Belegiška kultura

Belegiška kultura (Belegiška grupa, Belegiš – Kručeni grupa) je kultura bronzanog doba koja je zahvatala oblasti Srema, Bačke, Banata i Šumadije, a u jugoistočnoj Rumuniji je srodan lokalitet Kručeni. Ova kultura, iako malo rasprostranjena, ima veliki značaj, jer predstavlja spoj između kultura Panonije, Karpata i centralnog Balkana. Smatra se da direktno potiče od Vatinske kulture, ali postoji hijatus, tako da nastanak Belegiške kulture nije najjasniji.

Belegiška kultura

Mapa rasprostiranja Belegiške kulture
Geografija
Kontinent Evropa
Regija Srednja Evropa, Balkan
Zemlja Srbija, Rumunija
Glavni lokalitet Belegiš
Društvo
Jezik indoevropski
Religija indoevropska
Društveno uređenje složeno socijalno izdiferencirano društvo
Period
Istorijsko doba bronzano doba
Nastanak 1350. pne
Prestanak 900. pne
Prethodnici i naslednici
Prethodile su: Nasledile su:
Vatinska kultura Bosutska kultura
Portal:Arheologija

Na osnovu keramičkih nalaza uočene su dve faze:

  • Belegiš I
  • Belegiš II (Kručeni)

Rasprostiranje

uredi

Jezgro Belegiš kulture je područje Srema, gde se nalazi veliki broj nalazišta, uglavnom nekropola. Na zapadu je granica Bosut, a na istoku se prostire do jugozapadnih obronaka Karpata. Na severu je granica kulture zapadna i severna Bačka (u blizini Odžaka i Turije (Srbobran) otkriveni su pojedinačni nalazi ove kulture), kao i severni Banat (nalazi iz Iđoša), ali na ovom području rasprostiranje nije jasno definisano. Na jugu Belegiš kulturu nalazimo u uskoj zoni uz Dunav, kod Beograda, na lokalitetima na Karaburmi (Rospi Ćuprija) i Ritopeku[1].

Nalazišta

uredi

Glavna nalazišta su naselja na Gomolavi, u Jakovu, nekropole u Belegišu - Stojića gumno, Surčinu, Vojlovici, Kovačici i Karaburmi.

Sahranjivanje

uredi

U ovoj kulturi prisutna je kremacija. Nekropole su sa spaljenim pokojnicima, urnama i prilozima u keramici i metalnim predmetima.

Najznačajnije nekropole su Stojića gumno (pored Belegiša), na kojoj se mogu pratiti preko pronađenog materijala faze razvoja Belegiš kulture i Vojlovica (u Banatu). Najveća nekropola je Karaburma (Beograd).

Naselja

uredi

Naselja su delimično istražena. U Jakovu na lokalitetu Ekonomija Sava otrivene su zemunice i jame, ali bez nadzemne konstrukcije.

Pokretni materijal

uredi
 
Fragment posude Belegiške kulture

Osnovni oblici su velike bikonične urne sa cilindričnim vratom i oštro profilisane posude sa jednom ili dve drške.

Ukrašavanje u starijoj fazi predstavljaju horizontalne i vertikalne linije, kao i lažni vrpčasti ornamenti, na vratu i trbuhu posude.

Mlađa faza obuhvata crno glačanu keramiku sa horizontalnim kanelurama na vratu i kosim i vertikalnim kanelurama i rožastim ukrasima na trbuhu posude. Kanelure se vide na zdelama čiji su obodi fasetirani ili tordirani.

Od metalnih nalaza pojavljuju se:

  • lunalasti privesci,
  • izdužena sekira sa dugmetastom drškom

Povezano

uredi

Reference

uredi
  1. Tasić N.N.- Tasić N., Serbian archaeology in the 1990s, u: Recent Research in the Prehistory of the Balkans, Publications of Archeological Institute of Northen Greece, Nr.3 (ed. D.V. Grammenos), Thessaloniki 2003., 73-128

Literatura

uredi
  • Praistorija jugoslovenskih zemalja, Bronzano doba, Sarajevo, 1983.

Spoljašnje veze

uredi