Wikipedija

Asop (mitologija)

Asop (starogrčki: Ἀσωπός) ime je dva rečna boga u grčkoj mitologiji, od kojih je jedan bio bog reke Asopa u Beotiji, a drugi bog reke Asopa na Peloponezu. Mitovi o ta dva boga često su međusobno izmešani, zbog čega postoje različita predanja i o njihovom poreklu i o njihovim kćerkama. No, budući da se njihova imena uglavnom odnose na određene geografske karakteristike, nije teško ustanoviti o kojem se rečnom bogu u određenom mitu radi i kojem je određena kći pripadala.[1] Preko svojih unuka Asop je bio predak nekih od najčuvenijih grčkih junaka.[2]

Mitologija uredi

Beotski Asop uredi

O Asopu iz Beotije govori Pausanija, koji kao jednu od njegovih kćerki spominje Plateju, eponima grada Plateje u toj oblasti, te kaže da je Asop bio drevni kralj tog grada, koji je na prestolu nasledio Kiterona, tako da su po toj dvojici kraljeva nazvani reka Asop u Beotiji i planina Kiteron.[3] Na drugom mestu Pausanija kaže i da je reka Oeroja, koja protiče blizu Plateje,[4] jedna od Asopovih kćerki,[5] a to mišljenje iznosi i Herodot.[6]

Pausanija na više mesta u Opisu Helade spominje različite Asopove kćerke, eponimne heroine raznih gradova. Na primer, po Asopovoj kćerki Tespiji nazvan je grad Tespija u Beotiji,[7] a među drugim njegovim kćerkama navodi Salaminu, majku Kihrejevu,[8] zatim Tebu[9] i, naposletku, Antiopu, prema jednoj varijanti mita koji je identifikuje samo kao Niktejevu kćerku.[10]

Grčka pesnikinja Korina, savremenica Pindarova, u jednom fragmentu spominje devet kćeri beotskog Asopa: Eginu, Tebu i Plateju, koje je sve silovao Zevs, zatim Korkiru, Salaminu i Eubeju, koje je silovao Posejdon, i, naposletku, Sinopu i Tanagru, koju je napastvovao Hermes. Asop je tu predstavljen kao smrtnik, koji je polaskan time što su mu bogovi obljubili kćerke i što je tako postao zet bogova. Svih devet imena predstavljaju eponimne heroine pojedinih gradova, od kojih neki pripadaju Beotiji, a drugi Peloponezu.

U Stacijevoj Tebaidi, Hipsej, jedan od tebanskih ratnik koji brani Tebu tokom pohoda Sedmorice protiv Tebe u sukobu Eteokla i Polinika, nazvan je sinom rečnog boga Asopa.[11]

Prema Pseudo-Apolodorovoj Biblioteci, Asop je sin Okeana i Tetije ili, gde se autor poziva na mitografa Akusilaja, sin Posejdona i Pere, ili, pak, prema drugim, neimenovanim izvorima, sin Zevsa i Euronome. Prema toj varijanti, Asopu je nimfa Metopa rodila dva sina ― Ismena i Pelagona, te dvadeset kćerki, među kojima je bila i Egina, koju je silovao Zevs.[12]

Peloponeski Asop uredi

Pausanija navodi da je bog reke Asopa na Peloponezu bio sin Posejdona i neke Keluse, te da je on za vreme Arantove vladavine nad Sikionom otkrio samu tu reku, koju su onda stanovnici po pronalazaču nazvali Asopom.[13] U vezi s jednim izvorom koji se nalazio iza Afroditinog hrama na Akrokorintu, Pausanija kaže da su tamošnji ljudi pričali kako je taj izvor bio Asopov dar, darovan Sizifu, jer je ovaj saznao da je Asop oteo Asopovu kćer Eginu, ali je odbio da bilo šta Asopu kaže sve dok od njega na Akrokorintu ne dobije izvor.[14] Taj se događaj jasno odnosio na reku Asop na Peloponezu, koja protiče kroz Flijunt i Sikion. U tekstu se kaže i da Flijunćani pričaju i to da je Asop izrodio kćeri Korkiru, Eginu i Tebu, a da se Tebanci s tim ne slažu i tvrde da je Teba bila kći beotskog, a ne flijuntskog Asopa.[15]

Asop, njegove kćeri i bog Zevs bili su predstavljeni u jednoj skulpturnoj grupi, koju su Flijunćani posvetili u svetilištu u Olimpiji; među njima su bile Nemeja, Egina, Harpina (koju je, prema predanju, obljubio Ares i bila je majka Enomaju koji je vladao Pisom), zatim Korkira (koju je obljubio Posejdon) te naposletku Teba (koju je obljubio Zevs).[16] Na drugom mestu Pausanija spominje i Kleonu, eponimnu heroinu gradića Kleona, za koju neki kažu da je bila "jedna od kćerki Asopa koji protiče pored Sikiona".[17]

Diodor Sicilijski kaže da je Asop, sin Okeana i Tetije, boravio blizu Flijunta i bio oženjen Metopom, koja mu je rodila dva sina ― Pelazga i Ismena (po kojem je nazvana jedna reka u Beotiji), te dvanaest kćeri: Korkiru, koju je obljubio Posejdon i koja je bila eponimna heroina ostrva Korkire i majka Fajaka, po kome su nazvani Feačani; Salaminu, koju je takođe obljubio Posejdon i koja je bila eponimna heroina Salamine i majka Kihreja, prvog kralja tog ostrva; Eginu, koju je napastvovao Zevs i koja je bila eponimna heroina ostrva Egine i majka Eaka; zatim Pirenu, Kleonu, Tebu, Tanagru, Tespiju, Asopidu, Sinopu, koju je obljubio Apolon i koja je bila eponimna heroina grada Sinope i majka Sira, kralja Sirijaca, te, napokon, Eniju i Halkidu.[18] Nešto kasnije u tekszu spominje se i trinaesta kći Asopova, Harpina, koja je Aresu rodila sina Enomaja. Pseudo-Apolodor kao jednu od Asopovih kćeri navodi i Ismenu, koja se udala za Arga i rodila mu Jasa.[19]

Reference uredi

  1. ↑ Schmitz 1867, s.v. Asopus
  2. ↑ Srejović & Cermanović-Kuzmanović 1989, s.v. Asop
  3. ↑ Pausanija, Opis Helade, IX, 1, 1–2.
  4. ↑ To je "današnji mali i spori potok Potami-Livadostro", komentar uz Pausanijin Opis Helade, IX, 4, nap. 5, str. 420, Matica srpska, Beograd, 1994.
  5. ↑ Pausanija, Opis Helade, IX, 4, 4.
  6. ↑ Herodot, Istorija, IX, 51, 2.
  7. ↑ Pausanija, Opis Helade, IX, 26, 6. Prema drugoj verziji, ime grada potiče po nekom Tespiju, koji je poticao od Erehteja i došao iz Atine.
  8. ↑ Pausanija, Opis Helade, I, 35, 1.
  9. ↑ Pausanija, Opis Helade, II, 5, 2.
  10. ↑ Pausanija, Opis Helade, II, 6, 1.
  11. ↑ Stacije, Tebaida VII, 471 i 1079.
  12. ↑ Pseudo-Apolodor, Biblioteka, III, 12, 6.
  13. ↑ Pausanija, Opis Helade, II, 12, 4. S druge strane, Akusilaj je, kako kaže Pseudo-Apolodor, Biblioteka, III, 12, 6, tvrdio da je Asop bio sin Posejdona i Pere.
  14. ↑ Pausanija, Opis Helade, II, 5, 1.
  15. ↑ Pausanija, Opis Helade, II, 5, 2.
  16. ↑ Pausanija, Opis Helade, V, 22, 6.
  17. ↑ Pausanija, Opis Helade, II, 15, 1.
  18. ↑ Diodor Sicilijski, Istorijska biblioteka, IV, 72–73.
  19. ↑ Pseudo-Apolodor, Biblioteka, II, 1, 3.

Literatura uredi

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Asop_(mitologija)&oldid=9050294