Bogomoljački pokret
Bogomoljački pokret (zvanično Narodna hrišćanska zajednica) je bilo udruženje vernika Srpske pravoslavne crkve koje je delovalo od 1920. do Drugog svetskog rata. Formalno je osnovano 1920,[1] u nastojanju da zaustavi opadanje interesovanja za veru, širenje Adventističke crkve i uspon komunizma.[2] Svoje korene je imalo u neformalnim bogomoljačkim grupama koje su nastale u Vojvodini sredinom 19. veka, a potom se 1870-ih proširile po jugoistoku Srbije, kao i među srpskim vojnicima u Prvom svetskom ratu.[3]
Za bogomoljački pokret je bio zadužen episkop Nikolaj Velimirović. Nikada u SPC nije postojala puna saglasnost ni sa Nikolajevim naporima da stvori poznati bogomoljački pokret kojem se dobar deo u SPC protivio.[4]
Pokret je bio naročito aktivan 1920-ih godina. Bogomoljački pokret se u svojim publikacijama žustro protivio "jeresi adventizma" i pozivao na zabranu Adventističke crkve, jer ona negativno utiče na "verska i nacionalna osećanja Srba". U delatnosti adventista prepoznavala se zavera: o njoj se pisalo kao o "plodu jevrejomasonstva u hrišćanstvu".[5]
Velimirovićev bogomoljački pokret je u svojim publikacijama objavljivao antisemitske tekstove, uključujući delove Protokola sionskih mudraca.[2] Episkop Velimirović se 1930-ih godina sve više približio antisemitizmu[6][7], nacionalizmu[8] i izrazitom anti-komunizmu.[9] Velimirović je propagirao odbacivanje "svih stranih običaja i površnih zapadnih tradicija", uključujući demokratiju, jednakost, individualizam, religioznu toleranciju i druge vrednosti humanizma i prosvećenosti.[7]
Kasnije je bogomoljački pokret bio »baza« iz koje su se regrutovale pristalice Zbora Dimitrija Ljotića čiji je ideolog Velimirović bio.[4]
Izvori uredi
- ↑ "Политика", 22. септембар 1940, стр. 16[mrtav link], Izveštaj o Bogomoljačkom saboru
- ↑ 2,0 2,1 Jovan Byford, Sećanje na vladiku Nikolaja Velimirovića u savremenoj srpskoj pravoslavnoj kulturi
- ↑ [1]
- ↑ 4,0 4,1 O ideološko-političkom obrascu u SPC
- ↑ Filozofsko-teološki izvori antievropskog i antizapadnog diskursa u SPC
- ↑ CANONIZING THE 'PROPHET' OF ANTI-SEMITISM
- ↑ 7,0 7,1 Kanonizacija "proroka" antisemitizma[mrtav link]
- ↑ Moderna i antimoderna u Srbiji
- ↑ Mirko Đorđević, Hitlerovi pravoslavci[mrtav link]