||
UN broj | 1805 | ||
KEGG[4] | |||
MeSH | |||
ChEBI | 26078 | ||
ChEMBL[5] | CHEMBL1187 | ||
RTECS registarski broj toksičnosti | TB6300000 | ||
Jmol-3D slike | Slika 1 | ||
| |||
| |||
Svojstva | |||
Molekulska formula | H3PO4 | ||
Molarna masa | 98.0 g/mol | ||
Agregatno stanje | bela čvrsta supstanca ili bezbojna viskozna tečnost (>42 °C) | ||
Gustina | 1.685 g/ml (tečnost) | ||
Tačka topljenja |
42.35 °C, 316 K, 108 °F | ||
Tačka ključanja |
158 °C, 431 K, 316 °F (razlaže se) | ||
pKa | 2.12, 7.21, 12.67 | ||
Viskoznost | 85% vodeni rastvor ? cP | ||
Termohemija | |||
Standardna entalpija stvaranja jedinjenja ΔfH |
-1288 kJ·mol−1[6] | ||
Standardna molarna entropija S |
158 J·mol−1·K−1[6] | ||
Opasnost | |||
EU-klasifikacija | Korozivna (C) | ||
R-oznake | R34 | ||
S-oznake | (S1/2), S26, S45 | ||
Srodna jedinjenja | |||
Srodna fosforne kiseline | hipofosforna kiselina fosforasta kiselina pirofosforna kiselina tripolifosforna kiselina hipofosforasta kiselina perfosforna kiselina permonofosforna kiselina | ||
| |||
Infobox references |
Dobivanje
urediFosfatna kiselina se dobija rastvaranjem fosfor (V) oksida u vodi:
- P4O10 (s) + 6 H2O → 4 H3PO4
Osim toga, može se dobiti i djelovanjem sumporne kiseline na kalcijum fosfat:
- Ca3(PO4)2 (s) + 3 H+ + 3 HSO4- → 3 CaSO4 + 2H3PO4hh
Osobine
urediFosfatna kiselina je slaba triprotonska kiselina. Konstante ionizacije su:
Upotreba
urediNajvažnija upotreba soli fosforne kiseline je u proizvodnji vještačkih đubriva.
Reference
uredi- ↑ Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.”. Drug Discov Today 15 (23-24): 1052-7. DOI:10.1016/j.drudis.2010.10.003. PMID 20970519.
- ↑ Evan E. Bolton, Yanli Wang, Paul A. Thiessen, Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry 4: 217-241. DOI:10.1016/S1574-1400(08)00012-1.
- ↑ Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846.
- ↑ Joanne Wixon, Douglas Kell (2000). „Website Review: The Kyoto Encyclopedia of Genes and Genomes — KEGG”. Yeast 17 (1): 48–55. DOI:10.1002/(SICI)1097-0061(200004)17:1<48::AID-YEA2>3.0.CO;2-H.
- ↑ Gaulton A, Bellis LJ, Bento AP, Chambers J, Davies M, Hersey A, Light Y, McGlinchey S, Michalovich D, Al-Lazikani B, Overington JP. (2012). „ChEMBL: a large-scale bioactivity database for drug discovery”. Nucleic Acids Res 40 (Database issue): D1100-7. DOI:10.1093/nar/gkr777. PMID 21948594.
- ↑ 6,0 6,1 Zumdahl, Steven S. (2009). Chemical Principles 6th Ed.. Houghton Mifflin Company. str. A22. ISBN 0-618-94690-X.
- ↑ Lide David R., ur. (2006). CRC Handbook of Chemistry and Physics (87th izd.). Boca Raton, FL: CRC Press. 0-8493-0487-3.