Priča o drvetu i plodovima
Parabola o drvetu i plodovima je Isusova alegorijska priča o tome kako proveriti osobu, odnosno kako razlikovati dobre ljude od loših.[1][2] Isusovo je poređenje da kao što drvo prepoznajemo po plodu tako i ljude možemo prepoznati po njihovim plodovima.
Slične besede o drvetu i plodovima se nalaze na više mesta u kanonskim jevanđeljima po Mateju i Luki, kao i nekanonskom evanđelju po Tomi. Isusova kritika je uglavnom uperena protiv "lažnih proroka" i licemera, odnosno tadašnjih verskih vođa, sveštenika i fariseja (vidi "teško vama licemeri").
Samo u jednoj, od svih zabeleženih verzija ove priče, stoji da se "neplodno drvo seče se i u vatru baca”, što do danas izaziva veoma različita tumačenja.
Priča uredi
Evanđelje po Mateju uredi
Kod Mateja se Isusovo poređenje o drvetu i plodovima nalazi na dva mesta. Prva verzija priče nalazi se u sedmom poglavlju:
Čuvajte se lažnih proroka, koji vam dolaze u ovčijem ruhu, a iznutra su grabljivi vuci. Po plodovima njihovim poznaćete ih. Zar se grožđe bere s trnja ili smokve sa čkalja? Tako svako dobro drvo rađa dobre plodove, a rđavo drvo donosi rđave plodove. Ne može dobro drvo doneti rđave plodove, niti rđavo drvo doneti dobre plodove. Svako drvo, koje ne rađa dobra ploda, seče se i u vatru baca. Dakle po plodovima njihovim poznaćete ih.
– Evanđelje po Mateju, 7:15-20 (prevod Emilijana Čarnića)
Druga verzija priče se nalazi u dvanaestom poglavlju:
Ili usadite drvo dobro, i rod njegov biće dobar; ili usadite drvo zlo, i rod njegov zao biće; jer se po rodu drvo poznaje. Porodi aspidini! Kako možete dobro govoriti, kad ste zli? Jer usta govore od suviška srca. Dobar čovek iz dobre kleti iznosi dobro; a zao čovek iz zle kleti iznosi zlo.
– Evanđelje po Mateju, 12:33-35 (prevod Vuka Karadžića)
Evanđelje po Luki uredi
Luka prenosi sledeću priču o drvetu i plodovima:
Jer nema dobra drveta koje rađa nezdrav rod, ni nezdrava drveta koje rađa dobar rod. Jer se svako drvo poznaje po svom plodu. S trnja se ne beru smokve, niti se grožđe bere s kupine. Dobar čovek iz dobre riznice svoga srca iznosi dobro, a zao čovek iz zle riznice iznosi zlo; jer njegova usta govore ono čega je srce puno.
– Evanđelje po Luki, 6:43-45 (prevod Emilijana Čarnića)
Evanđelje po Tomi uredi
Kod Tome se izreka o plodovima takođe pominje na dva mesta, prvo u 43. pasusu:
Kazaše mu učenici: "Ko si ti koji nam ovo govoriš?" "Zar iz onoga što vam govorim ne razumete ko sam? Ali vi ste postali poput Judejaca, jer oni vole stablo a mrze njegov plod, i vole njegov plod a mrze stablo."
– Evanđelje po Tomi, izreka 43
a potom i dva pasusa niže:
Isus reče: "Ne bere se grožde s trnja, niti se beru smokve s gloga, jer oni ne donose ploda. Jer dobar čovjek iz svoga blaga iznosi dobro; a zao čovjek iz svojega blaga, koje mu je u srcu, iznosi zlo. I govori zle riječi, jer iz obilja u srcu iznosi zlo."
– Evanđelje po Tomi, izreka 45
Otkrivenje po Petru uredi
Gnostičko otkrivenje po Petru se poziva na Isusovu priču o plodovima:
Jer, zlo ne može roditi dobrim plodom. Mesto odakle dolazi svaki od njih stvara ono što mu je slično.
U nastavku kaže:
Jer, ljudi, ako su mudri, ne beru smokve s trnja ili trnovita grmlja, niti grožde s drače. S jedne strane, ono što nastaje uvijek se nalazi u onome iz čega dolazi.[3]
Tumačenja uredi
Protiv verskih vođa uredi
Isus koristi slike veoma poznate njegovim slušaocima. Određeno trnje zaista rađa bobice koje podsećaju na grožđe. A čkalj je cvet, koji bar iz daljine, može ličiti na smokvu. Kada se ta sličnost pogleda pažljivo, ona je u stvari lažna.[4] Isus sličan test postavlja i raznim veroučiteljima i lažnim prorocima - da li žive u skladu sa moralnom istinom i imaju ispravan karakter?[4]
Protiv kaluđera uredi
Temišvarski episkop Georgije Popović je oko 1750. godine tumačio ovu parabolu („Poznajte drvo od ploda njegova ... neplodno drvo seče se i na vatru meće”) protiv neženjenih, neradnih i prosjačnih srpskih kaluđera, koje treba ukinuti, a "na manastirske posede familije naseliti, a manastire u škole, u bolnice i u vaspitališta sirote narodne dece preobratiti."[5]
Protiv homoseksualaca uredi
Uoči neodržane beogradske povorke ponosa 2009. godine, mitropolit Amfilohije Radović je upotrebio izmenjenu parabolu o drvetu i plodovima radi protivljenja pravima homoseksualaca, nazvavši homoseksualnu ljubav jalovom i rekavši da „drvo koje ploda ne rađa siječe se i u oganj baca“.[6] Ovu izjavu, koja je kasnije prihvaćena kao zvanični stav SPC, osudilo je više nevladinih organizacija[7], a neki pravnici su u tome pronašli elemente krivičnog dela govora mržnje[8], zbog čega su neke organizacije za ljudska prava najavile tužbu.[9]
Izvori uredi
- ↑ Jesus in the first three Gospels by Millar Burrows, 1977 ISBN 0-687-20089-X pages 122 and 195
- ↑ Matthew by Douglas Hare 2009 ISBN 0-664-23433-X page 34
- ↑ The Apocalypse of Peter
- ↑ 4,0 4,1 „The Parables of Jesus: The Tree and its Fruits”. Arhivirano iz originala na datum 2011-02-27. Pristupljeno 2011-03-03.
- ↑ „Dositej Obradović: „Život i priključenija“, u Antologiji srpske književnosti”. Arhivirano iz originala na datum 2013-01-09. Pristupljeno 2012-05-05.
- ↑ Srpska pravoslavna crkva - „Povorka srama“ Arhivirano 2009-09-22 na Wayback Machine-u, 16.9.2009.
- ↑ B92 - „SPC o Povorci: Ljubav ili Sodoma“, 17.9.2009.
- ↑ Povorka ponosa podelila vladike
- ↑ Skandalozno: Amfilohiju sude zbog gej parade?!