Božidar Maslarić
Božidar Maslarić (Dalj, kod Osijeka, 10. avgust 1895 — Zagreb, NR Hrvatska, 5. april 1963) je bio učesnik Prvog svetskog i Španskog građanskog rata, Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik FNRJ i NR Hrvatske, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije.
Božidar Maslarić | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Datum rođenja | 10. avgust 1895. | |||||||
Mesto rođenja | Dalj, kod Osijeka Austrougarska | |||||||
Datum smrti | 5. april 1963. (67 god.) | |||||||
Mesto smrti | Zagreb, NR Hrvatska FNR Jugoslavija | |||||||
Profesija | društveno-politički radnik | |||||||
Član KPJ od | 1920. | |||||||
Učešće u ratovima | Prvi svetski rat Španski građanski rat Narodnooslobodilačka borba | |||||||
Služba | Vojska Kraljevine Srbije Španska republikanska armija NOV i PO Jugoslavije | |||||||
Čin | General-major u rezervi | |||||||
Narodni heroj od | 27. novembra 1953. | |||||||
Odlikovanja |
|
Biografija
urediRođen je 10. avgusta 1895. godine u selu Dalju, kod Osijeka. Osnovnu školu je završio u selu i nastavio školovanje u Osijeku. Tada se već uključio u aktivnost napredne srednjoškolske omladine.
Prvi svetski rat
urediPočetak Prvog svetskog rata, 1914. godine, zatekao ga je na đačkoj ekskurziji u Srbiji. Iako još veoma mlad, javio se kao dobrovoljac u prvu jedinicu na koju je naišao u Beogradu. U srpskoj vojsci je postao đak-narednik.
Godine 1915, pred naletom velike neprijateljske ofanzive, zajedno s glavninom srpske vojske povlačio se ka jugu. Ranjen je na Solunskom frontu i upućen na lečenje u Tunis, a potom u Francusku, gde je kao stipendista srpske vlade najpre završio maturu, a zatim upisao studije.
U Kanu je, s grupom studenata iz Srbije i Hrvatske, osnovao marksistički klub. Članovi ovoga kluba su, 1. maja 1918. godine, učestvovali u radničkoj proslavi. Kraljevska vlada mu je posle ovoga, ukinula stipendiju, pa je bio prinuđen da se vrati u Jugoslaviju.
Međuratni rad u KPJ
urediPo povratku u Jugoslaviju, Božidar se učlanio u Socijalističku radničku partiju (komunista). U Beogradu je završio studije, a pred završetak studija zaposlio se kao nastavnik matematike i fizike u Somboru, ali je ubrzo, zbog revolucionarne aktivnosti, otpušten iz službe.
Zbog učešća u akcijama revolucionarnog pokreta, Maslarić je uhapšen, izveden pred Sud i, 7. jula 1922. godine, osuđen na dvogodišnju robiju koju je izdržao u zatvoru u Sremskoj Mitrovici.
Poslije izlaska s robije, 1924. godine, vratio se u Osijek, gdje je sve do 1928. godine radio u mesnoj organizaciji Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) i Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Uređivao je partijski list „Riječ radnika i seljaka“ i učestvovao na sastancima Pokrajinskog komiteta KPJ za Hrvatsku. U ovom periodu, više puta je hapšen i proganjan.
Maja 1926. godine, ilegalno je prešao granicu i učestvovao na Trećem kongresu KPJ u Beču, zatim se vraća u zemlju i radi na sprovođenju odluka Kongresa. Vlasti su ga iz Osijeka, 1928. godine, proterale u rodni Dalj i stavile u kućni pritvor. Tada ga je partijska organizacija ilegalno prebacila u Zagreb, odakle je upućen u emigraciju.
Najpre je izvesno vreme boravio u Beču, a potom je otišao u Moskvu, na Komunistički univerzitet nacionalnih manjina Zapada, gde je bio u početku slušalac, a zatim i predavač, odatle je prešao na Međunarodnu Lenjinovu školu.
Španski građanski rat
urediKada je, 1936. godine, izbio Španski građanski rat, Maslarić je s ilegalnim dokumentima, preko Finske, Švedske i Francuske došao da brani špansku Republiku. Posle kraćeg boravka u Madridu, u Petoj regimenti, upućen je da organizuje gerilske grupe u Estramaduri. Učestvovao je u mnogim borbama. Ranjen je kod sela Vilar de Rene, 5. novembra 1936. godine. Kada je, posle lečenja, napustio bolnicu, ponovo se našao u prvim borbenim redovima.
Januara 1937. godine imenovan je za komandanta bataljona 62. španske brigade.
U borbama za vlast koje su usledile nakon nakon likvidacije generalnog sekretara KPJ Milana Gorkića u Moskvi 1937. godine, Maslarić je bio Titov glavni saveznik u Španiji.[1]
Posle poraza Španske republikanske armije, dospeo je u Alžir, a zatim u koncentracioni logor Bogari, na prilazima Sahari, odakle je uspeo da, u proleće 1939. godine, pobegne u Sovjetski Savez.
U Moskvi je radio u Kominterni, brinući se o invalidima, pripadnicima Internacionalnih brigada. U Moskvi je bio u prilici da se sretne i surađuje s istaknutim ličnostima međunarodnog radničkog pokreta - Josipom Brozom Titom, Georgi Dimitrovom, Vilhelmom Pikom, i drugima. O svojim iskustvima za boravka u Sovjetskom Savezu i aktivnostima u Španjolskom građanskom ratu objavio je memoare "Moskva, Madrid, Moskva: sjećanja", u izdanju Prosvjete , Zagreb, 1952. (133 stranice). U njoj, pored ostalog, navodi da je Dolores Ibarruri prihvatila njegov prijedlog za razgovor u Moskvi o njegovim saznanjima iz borbi na terenu u Španjolskoj, "povijest Španjolskog građanskog rata izgledala bi sasvim drugačije".
Drugi svetski rat
urediU vreme Drugog svetskog rata Maslarić je, zajedno s Veljkom Vlahovićem i Đurom Salajem, radio u redakciji „Slobodne Jugoslavije“, koja je preko Radio Moskve širila istinu o borbi Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije. U Jugoslaviju se vratio 1944. godine i učestvovao je u borbama i organizovanju narodne vlasti.
Posleratni period
urediPosle oslobođenja, iako slabog zdravlja, učestvao je izgradnji vlasti u FNR Jugoslaviji. Izvesno vreme bio je upravnik Vojno-političke škole u Beogradu. Biran je za člana CK SKJ, Izvršnog komiteta CK SK Hrvatske, člana Saveznog odbora SSRN Jugoslavije i Predsedništva Glavnog odbora SSRN Hrvatske. Bio je narodni poslnik Savezne skupštine i Sabora Narodne Republike Hrvatske.
Od 1946. do 1948. godine bio je predsednik Sveslovenskog komiteta u Beogradu, a od 1951. godine potpredsednik Vlade, a zatim potpredsednik Izvršnog veća Sabora NR Hrvatske. Imao je čin rezervnog general-majora.
Umro je 5. aprila 1963. godine u Zagrebu. Sahranjen je u Grobnici narodnih heroja na zagrebačkom groblju Mirogoj.
Odlikovanja
urediOdlikovan je mnogi jugoslovenskim odlikovanjima, među kojima je i Orden junaka socijalističkog rada. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 27. novembra 1953. godine.
Izvori
uredi- ↑ Phyllis Auty, Tito: A Biography (str. 150)
Literatura
uredi- Vojna enciklopedija (knjiga peta). Beograd 1973. godina.
- „Narodni heroji Jugoslavije”. Beograd: Mladost. 1975.