Iskonske bukove šume Karpata i drugih regija Evrope
Iskonske bukove šume Karpata i drugih regija Evrope izvanredan su primjer nedirnutog šumskog kompleksa u umjerenom klimatskom pojasu Evrope. Deset zaštićenih područja (na 29.279 ha) u sjevernim Karpatima (6 u Ukrajini i 4 u Slovačkoj) koji se prostire na potezu duljine 185 km, od planina Rakhiv i planinakog lanca Čornohora u Ukrajini, preko hridi Poloniny do Bukovskih planina i planine Vihorlat u Slovačkoj, od 2007. godine su na UNESCO-v popisu mjesta svjetske baštine u Europi.
| Iskonske bukove šume Karpata i drugih regija Evrope | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
 Albanija  Austrija Belgija  Bugarska Hrvatska  Italija Njemačka  Rumunija Slovačka  Slovenija Španija  Ukrajina Češka  Francuska Sjeverna Makedonija  Poljska Švicarska  Bosna i Hercegovina | |
| Registriran: | 2007. (31. zasjedanje) Prošireno 2011, 2017, 2021. |
| Vrsta: | Prirodno dobro |
| Mjerilo: | ix |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
God. 2011. godine pridruženo im je 5 sličnih šumskih kompleksa u Njemačkoj, površine 4.391 ha, pod nazivom Drevne bukove šume u Njemačkoj. Od 2017. godine na UNESCO-vu se popisu vode pod službenim nazivom Bukove prašume u Karpatima i drugim područjima Europe, jer su im pridružene 63 bukove šume u još 9 europskih zemalja (Albanija, Austrija, Belgija, Bugarska, Hrvatska, Italija, Rumunjska, Slovenija i Španjolska). Odlukom iz 2021. god. spisak je proširen je za još 15 lokaliteta iz 6 zemalja: Češke, Francuske, Sjeverne Makedonije, Poljske, Švicarske i Bosne i Hercegovine.[1]
Uključivanjem novih područja na popis svjetske baštine dobivena je cjelovitost područja koje ima univerzalnu vrijednost i dokaz je postglacijalnog širenja te prirodnoga i neometanog razvoja ekosisema bukovih šuma Europe. Sve države uključene u nominaciju pokazale su posvećenost zajedničkoj suradnji i izražena je zajednička namjera za očuvanje i održivo upravljanje bukovim šumama[2]
Odlike uredi
.JPG)
Prašume su dragocjen izvor genetskog materijala bukve i drugih vrsta povezanih i ovisnih o ovom šumskom ekosustavu i izniman su primjer procesa kolonizacije i razvoja kopnenih ekosustava poslije ledenog doba, koji još uvijek traje. Ove drevne bukove šume nezamjenjive su za razumijevanje širenja bukve sjevernom polutkom u raznim okolišima.
Ove bukove šume su najcjelovitiji i najpotpuniji primjer ekoloških uzoraka i procesa obične bukve (Fagus sylvatica) u različitom prirodnom okolišu. Zbog toga su nezamjenjiv izvor za razumijevanje povijesti i evolucije ove vrste koja se rasprostire cijelom sjevernom hemisferom i ima veliki ekološki i globalni značaj.
Šuma se mora održavati (kontrola požara, konzervacija starog drveća, planinskih livada, vodenih putova i ekosustava potoka, upravljanje turizmom i nadgledanje), ali tako da se ne naruše prirodni procesi same šume. Zbog toga, npr., od tri lokacije na planini Bukovské vrchy u Slovačkoj (Havešová, Rožok i Stužica), samo Stužica ima pješačku stazu za posjetitelje (slika desno). Četvrti zaštićeni lokalitet u Slovačkoj je Kyjovský prales na Vihorlatu, a sva četiri se nalaze u slovačkom nacionalnom parku Poloniny u najistočnijem i najnenaseljenijem dijelu države.
Zaštićena područja uredi
Ukrajinski lokaliteti: Čornohora, Kuzij-Trybušany, Maramaroš, Stužycja–Užok, Svydovec i Uholka–Šyrikyi Luh, te 2017. dodani Prirodni rezervat Gorgany (Ivano-Frankivska oblast), Prirodni rezervat Roztochya (Lavovska oblast), Nacionalni park Podilski Tovtry (Hmeljnička oblast), Nacionalni park Synevyr i Nacionalni park Zacharovanyi Krai (Zakarpatska oblast).
Njemački lokaliteti: Grumsiner (Brandenburg), Hainich (Thüringen), Jasmund i Serrahner (Mecklenburg-Vorpommern), te Kellerwald-Edersee (Hessen).
Hrvatski lokaliteti: Nacionalni park Paklenica, Hajdučki i Rožanski kukovi u Nacionalnom parku Sjeverni Velebit (Ličko-senjska županija)[3].
Albanski lokaliteti: Lumi i Gashit (Kukeski okrug) i Rrajca (Elbasanski okrug)[4].
Austrijski lokaliteti su: Nacionalni park Kalkalpen (Gornja Austrija) i Dürrenstein (Donja Austrija)[5].
Belgijski lokalitet je Šuma Soignes koja se sa svojih 5000 ha rasprostire kroz sve tri belgijske regije (Flandrija, Valonija i Regija glavnoga grada Bruxellesa)[6].
Bugarski lokaliteti su 9 prirodnih rezervata u Nacionalnom parku središnjeg Balkana: Boatin, Tsarichina, Kozya Stena, Steneto, Stara reka, Dzhendema, Severen Dzhendem, Sokolna i Peeshti skali[7].
Talijanski lokaliteti: šuma Sasso Fratino u Nacionalnom parku Monte Falterona i Campigna (Toskana), te 5 šuma u Nacionalnom parku Lazio i Molise (Abruzzo): Valle Cervara, Coppo Vademogna, Coppo del Principe, Coppo del Morto i Val Fondillo[8].
Rumunjski lokaliteti: Izvoarele Nerei, Cheile Nerei-Beușnița, Domogled-Valea Cernei, Domogled-Valea Cernei (Karaš-severinska županija), Cozia i Lotrișor (Vâlcea (županija)), Codrul secular Șinca (Brașov (županija)), Codrul secular Slătioara (Suceava (županija)), Groșii Țibleșului, Izvorul Șurii, Preluci i Strâmbu Băiuț (Maramureş (županija)[9].
Slovenski lokaliteti su šumski rezervati Krokar (Općina Kočevje) i Snežnik – Ždrocle (Općina Ilirska Bistrica i Loška dolina, općina)[10].
Španjolski lokaliteti su: Hayedos de Picos de Europa (Kastilja i León), Hayedos de Navarra (Navara) i Hayedos de Ayllón koja pripada trima pokrajinama (Madrid, Kastilja-La Mancha i Kastilja i León)[11].
Bosanskohercegovački lokalitet je Prašuma Јanj.[12]
-
Havešová, Nacionalni park Poloniny (Slovačka) -
Stužica, Nacionalni park Poloniny (Slovačka) -
Rožok, Nacionalni park Poloniny (Slovačka) -
Šuma Vihorlatský u ukrajinskom parku Vihorlat (Slovačka) -
Čornohora, rezervat biosfere Karpati (Ukrajina) -
Uholka-Široki Luh (Ukrajina) -
Svidovec (Ukrajina) -
Grumsiner Forst (Brandenburg) -
Nacionalni park Kellerwald-Edersee (Hessen) -
Nacionalni park Jasmund (Mecklenburg-Vorpommern) -
Serrahner Urwald (Mecklenburg-Vorpommern) -
Nacionalni park Hainich (Thüringen)
Povezano uredi
Izvori uredi
- ↑ Bosna i Hercegovina Državna komisija za saradnju sa UNESCO-m
- ↑ Bukove šume Sjevernog Velebita i Paklenice na UNESCO-ovu popisu svjetske baštine, hina.hr 7. srpnja 2017.
- ↑ Extension to the Joint World Heritage Property “Primeval Beech forests of the Carpathians (Slovak Republic and Ukraine) and the Ancient Beech forests of Germany (Germany)” (en) Pristupljeno 10. srpnja 2017.
- ↑ Extension to the Joint World Heritage Property “Primeval Beech forests of the Carpathians (Slovak Republic and Ukraine) and the Ancient Beech forests of Germany (Germany)” (en) Pristupljeno 11. srpnja 2017.
- ↑ Extension to the Joint World Heritage Property “Primeval Beech forests of the Carpathians (Slovak Republic and Ukraine) and the Ancient Beech forests of Germany (Germany)” (en) Pristupljeno 11. srpnja 2017.
- ↑ Extension du bien inscrit sur la liste du patrimoine mondial : Forêts primaires de hêtres des Carpates (Slovaquie, Ukraine) et anciennes forêts de hêtres d’Allemagne (Allemagne) (fr) Pristupljeno 11. srpnja 2017.
- ↑ Extension to the Joint World Heritage Property “Primeval Beech forests of the Carpathians (Slovak Republic and Ukraine) and the Ancient Beech forests of Germany (Germany)” (en) Pristupljeno 11. srpnja 2017.
- ↑ Extension to the Joint World Heritage Property “Primeval Beech forests of the Carpathians (Slovak Republic and Ukraine) and the Ancient Beech forests of Germany (Germany)” (en) Pristupljeno 11. srpnja 2017.
- ↑ Extension to the Joint World Heritage Property “Primeval Beech forests of the Carpathians (Slovak Republic and Ukraine) and the Ancient Beech forests of Germany (Germany)” (en) Pristupljeno 11. srpnja 2017.
- ↑ Extension to the Joint World Heritage Property “Primeval Beech forests of the Carpathians (Slovak Republic and Ukraine) and the Ancient Beech forests of Germany (Germany)” (en) Pristupljeno 11. srpnja 2017.
- ↑ Extension to the Joint World Heritage Property “Primeval Beech forests of the Carpathians (Slovak Republic and Ukraine) and the Ancient Beech forests of Germany (Germany)” (en) Pristupljeno 11. srpnja 2017.
- ↑ http://whc.unesco.org/en/statesparties/ba UNESCO: Bosanskohercegovačka lista svjetske baštine - whc.unesco.org - Pristupljeno 17.11.2021.