Anglosaksonsko kršćanstvo

Anglosaksonsko kršćanstvo je izraz pod kojim se podrazumijeva period u historiji kršćanstva u Britaniji od kraja 6. do druge polovice 11. vijeka, odnosno od početka pokrštavanja anglosaksonskih kraljevstava pa sve do normanskog osvajanja Kraljevine Engleske.

Kršćanstvo se u Britaniji pojavilo u 2. vijeku, kada su njeni najveći dijelovi bili provincija Rimskog Carstva i s vremenom postala dominantnom religijom, barem u gradovima i među aristokracijom. Pad Rimskog Carstva i Velika seoba naroda su, pak, početkom 5. vijeka izazvali evakuaciju rimskih trupa iz Britanije, a preostalo stanovništvo je bilo ostavljeno da se samo brani od napada germanskih pljačkaša među kojima su se najviše isticali Angli, Juti i Saksonci, kasnije poznati pod zajedničkim imenom Anglosaksonci. Oni su se oko sredine 5. vijeka počeli trajno naseljavati na obalama Britanije; za razliku od drugih germanskih naroda, nisu bili pokršteni, nego su ostali vjerni germanskom paganizmu koji je sa vremenom dobio specifična anglosaksonska obilježja. Između doseljenika i domorodaca (Briti i Brito-Rimljani) se razvilo oštro neprijateljstvo koje je uz etničke i kulturne, dobilo i vjersku dimenziju - dok su Anglosaksonci bili pagani, Briti su se isticali svojim kršćanstvom. Istovremeno je prekid veza sa Rimom i drugim kršćanskim središtima doveo do stvaranja kršćanskih zajednica na Britanskim Otocima, uglavnom na keltskim područjima, koja su razvila vlastito keltsko kršćanstvo.

Iako za to nema pouzdanih dokaza, postoje pretpostavke da se neprijateljstvo Anglosaksonaca prema domorocima iskazivalo i prema njihovoj vjeri, tako da je od sredine 5. do kraja 6. vijeka na novoosvojenim područjima došlo do svojevrsne dekristijanizacije. Pred kraj 6. vijeka se, međutim, Kraljevina Kent, najstarija od anglosaksonskih država i najbliža evropskom Kontinentu, stvorila dobre trgovačke veze sa kršćanskom Franačkom. Njen vladar, kralj Ethelbert je nastojao te veze ojačati, te se oženio za franačku princezu Berthu; ona je, kao kršćanka, sa sobom dovela svećenika Liudharda, i kasnije, od muža dobila dozvolu da ne samo ispovijeda svoju vjeru, nego da je širi među njegovim podanicima. To je, pak, pružilo priliku papi Grguru da organizira veliku gregorijansku misiju na čelu sa Augustinom koji je pokrstio Ethelberta učinivši ga prvim anglosaksonskim kršćanskim vladarom. Time je započelo anglosaksonsko kršćanstvo.

Prvi anglosaksonski kršćanski vladari se nisu krstili iz religijskih, nego prije svega iz političkih razloga, odnosno u nastojanju da steknu saveznike na Kontinentu i preko njih steknu hegemoniju nad drugim anglosaksonskim vladarima. Vrlo često bi smrt ili pogibija nekog od tih vladara dovela do kolapsa kršćanstva na tim područjima, odnosno njihovi nasljednici bi se vratili paganstvu, te su kršćanski misionari ta područja morali ponovno pokrštavati. Sredinom 7. vijeka se, pak, kao najmoćnija od svih anglosaksonskih država nametnula Northumbrija; za nju je bilo karakteristično da je nisu pokrstili misionari iz Rima, nego irski misionari koji su prakticirali keltsko kršćanstvo. Sukobi sa "rimskim" svećenicima i njihovim pristašama su, pak, 664. doveli do sinoda u Whitbyju kojim je Northumbrija uvela "rimske" i ukinula keltske obrede. Taj su primjer slijedile i druge anglosaksonske države.

Iako će se paganstvo među Anglosaksoncima održati i do 8. vijeka, anglosaksonsko kršćanstvo je krajem 7. vijeka bilo dovoljno jako da se među Anglosaksoncima javlja misionarski pokret, odnosno nastojanje da se pokrste paganska područja na evropskom Kontinentu. Ta su nastojanja svoj zenit dobila u doba Karolinške renesanse kada su upravo anglosaksonski misionari pomogli pokrštavanju velikih dijelova današnje Njemačke.

Literatura

• Chaney, William A. (1960) "Paganism to Christianity in Anglo-Saxon England", The Harvard Theological Review (1960)
• Higham, N. J. (2006) (Re-)Reading Bede: the "Ecclesiastical History" in Context. London: Routledge ISBN 978-0-415-35368-7; ISBN 0-415-35367-X
• Mayr-Harting, H. (1991) The Coming of Christianity to Anglo-Saxon England; 3rd ed., London: Batsford ISBN 0-7134-6589-1
• Thomas, Charles (1981) Christianity in Roman Britain to AD 500, London: Batsford
• Yorke, Barbara (2006) The Conversion of Britain, Harlow: Pearson Education

Dodatna literatura

• Campbell, James; John, Eric and Wormald, Patrick (1991). The Anglo-Saxons. London: Penguin Books. ISBN 0-14-014395-5. 
• Kirby, D.P. (1992). The Earliest English Kings. London: Routledge. ISBN 0-415-09086-5. 
• Lapidge, Michael (1999). The Blackwell Encyclopedia of Anglo-Saxon England. Oxford: Blackwell Publishing. ISBN 0-631-22492-0. 
• Rollason, D.W. (1982). The Mildrith Legend: A Study in Early Medieval Hagiography in England. Atlantic Highlands: Leicester University Press. ISBN 0-7185-1201-4. 
• Stenton, Frank M. (1971). Anglo-Saxon England. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-821716-1. 
• Yorke, Barbara (1990). Kings and Kingdoms of Early Anglo-Saxon England. London: Seaby. ISBN 1-85264-027-8. 
• Bede Venerablis; translated by Leo Sherley-Price (1988). A History of the English Church and People. Penguin Classics. ISBN 0-14-044042-9. 
• Blair, John P. (2005). The Church in Anglo-Saxon Society. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-921117-5. 
• Blair, Peter Hunter; Blair, Peter D. (2003). An Introduction to Anglo-Saxon England (Third izd.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-53777-0. 
• Brooks, Nicholas (1984). The Early History of the Church of Canterbury: Christ Church from 597 to 1066. London: Leicester University Press. ISBN 0-7185-0041-5. 
• Brown, Peter G. (2003). The Rise of Western Christendom: Triumph and Diversity, A. D. 200–1000. Cambridge, MA: Blackwell Publishers. ISBN 0-631-22138-7. 
• Campbell, James (1986). „Observations on the Conversion of England”. Essays in Anglo-Saxon History. London: Hambledon Press. pp. 69–84. ISBN 0-907628-32-X. 
• Chaney, William A. (1967). „Paganism to Christianity in Anglo-Saxon England”. u: Thrupp, Sylvia L.. Early Medieval Society. New York: Appleton-Century-Crofts. pp. 67–83. 
• Church, S. D. (2008). „Paganism in Conversion-age Anglo-Saxon England: The Evidence of Bede's Ecclesiastical History Reconsidered”. History 93 (310): 162–180. DOI:10.1111/j.1468-229X.2008.00420.x. 
• Coates, Simon (February 1998). „The Construction of Episcopal Sanctity in early Anglo-Saxon England: the Impact of Venantius Fortunatus”. Historical Research 71 (174): 1–13. DOI:10.1111/1468-2281.00050. 
• Colgrave, Bertram (2007). „Introduction”. The Earliest Life of Gregory the Great (Paperback reissue of 1968 izd.). Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-31384-1. 
• Collins, Roger (1999). Early Medieval Europe: 300–1000 (Second izd.). New York: St. Martin's Press. ISBN 0-312-21886-9. 
• Dales, Douglas (2005). „"Apostles of the English": Anglo-Saxon Perceptions”. L'eredità spirituale di Gregorio Magno tra Occidente e Oriente. Il Segno Gabrielli Editori. ISBN 88-88163-54-9. 
• Deanesly, Margaret and Grosjean, Paul (April 1959). „The Canterbury Edition of the Answers of Pope Gregory I to St Augustine”. Journal of Ecclesiastical History 10 (1): 1–49. 
• Demacopoulos, George (Fall 2008). „Gregory the Great and the Pagan Shrines of Kent”. Journal of Late Antiquity 1 (2): 353–369. DOI:10.1353/jla.0.0018. 
• Dodwell, C. R. (1985). Anglo-Saxon Art: A New Perspective (Cornell University Press 1985 izd.). Ithaca, NY: Cornell University Press. ISBN 0-8014-9300-5. 
• Dodwell, C. R. (1993). The Pictorial Arts of the West: 800–1200. Pellican History of Art. New Haven, CT: Yale University Press. ISBN 0-300-06493-4. 
• Fletcher, R. A. (1998). The Barbarian Conversion: From Paganism to Christianity. New York: H. Holt and Co. ISBN 0-8050-2763-7. 
• Foley, W. Trent and Higham, Nicholas. J. (2009). „Bede on the Britons”. Early Medieval Europe 17 (2): 154–185. DOI:10.1111/j.1468-0254.2009.00258.x. 
• Frend, William H. C. (2003). „Roman Britain, a Failed Promise”. u: Martin Carver. The Cross Goes North: Processes of Conversion in Northern Europe AD 300–1300. Woodbridge, UK: Boydell Press. pp. 79–92. ISBN 1-84383-125-2. 
• Fryde, E. B.; Greenway, D. E.; Porter, S.; Roy, I. (1996). Handbook of British Chronology (Third revised izd.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-56350-X. 
• Gameson, Richard and Fiona (2006). „From Augustine to Parker: The Changing Face of the First Archbishop of Canterbury”. u: Smyth, Alfred P.; Keynes, Simon. Anglo-Saxons: Studies Presented to Cyril Roy Hart. Dublin: Four Courts Press. pp. 13–38. ISBN 1-85182-932-6. 
• Herrin, Judith (1989). The Formation of Christendom. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 0-691-00831-0. 
• Higham, N. J. (1997). The Convert Kings: Power and Religious Affiliation in Early Anglo-Saxon England. Manchester, UK: Manchester University Press. ISBN 0-7190-4827-3. 
• Hindley, Geoffrey (2006). A Brief History of the Anglo-Saxons: The Beginnings of the English Nation. New York: Carroll & Graf Publishers. ISBN 978-0-78671-738-5. 
• Kirby, D. P. (2000). The Earliest English Kings. New York: Routledge. ISBN 0-415-24211-8. 
• Kirby, D. P. (1967). The Making of Early England (Reprint izd.). New York: Schocken Books. 
• John, Eric (1996). Reassessing Anglo-Saxon England. Manchester: Manchester University Press. ISBN 0-7190-5053-7. 
• Jones, Putnam Fennell (July 1928). „The Gregorian Mission and English Education” (fee required). Speculum 3 (3): 335–348. DOI:10.2307/2847433. 
• Lapidge, Michael (2006). The Anglo-Saxon Library. Oxford, UK: Oxford University Press. ISBN 0-19-926722-7. 
• Lapidge, Michael (2001). „Laurentius”. u: Lapidge, Michael; Blair, John; Keynes, Simon; Scragg, Donald. The Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England. Malden, MA: Blackwell Publishing. p. 279. ISBN 978-0-631-22492-1. 
• Lawrence, C. H. (2001). Medieval Monasticism: Forms of Religious Life in Western Europe in the Middle Ages. New York: Longman. ISBN 0-582-40427-4. 
• Markus, R. A. (April 1963). „The Chronology of the Gregorian Mission to England: Bede's Narrative and Gregory's Correspondence”. Journal of Ecclesiastical History 14 (1): 16–30. 
• Markus, R. A. (1970). „Gregory the Great and a Papal Missionary Strategy”. Studies in Church History 6: The Mission of the Church and the Propagation of the Faith. Cambridge, UK: Cambridge University Press. pp. 29–38. OCLC 94815. 
• Markus, R. A. (1997). Gregory the Great and His World. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-58430-2. 
• Mayr-Harting, Henry (1991). The Coming of Christianity to Anglo-Saxon England. University Park, PA: Pennsylvania State University Press. ISBN 0-271-00769-9. 
• Mayr-Harting, Henry (2004). „Augustine (St Augustine) (d. 604)” (fee required). Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press. Pristupljeno 30. 03. 2008. 
• McGowan, Joseph P. (2008). „An Introduction to the Corpus of Anglo-Latin Literature”. u: Philip Pulsiano and Elaine Treharne. A Companion to Anglo-Saxon Literature (Paperback izd.). Malden, MA: Blackwell Publishing. pp. 11–49. ISBN 978-1-4051-7609-5. 
• Meens, Rob (1994). „A Background to Augustine's Mission to Anglo-Saxon England”. u: Lapidge, Michael. Anglo-Saxon England 23. Cambridge, UK: Cambridge University Press. pp. 5–17. ISBN 978-0-521-47200-5. 
• Nelson, Janet L. (2006). „Bertha (b. c.565, d. in or after 601)” (fee required). Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press. Pristupljeno 30. 03. 2008. 
• Ortenberg, Veronica (1965). „The Anglo-Saxon Church and the Papacy”. u: Lawrence, C. H.. The English Church and the Papacy in the Middle Ages (1999 reprint izd.). Stroud: Sutton Publishing. pp. 29–62. ISBN 0-7509-1947-7. 
• Schapiro, Meyer (1980). „The Decoration of the Leningrad Manuscript of Bede”. Selected Papers: Volume 3: Late Antique, Early Christian and Mediaeval Art. London: Chatto & Windus. pp. 199 and 212–214. ISBN 0-7011-2514-4. 
• Sisam, Kenneth (January 1956). „Canterbury, Lichfield, and the Vespasian Psalter”. Review of English Studies, New series 7 (25): 1–10. DOI:10.1093/res/VII.25.1. 
• Spiegel, Flora (2007). „The 'tabernacula' of Gregory the Great and the Conversion of Anglo-Saxon England”. Anglo-Saxon England 36. Cambridge, UK: Cambridge University Press. pp. 1–13. DOI:10.1017/S0263675107000014. 
• „St Augustine Gospels”. Grove Dictionary of Art. Art.net. 2000.  Accessed on 10 May 2009
• Stenton, F. M. (1971). Anglo-Saxon England (Third izd.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280139-5. 
• Thacker, Alan (1998). „Memorializing Gregory the Great: The Origin and Transmission of a Papal Cult in the 7th and early 8th centuries”. Early Medieval Europe 7 (1): 59–84. DOI:10.1111/1468-0254.00018. 
• Walsh, Michael J. (2007). A New Dictionary of Saints: East and West. London: Burns & Oates. ISBN 0-86012-438-X. 
• Williams, Ann (1999). Kingship and Government in Pre-Conquest England c. 500–1066. London: MacMillan Press. ISBN 0-333-56797-8. 
• Wilson, David M. (1984). Anglo-Saxon Art: From the Seventh Century to the Norman Conquest. London: Thames and Hudson. OCLC 185807396. 
• Wood, Ian (January 1994). „The Mission of Augustine of Canterbury to the English” (fee required). Speculum 69 (1): 1–17. DOI:10.2307/2864782. JSTOR 2864782. 
• Yorke, Barbara (2006). The Conversion of Britain: Religion, Politics and Society in Britain c. 600–800. London: Pearson/Longman. ISBN 0-582-77292-3.