Anticiganizam

Anticiganizam je relativno novi pojam za staru društvenu pojavu, za mržnju, marginalizaciju i progon Roma u svetu.

Istorija ovog naroda prepuna je nasilnih migracija, izbeglištva i ponovnog naseljavanja novih prostora. Oduvek su bili opažani kao stranci, skitnice, kriminalci, tako da još od XIV veka u evropskim zemljama nalazimo zakonske odredbe koji su dopuštali diskriminaciju Roma.

Definicija

Prema definiciji European Commission against Racism and Intolerance (ECRI, Evropska komisija protiv rasizma i netolerancije) iz 2011, anticiganizam je specifična forma rasizma, ideologija koja je zasnovana na rasnoj superiornosti, forma dehumanizirajućeg i institucionalnog rasizma uzgajana istorijskom diskriminacijom, koja se, pored ostalog, izražava nasiljem, govorom mržnje, eksploatacijom, stigmatizacijom i po njagoru vrstom diskriminacije.

Genocid nad Romima

Nacističke deportacije Sinta i Roma u Nemačkoj, 1940.

Istrebljenje Roma bilo je deo programa Nacionalsocijalističke partije Nemačke. Odmah po dolasku na vlast nacisti donose propise i zakone o rasnoj pripadnosti, gde se Romi prepoznaju kao rasni problem za Nemačku. Posle toga, u celoj zemlji lokalni policijski odredi počinju da zatvaraju Rome u lokalne logore, koji kasnije postaju koncentracioni logori za Rome. Berlin-Marcan (Berlin-Marzahn) i drugi logori za Rome (Zigeunerlager), koje su nacisti osnovali između 1935. i 1938. godine, bili su preliminarna faza na putu ka logorima smrti Aušvic (Auschwitz), Zaksenhauzen (Sachsenhausen) i Dahau (Dachau). Romi su bili žrtve progona svuda gde su fašisti došli na vlast, kao i njihove vojne sile. Tako se sabirni logori za Rome formiraju i u fašističkoj Italiji, a zatim i u drugim zemljama okupiranim od strane Nemačke. Jedno od značajnijih mesta stradanja Roma jeste i logor Jasenovac, formiran od strane ustaškog režima u Hrvatskoj. Odmah po početku nemačke okupacije Srbije počinje progon Roma i Jevreja. Naredbom od 30. maja 1941. godine, Jevreji i Romi se isključuju iz javnog i privrednog života i obavezuju na registraciju u posebne spiskove (Judenregister i Zigeunerlisten). Uvodi se i prisilni rad, a propisuje se i obavezno nošenje žutih traka. U svemu tome učestvuju i lokalne kvislinške vlasti, prvo Komesarska uprava, a zatim i Nedićeva vlada sa svojom policijom. Ubrzo se formira i Odeljenje za Jevreje i Cigane.

Žrtve genocida nad Romima (Porajmos), kao i njihove porodice, kako u Srbiji tako i u celoj Evropi, nikada nisu obeštećene za patnje koje su doživele tokom Drugog svetskog rata.

Napomena

• Sadržaj članka je preuzet iz publikacije Mesta stradanja i antifašističke borbe u Beogradu 1941–44. Arhivirano 2014-12-17 na Wayback Machine-u objavljene pod Creative Commons licencom.

Literatura

• Dragoljub Acković, Romi u Beogradu: Istorija, kultura i tradicija Roma u Beogradu od naseljavanja do kraja XX veka, Beograd, 1999;
• Bora Kuzmanović, „Stereotipi o Romima i etnička distanca prema Romima“, Sociologija, Vol. XXXIV, br.1, str. 119–126, 1992;