Banja (Zubin Potok)

Banja
Banja;
Osnovni podaci
Država	Srbija
Pokrajina	Kosovo i Metohija
Upravni okrug	Kosovskomitrovački
Opština	Zubin Potok
Stanovništvo
Geografija
Koordinate	42°58′13″N 20°33′47″E / 42.9703°N 20.5631°E
Nadmorska visina	739 m
	Banja Banja (Srbije)
Ostali podaci
Registarska oznaka	KM

Za ostale upotrebe, v. Banja (razvrstavanje).

Koordinate: 42° 58′ 13" SGŠ, 20° 33′ 47" IGD Banja (često se koristi i naziv Banje) je naselje u opštini Zubin Potok na Kosovu i Metohiji. Naselje se nalazi na krajnjem severozapadu opštine Zubin Potok i graniči se sa administrativnom granicom Kosova i Metohije i centralne Srbije, ovo naselje je tek 1947. godine pripojeno području Kosmeta. Atar sela se nalazi na teritoriji katastarske opštine Banja površine 1.033 ha, u istoj KO se nalaze i naselja Gornje Varage, Vitakovo i Klečke.

Selo je dobilo ime po toplim izvorima u zaseoku Špilje (Čpilje) u neposrednoj blizini Ibra, koje je koristilo lokalno stanovništvo za banjsko lečenje. Topli izvori pod nazivom Ilidža su izgradnjom veštačke akumulacije jezera Gazivode su potopljeni 1977. godine, ali se ime proširilo na celo selo koje obuhvata pored potopljenog zaseoka Špilje i centralni deo naselja koji je na prisojnim stranama Banjskog Potoka. Kao srpsko selo prvi put se pominje u turskom popisu iz 1455. godine. Usred sela je postojalo staro crkvište na kojem su seljaci, između dva svetska rata, podigli novu crkvu. Prilikom gradnje, upotrebljavali su i kamenu plastiku sa stare crkve. Uz crkvu se nalazi staro i novo groblje, a najbolje su očuvani kameni nadgrobni spomenici iz 19. veka. Naselju Banja je do 1975. godine pripadao i zaselak Klečke u izvorištu Banjskog Potoka, ali je od tada samostalno naselje. U potopljenom zaseoku Špilje postojao je deo Kulina, zbog kule koja je verovatno bila zvonik crkve. Crkva je verovatno sagrađena u 13. ili 14. veku, a sastojala se od narteksa, egzonarteksa, zvonika i groblja. Kula je bila visoka 7 metara, a široka u osnovi oko 3 metra, međutim ulaz u kulu je bio zatrpan zemljom. Na severnom zidu jugoistočne kule postoji urezan ćirilski natpis iz koga se vidi da je 1492. godine došlo do rušenja crkve ili zvonika. Na crkvenom groblju je oko 150 starih monolitnih nadgrobnih spomenika, zbog čega ono predstavlja jednu od najvećih i najočuvanijih srednjovekovnih nekropola ne samo na Kosovu i Metohiji nego i u Srbiji.

Posle oslobađanja od turske vlasti mesto je u sastavu Raškog okruga, u srezu deževskom, u opštini rajetićskoj i 1912. godine ima 128 stanovnika.

Stanovništvo sela je uglavnom poreklom iz Crne Gore iz bratstva Kuči. Naselje je naseljeno isključivo Srbima pravoslavne vere. Broj stanovnika neposredno posle Drugog svetskog rata raste sve do sredine 60-ih, kada počinje odseljavanje stanovništva i to uglavnom u Kragujevac.

Demografija uredi

Naselje ima srpsku etničku većinu. Broj stanovnika na popisima: