Etatizam

Etatizam (fr. l'état - država) je kao termin ponikao i ušao u širu upotrebu krajem 19. veka iz diskusija koje su razmatrale obim i oblik državnog udela u upravljanju nacionalnom ekonomijom. Pod uticajem novih pojava u društvenom razvitku tokom poslednjih decenija 20. veka ovaj termin u savremenom političkom rečniku dobija mnogo šira značenja. Pod etatizmom se podrazumeva podređivanje društva državi. To se izražava kroz dominantnu ulogu državnog činovničkog aparata u rukovođenju svim oblicima društvene a posobno ekonomske delatnosti.

Marksistička teorija je objašnjavala pojavu etatizma relativnom ravnotežom društvenih antagonističkih klasa u jednom istorijskom dobu. Oslabljenost vladajućih slojeva čije su društvene pozicije potkopane, ali ne i srušene, a relativna osnaženost potlačenih klasa koje ipak nemaju snagu za revolucionarnu smenu društveno-ekonomske formacije, stvara situaciju u kojoj država uzima ulogu „treće sile“. Ovim principom su Marks i Engels objašnjavali pojedine oblike organizacije političke vlasti kao što su bili apsolutizam u Francuskoj pre buržoaske revolucije, vladavine Napoleona Prvoga i Trećeg i Bizmarkov režim u Nemačkoj.

Etatističke pojave ne ostaju samo ograničene na ekonomski život jednog društva nego se proširuju na celokupni društveni sistem. Oslanjajući se na vitalne funkcije koje je država stekla u materijalnoj proizvodnji i raspodeli, državni birokratski aparat nastoji da proširi svoju moć i na kulturnu nadogradnju društva čime se otvara put totalitarizmu koji je imao neposrednu manifestaciju u političkim sistemima nacizma i staljinizma.

Izvori

• Politička enciklopedija, Savremena administracija, Beograd, 1975.

Spoljašnje veze

• Vokabular: etatizam (sh)