Filipeji
Filipeji (starogrčki: Φιλίππειοι / Philíppeioi, lat. Philippus ili Philippeus), kasnije nazvani aleksandri (Ἀλέξανδροι, Aléxandroi),[1] bio je zlatni novac koji je u antici koristilo makedonsko kraljevstvo. Počeli su da se kuju negde između 355. i 347. pne., u doba vladavine Filipa II, pa im otuda i ime.[2] Na prednjoj strani novčića nalazio se lik grčkog boga Apolona, a na naličju predstava bige, tj. jedne vrste grčkih dvokolica u koje su upregnuta dva konja.[3] Jedan filipej imao je istu vrednost kao i jedan zlatni stater.[2] Na prvim filipejima Apolon je bio predstavljen s dugom kosom, ali je potom izgled promenjen i otad je ovaj bog uvek predstavljan s kratkom kosom.[4] Ovaj se novac uglavnom koristio za krupnu trgovinu van Makedonije.[3] To je rezultiralo njegovim brzim širenjem prvo po balkanskim zemljama i kontinentalnoj Grčkoj,[2] a zatim i po zemljama tadašnjeg Zapada; depoi filipeja otkriveni su u Italiji, Istanbulu, južnoj Rusiji, na Kipru, u Siriji i Egiptu. Velika većina tog novca zapravo je iskovana u doba vladavine Filipovog naslednika, Aleksandra Velikog.[2] Filipeji koje je izdao Aleksandar nakon Filipove smrti i dalje su se zvanično nazivali tako, premda su ih Aleksandrove pristalice često nazivali i "aleksandrima".[1]
Uticaj uredi
Filipeji se smatraju najpoznatijim novcem koji je kovao makedonski kralj Filip II,[3] i zadržali su jak uticaj čak i nakon što su izašli iz opticaja.[2] Izgled tog novca često je podražavan i van Grčke,[4] i to dugo nakon što su sami filipeji izašli iz upotrebe. Galski stateri, čiji je izgled bio vrlo sličan filipejima, kovani su sve do kraja Cezarovih galskih ratova tri veka potom (51. pne.).[2] Dizajn je često bio prilagođen u skladu s lokalnim kulturama van grčkog sveta; kod nekih galskih imitacija Apolonova je kosa predstavljena kao bujna i stilizovana, dok su dvokolice često zamenjene predstavom jednog konja (ponekad s ljudskom glavom), a ostali prostor zauzimali su keltski simboli kao što su Sunčev krst, glava vepra ili prikaz boga Ogmija.[4] Taj je novac bio u tako širokoj upotrebi, da se kod mnogih rimskih pisaca termin Philippeus upotrebljava generički, da označi težak zlatan novac uopšte.[2][5][6]
Reference uredi
- ↑ 1,0 1,1 Bernstein, Peter L. (2000). The Power of Gold. John Wiley & Sons, Inc.. str. 42–43. ISBN 0-471-25210-7.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Metcalf, William (2012). The Oxford Handbook of Greek and Roman Coinage. Oxford University Press. str. 176–177. ISBN 0-19-530574-4. Pristupljeno 10. decembar 2012.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Hammond, N. G. L. (1998). The Genius of Alexander the Great. UNC Press Books. str. 53–54. ISBN 0-8078-4744-5. Pristupljeno 10. decembar 2012.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Greek Coins. Taylor and Francis. str. 201. Pristupljeno 10. decembar 2012.
- ↑ Psoma, Selene (2009). „Monetary Terminology in Pre-Roman Asia Minor”. Epigraphica Anatolica 42: 170, 175–176. Pristupljeno 2012-12-21.
- ↑ Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary, s.v. "Phĭlippus", I. B; II. A.
