Cijanovodonična kiselina
Cijanovodonična kiselina (pruska kiselina) je neorgansko jedinjenje[10] sa hemijskom formulom HCN. Ona je bezbojna, ekstremno otrovna tečnost koja ključa neposredno iznad sobne temperature na 26 °C. Cijanovodonik je linearni molekul, sa trostrukom vezom između ugljenika i azota. Manje zastupljeni tautomer cijanovodonika je HNC, vodonik izocijanid.
| Cijanovodonična kiselina | |||
|---|---|---|---|
| |||
 |
 | ||
| IUPAC ime | |||
| Drugi nazivi |
| ||
| Identifikacija | |||
| CAS registarski broj | 74-90-8 
| ||
| PubChem[3][4] | 768 | ||
| ChemSpider[5] | 748
| ||
| UNII | 2WTB3V159F
| ||
| EINECS broj | |||
| UN broj | 1051 | ||
| KEGG[6] | |||
| MeSH | |||
| ChEBI | 18407 | ||
| RTECS registarski broj toksičnosti | MW6825000 | ||
| 3DMet | B00275 | ||
| Jmol-3D slike | Slika 1 | ||
| |||
| |||
| Svojstva | |||
| Molekulska formula | CHN | ||
| Molarna masa | 27.03 g mol−1 | ||
| Agregatno stanje | Veoma bleda, plava, transparentna tečnost | ||
| Miris | Ulje gorkog badema | ||
| Gustina | 0,687 g mL−1 | ||
| Tačka topljenja |
-14--12 °C, 259-261 K, 7-10 °F | ||
| Tačka ključanja |
25-26 °C, 298.5-299.5 K, 78-79 °F | ||
| Rastvorljivost u vodi | Meša se | ||
| Rastvorljivost u etanol | Meša se | ||
| kH | 75 μmol Pa−1 kg−1 | ||
| pKa | 9,21[7] | ||
| Baznost (pKb) | 4,79 | ||
| Indeks prelamanja (nD) | 1,2675 [8] | ||
| Viskoznost | 201 μPa s | ||
| Struktura | |||
| Oblik molekula (orbitale i hibridizacija) | Linearna | ||
| Dipolni moment | 2,98 D | ||
| Termohemija | |||
| Standardna entalpija stvaranja jedinjenja ΔfH |
-4,999 MJ kg−1 | ||
| Std entalpija sagorevanja ΔcH |
642 kJ mol−1[9] | ||
| Standardna molarna entropija S |
113,01 J K−1 mol−1 | ||
| Specifični toplotni kapacitet, C | 71,00 kJ K−1 mol−1 (na 27 °C) | ||
| Opasnost | |||
| EU-klasifikacija |  F+  T+  N
| ||
| EU-indeks | 006-006-00-X | ||
| NFPA 704 |
 4
4
1
| ||
| R-oznake | R12, R26/27/28, R50/53 | ||
| S-oznake | (S1/2), S16, S36/37, S38, S45, S53, S59, S61 | ||
| Tačka paljenja | −17.8 °C | ||
| Tačka spontanog paljenja | 538 °C | ||
| Srodna jedinjenja | |||
| Srodna alkanski nitrili | |||
|
Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala | |||
| Infobox references | |||
Cijanovodonična kiselina je slaba kisela sa pKa od 9,2. Ona se delimično jonizuje u vodenom rastvoru, pri čemu se formira cijanidni anjon, CN–. Rastvor vodonik cijanida u vodi se naziva cijanovodonična kiselina. Soli cijanovodonika su poznate kao cijanidi.
HCN ima slab, gorak, bademu sličan ukus, koji neki ljudi ne mogu da detektuju.[11] Ovo isparljivo jedinjenje je korišteno kao inhalacioni otrov za pacove i ljude. Joni cijanida ometaju respiratorne enzime koji sadrže gvožđe.
HCN se proizvodi na industrijskoj skali i koristi kao prekurzor mnogih hemijskih jedinjenja u opsegu od polimera do lekova.
Reference
uredi- ↑ „Hydrogen Cyanide - Compound Summary”. PubChem Compound. USA: National Center for Biotechnology Information. 16. 9. 2004.. Identification. Pristupljeno 4. 6. 2012.
- ↑ „hydrogen cyanide (CHEBI:18407)”. Chemical Entities of Biological Interest. UK. 18. 10. 2009.. Main. Pristupljeno 4. 6. 2012.
- ↑ Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.”. Drug Discov Today 15 (23-24): 1052-7. DOI:10.1016/j.drudis.2010.10.003. PMID 20970519.
- ↑ Evan E. Bolton, Yanli Wang, Paul A. Thiessen, Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry 4: 217-241. DOI:10.1016/S1574-1400(08)00012-1.
- ↑ Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846.
- ↑ Joanne Wixon, Douglas Kell (2000). „Website Review: The Kyoto Encyclopedia of Genes and Genomes — KEGG”. Yeast 17 (1): 48–55. DOI:10.1002/(SICI)1097-0061(200004)17:1<48::AID-YEA2>3.0.CO;2-H.
- ↑ Perrin, D. D. (1982). Ionisation Constants of Inorganic Acids and Bases in Aqueous Solution (2nd izd.). Oxford: Pergamon Press.
- ↑ Patnaik, P. (2002). Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill. ISBN 0-07-049439-8.
- ↑ Maxwell, G. R. (2004). Synthetic Nitrogen Products: A Practical Guide to the Products and Processes. Springer. str. 348. ISBN 978-0-306-48225-0. Pristupljeno 3. 6. 2012.
- ↑ Gail, E.; Gos, S.; Kulzer, R.; Lorösch, J.; Rubo, A.; Sauer, M. (2005). „Cyano Compounds, Inorganic”. Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. DOI:10.1002/14356007.a08_159.pub2.
- ↑ „Cyanide, inability to smell”. Online Mendelian Inheritance in Man. Pristupljeno 31. 3. 2010.
Literatura
uredi- Maxwell, G. R. (2004). Synthetic Nitrogen Products: A Practical Guide to the Products and Processes. Springer. str. 348. ISBN 978-0-306-48225-0. Pristupljeno 3. 6. 2012.
