Dardan (mitologija)
Za ostala značenja, vidi Dardan (razvrstavanje).Dardan (grč. Δάρδανος [Dárdanos — Dardanos]) bio je, u grčkoj mitologiji, sin Zevsa i Atlantove kćeri Elektre, jedne od sedam Plejada, te eponimni heroj maloazijskih Dardanaca i osnivač grada Dardanije na planini Idi.[1] Njegov sin Erihtonije smatran je najbogatijim smrtnikom.[2]
Mitologija uredi
Dardan je mitski predak Trojanaca i, preko njih, Rimljana. Važno je praviti razliku između starijeg grčkog predanja i onog kasnijeg, koje se sreće kod rimskih pesnika.[3]
Grčko predanje uredi
U starijem predanju Dardan je oženjen Hrisom, kćerkom Palantovom, koja mu je u miraz donela paladion i kipove Velikih Bogova i s kojom živi u Arkadiji. Ona mu je rodila dva sina, Ideja i Dimanta, koji su jedno vreme vladali Atlantovim kraljevstvom u Arkadiji, a onda su se razdvojili zbogh velike poplave i gladi koja je onda nastupila. Dimant je ostao u Arkadiji, a Dardan, zajedno sa sinom Idejem (ili, prema drugima, sa Jasionom, polubratom po majci), otišao je na Samotraku, koja se otada zvala Dardanija i na kojoj je utemeljio kult samotračkih Velikih Bogova,[4][5][6] pri čemu tamošnjem narodu nije saopštio imena bogova.[3] Servije dodaje i to da je Dardan na Samotraci uveo Salijevce.[7] Potom su otišli u Frigiju, gde ih je kralj Teukro srdačno dočekao i dao Dardanu jednu oblast na upravu i svoju kćer Bateju za ženu,[8] koja mu je rodila sina Erihtonija i kćerku Ideju.[9] Dardan je u Frigiji hteo da osnuje grad na mestu buduće Troje, ali ga je Apolon upozorio da je to mesto ukleto, pa je Dardan podigao istoimeni grad (Dardan) na obroncima planine Ide. Proročište je Dardanu reklo da će grad biti neosvojiv dok god se sveti miraz njegov supruge bude nalazio u zemlji pod Ateninom zaštitom.[3] Nakon Teukrove smrti Dardan je zavladao celom zemljom, koja je po njemu nazvana Dardanijom,[10] odakle je širio svoju vlast na mnoge maloazijske gradove, a osnivao je i kolonije po Trakiji.[11] Posle Dardanove smrti njegovi su potomci preneli sveti paladij u Troju.[3]
Rimsko predanje uredi
Prema rimskom predanju, Dardan je bio sin Korita, etrurskog kraljevića iz grada Kortone, ili, prema drugoj verziji, sin Zevsa i Koritove supruge.[12] U jednoj bici s Aboriginima Dardan je izgubio kacigu (κόρυς) i, premda je već bio potisnut, poveo je svoje vojnike u novi napad, kako bi povratio svoju kacigu. Odneo je pobedu i mesto bitke nazvao Koritom, današnjom Kortonom. Kasnije je sa bratom Jasionom napustio Etruriju. Dardan je otišao u Frigiju, gde je osnovao dardansko kraljevstvo, a Jasion je otišao na Samotraku, pri čemu su dvojica braće prethodno među sobom podelili penate.[3] Ta sveta znamenja kasnije je Eneja vratio iz Troje u Italiju.[13][14]
U mitu se spominju još četiri druge ličnosti po imenu Dardan.[15][16]
Genealogija uredi
Reference uredi
- ↑ Srejović & Cermanović-Kuzmanović 1989, s.v. Dardan (1)
- ↑ Homer, Ilijada, XX, 215 sqq.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Schmitz 1867, s.v. Dardanus (1)
- ↑ Dionisije Halikarnašanin, Rimske starine, I, 61, I, 62, I, 68, I, 69.
- ↑ Konon, Povesti, 21.
- ↑ Servijev komentar uz Vergilijevu Eneidu, III, 167.
- ↑ Servijev komentar uz Vergilijevu Eneidu, VIII, 285
- ↑ Dionisije Halikarnašanin, Rimske starine, I, 66.
- ↑ Pausanija, Opis Helade, III, 15, 3.
- ↑ Pseudo-Apolodor, Biblioteka, III, 12, 1‒2.
- ↑ Diodor Sicilijski, Istorijska biblioteka, V, 48, 3.
- ↑ Servijev komentar uz Vergilijevu Eneidu, IX, 10; VII, 207.
- ↑ Vergilije, Eneida III, 167 sqq; VII, 206 sqq;
- ↑ Servijev komentar uz Vergilijevu Eneidu, III, 15; VII, 207.
- ↑ Homer, Ilijada, XX, 460.
- ↑ Pausanija, Opis Helade, VIII, 24, 2.
Literatura uredi
- Schmitz, Leonhard (1867), „Dardanus (1)”, Smith, William, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, Boston
- Srejović, Dragoslav; Cermanović-Kuzmanović, Aleksandrina (1989). Rečnik grčke i rimske mitologije. Beograd: Srpska književna zadruga.