Eparhija bačka

Eparhija bačka je eparhija Srpske pravoslavne crkve, sa sedištem u Novom Sadu, gde se nalazi i saborna crkva eparhije. Koristi se i naziv Bačka eparhija.

Eparhija bačka Srpska pravoslavna crkva
Osnovne informacije
Država	Srbija
Sjedište	Novi Sad
Zvanična stranica	www.eparhijabacka.info
Arhijerej
Eparhijski arhijerej	Irinej
Čin arhijereja	Episkop
Titula arhijereja	Episkop novosadski i bački, somborski i segedinski

Nadležni arhijerej je gospodin dr Irinej.

Prostiranje

Obuhvata sve srpske parohije u Bačkoj, a vodi duhovni nadzor i nad onim pravoslavnim srpskim parohijama, koje su 1918. ostale pod ugarskom vlašću u Bačbodroškoj (Baja, Santovo), Čongradskoj (Segedin) i Heveškoj županiji (Eger). Osnovana je još u 16. veku. Sedište episkopa bilo je isprva u Segedinu, kasnije po bačkim manastirima i najzad, početkom 18. veka, ustaljeno je u Petrovaradinskom Šancu, današnjem Novom Sadu.

Istorijat

Saborna crkva u Novom Sadu

Manastir Kovilj

Velika pravoslavna crkva u Somboru

Manastir Bođani

Osmansko razdoblje

Svoje prve korake Eparhija bačka čini u buri novog veka, u vremenu velikih geografskih otkrića, verskih ratova i naglog širenja turske moći u Evropi. Nažalost, ne postoji dovoljno podataka za stvaranje jasnije vizije prošlosti bačke Eparhije u ovom periodu.

Ime prvog poznatog bačkog episkopa Filipa zapisano je u rukopisnom Jevanđelju Cetinjskog manastira koje potiče iz 18. veka. Arhipastirstvovanje episkopa Filipa vezuje se za razdoblje pre bitke na Mohačkom polju 1526. godine. Kao njegovi naslednici spominju se: Episkop Sava (posle 1526.), Episkop Mardarije (ili Makarije) i Episkop Simeon (pre 1579. godine).

Razdoblje Jugoslavije

Za bačkog arhijereja je 1922. godine izabran znameniti Irinej Ćirić. 1922. godine došao je u Bačku eparhiju sa mesta episkopa timočkog. Ovaj svestrani jerarh se bavio pesništvom, ikonografijom i prevodilačkim radom. Prevodio je sa jevrejskog, latinskog, grčkog, nemačkog, mađarskog, ruskog i francuskog jezika. Prevodio je bogoslužbene tekstove sa grčkog na srpski jezik: Službu mesopusne nedelje, Osmoglasnik, Nedelju svete Pedesetnice i dr.

Između dva svetska rata je predstavljao Srpsku Pravoslavnu Crkvu na raznim crkvenim skupovima. Kada je 17. aprila prestala da postoji Kraljevina Jugoslavija, teritorija Eparhije bačke se našla pod mađarskom okupacijom. Već pri samom ulasku mađarske vojske, počela su streljanja i hapšenja što je preraslo u stravični progon Srba. Zima 1942. godine je donela Raciju umesto Božićnjeg praznika. Stradalo je nekoliko hiljada ljudi. Žrtava je bilo i među pravoslavnim sveštenicima. Zaslugom episkopa Irineja, iz mađarskog logora Šarvara je po Bačkoj eparhiji razmešteno 2800 dece i 180 majki sa odojčadima. Odraslim osobama je tražen smeštaj po kućama vernika, a za decu, pogotovo za onu koja su obolela od tuberkoloze, u logoru je osnovana Eparhijska dečja bolnica. Pored toga, episkop Irinej vodio je stalnu borbu tokom rata protiv stvaranja tzv. Mađarske pravoslavne crkve.

,,Nagrada" od komunističkih vlasti stigla je odmah po oslobođenju. Episkop Irinej je stavljen u kućni pritvor u trajanju od sedamnaest meseci, a maltretiranje je nastavljeno i posle toga. Iscrpljen, posle duže bolesti, episkop Irinej Ćirić je umro 5. aprila 1955. godine i sahranjen je u kripti Saborne crkve u Novom Sadu.

Baranja

Bačka eparhija danas obuhvaća samo Bačku, ali je do 1991. godine obuhvaćala i Baranju, koja otada pripada Osječkopoljskoj i baranjskoj eparhiji i čini Arhijerejsko namjesništvo baranjsko. Poslije Prvog svjetskog rata Bačka eparhija je izgubila dio svoga područja u Mađarskoj, koji je pripojen Budimskoj eparhiji, a od ove je dobila tada jugoslovenski (a sada hrvatski) dio Baranje.

Arhijerejska namesništva

Eparhija bačka podeljena na šest arhijerejskih namesništava:

• Arhijerejsko namesništvo novosadsko,
• Arhijerejsko namesništvo bačkopalanačko,
• Arhijerejsko namesništvo žabaljsko,
• Arhijerejsko namesništvo somborsko,
• Arhijerejsko namesništvo subotičko,
• Arhijerejsko namesništvo vrbaško.

Manastiri

• Manastir Bođani
• Manastir Kovilj
• Manastir Svetog Stefana u Somboru

Episkopi

• Filip pre (1526),
• Sava (posle 1526),
• Mardarije ili Makarije
• Simeon (pre 1579),
• 1579. Georgije, „mitropolit segedinskog grada bačke oblasti“, postrižnik manastira Petkovice u Srbiji,
• 1609. pominje se mitropolit segedinski Mardarije,
• 1651. mitropolit bački Mihailo,
• 1667. episkop Georgije.

Posle seobe pod patrijarhom Arsenijem III, ređali su se jedan za drugim ovi episkopi:

• Jeftimije Drobnjak (1695—1708),
• Stevan Metohijac (1708—1709),
• Hristofor Dimitrijević-Mitrović (1710—1712),
• Grigorije Dimitrijević (1713—1717),
• Sofronije Tomašević (1718-1730),
• Visarion Pavlović (1731—1756),
• Mojsije Putnik (1757—1774),
• Arsenije Radivojević (1774—1781),
• Atanasije Živković (1781—1782),
• Josif Jovanović Šakabenta (1783—1786),
• Jovan Jovanović (1786—1805),
• Gedeon Petrović (1807—1832),
• Stefan Stanković (1834—1837),
• Georgije Hranislav (1839—1843),
• Arsenije Stojković (1843—1851), administrator eparhije
• Platon Atanacković (1851—1867),
• German Anđelić (1874—1882),
• Vasilijan Petrović (1882—1891),
• German Opačić (1893—1899),
• Mitrofan Šević (1900—1918),
• Dr Irinej Ćirić (1922-1955),
• Nikanor Iličić (1955-1986),
• Dr Sava Vuković (1988-1990), administrator eparhije
• Dr Irinej Bulović (od 1990)

Literatura

• Narodna enciklopedija, članak Radoslava Grujića
• [1]
• "Enciklopedija Jugoslavije" (1 A-Biz), Zagreb, 1980.

Spoljašnje veze

• Zvanična stranica Eparhije bačke
• Eparhija bačka (manastiri) Arhivirano 2009-09-08 na Wayback Machine-u