Ekstremne vremenske prilike 535 - 536
Klimatska promena (535—536) se odnosi na nekoliko značajnih odstupanja svetske klime u 535. i 536. godini. Vizantijski istoričar Prokopije iz Cezareje zabeležio je da je Sunce davalo svetlost bez punog sjaja i da je izgledalo kao da je sunce pomračeno, jer nije davalo jasnu svetlost. Nuspojava ovih katastrofalnih vremenski prilika najverovatnih postaje epidemija poznata pod imenom Justinijanova kuga koja dolazi do Mediterana 541. godine i ubija 25 % stanovništva.
Najslabiji prirast drveća i mnogi dokazi o zahlađenju uredi
Dendrolog Majk Bejli sa kraljevskog univerziteta u Belfastu izvršio je analizu drveća i godova na drveću. Tom analizom se pokazalo da je irski hrast imao izuzetno slab prirast 535, a drugi jaki pad je bio 542, posle delomičnog oporavka. Do sličnih nalaza došlo se i analizom godova drveća u Švedskoj, Finskoj, Sijera Nevadi i u Čileu.
Brojni izvori toga doba zabeležili su i mnoge druge fenomene povezane sa neobičnom klimom toga perioda:
- niska temperatura, čak i sneg tokom leta
- tamni oblaci i samo nekoliko sati sunca tokom dana
- brojni izveštaji o gotovo noćnoj tami u podne
- poplave u dotad suvim područjima
- veliko smanjenje prinosa žita.
Povezivanje te pojave sa vulkanskom zimom uredi
Zaključilo se da su takve pojave zbog prašine ili pepela u vazduhu nakon udara komete ili meteorita ili nakon erupcije vulkana (fenomen poznatog kao vulkanska zima). Slična pojava desila se 1816. i ta godina je nazvana Godina bez leta, a povezana je sa erupcijom vulkana Tambora u Indoneziji.
Događaji iz 536. i glad koja je usledila predlagala se kao objašnjenje pojave da su viši slojevi u Skandinaviji žrtvovali velike količine zlata na kraju perioda seoba, da bi umirili ljutite bogove i da bi vratili sunčevu svetlost.
Istraživanja u poslednje vreme uredi
- Staders je 1984. pretpostavio da je taj događaj izazvao vulkan Rabaul u današnjoj Papui Novoj Gvineji. Tezu je objavio u časopisu Nejčer.[1]
- Dejvid Kiz je 1999. u svojoj knjizi Katastrofa: Potraga za poreklom modernog sveta ("Catastrophe: A Quest for the Origins of the Modern World) pretpostavio da je vulkan Krakatau eksplodirao u to vreme i izazvao te promene. Njegovu pretpostavku podupire američki vulkanolog Ken Volec.
Kiz je pretpostavio da je promena klime mogla biti uzrok mnogih drugih pojava kao što su:
- pojava Justinijanove kuge (541—542) kao prve pandemije
- migracija Mongola prema zapadu
- opadanje moći Avara
- kraj Persijskog carstva
- uspon islama
- pad Teotiuakana.
Ipak, Kizova i Volecova teorija još nije najšire prihvaćena. Potreban je dokaz u vidu vulkanskih sedimenata.
Vidi još uredi
Literatura uredi
- Arjava, Antti, "The Mystery Cloud of 536 CE in the Mediterranean Sources", Dumbarton Oaks Papers, 59: 73-94 (2005), ISBN 0-88402-311-7.
- Axboe, Morten, "Amulet Pendants and a Darkened Sun", In Bente Magnus (ed.), Roman Gold and the Development of the Early Germanic Kingdoms, Stockholm 2001. ISBN 91-7402-310-1
- Baillie, M.G.L., Slice Through Time, ISBN 0-7134-7654-0, 1995, (Google Print, p. 93)[mrtav link]
- Baillie, Mike, Exodus to Arthur: Catastrophic Encounters With Comets, 1999, ISBN 0-7134-8352-0
- Farhat-Holzman, Laina, Climate Change, Volcanoes, and Plagues—the New Tools of History, Good Times, Thursday, January 23, 2003, (GlobalThink.Net Research Papers) Arhivirano 2007-04-25 na Wayback Machine-u.
- Gunn, Joel D. (ed.), The Years without Summer: Tracing A.D. 536 and its Aftermath, ISBN 1-84171-074-1.
- Keys, David, Catastrophe: A Quest for the Origins of the Modern World, Ballantine Books, New York, 1999.
- Levy, David (ed.), The Scientific American Book of the Cosmos, ISBN 0-312-25453-9, 2000, (Google Print, p. 186)[mrtav link]
- Simon Winchester, Krakatoa: The Day the World Exploded, August 27, 1883, ISBN 0-06-621285-5, 2003.
- Wohletz, Ken, Da li je mračno srednje doba bilo izazvano klimatskim promenama čiji je pokretač vulkanska aktivnost? Arhivirano 2003-06-18 na Wayback Machine-u
Napomene uredi
- ↑ R. B. Stothers - "Mystery cloud of AD 536" in Nature 307, 344 - 345 (26 January 1984); doi:10.1038/307344a0 http://www.nature.com/nature/journal/v307/n5949/abs/307344a0.html
Vanjske veze uredi
- Profile of Mike Baillie Arhivirano 2007-06-08 na Wayback Machine-u
- Transcript of Catastrophe! Part 1 Arhivirano 2012-11-14 na Wayback Machine-u from the PBS documentary series Secrets of the Dead
- Transcript of Catastrophe! Part 2 Arhivirano 2013-05-03 na Wayback Machine-u from the PBS documentary series Secrets of the Dead
- CCNet Debate: The Ad 536-540 Mystery: Global Catastrophe, Regional Event or Modern Myth?