Alfred Diamantstein
Alfred Diamantstein (Zagreb, 1896 - ?, 1941), jugoslavenski komunist i član rukovodstva Jugoslavenske komunističke frakcije (JKF) u Budimpešti za vrijeme postojanja Mađarske Sovjetske Republike.
| Alfred Diamantstein | |
|---|---|
| Rođenje | 1896. Zagreb, Austro-Ugarska Monarhija |
| Smrt | 1941. (dob: 44-45) ?, Kraljevina Jugoslavija |
| Nacionalnost | Jugoslaven |
| Ostala imena | Alfred Dijamantštajn Milan Danić |
| Etnicitet | Židov[1] |
| Državljanstvo | Kraljevina Jugoslavija |
| Poznat/a po | Aferi Diamantstein |
| Politička partija | SRPJ(k) |
| Roditelji | Ludvig Diamantstein |
Nakon hapšenja 1919. izdao je policiji sve što je znao o pripremi komunističke revolucije u Kraljevini SHS, što je ostalo upamćeno kao afera Diamantstein.[2]
Rana biografija uredi
Alfred Diamantstein je rođen 1896 godine u Zagrebu u židovskoj porodici Ludviga Diamantsteina.[1] Za vrijeme Prvog svjetskog rata služio je u vojsci Austro-Ugarske Monarhije.[3]
Afera Diamantstein uredi
Široj javnosti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca tj. Kraljevine Jugoslavije, a kasnije i SFR Jugoslavije, je postao poznat po Aferi Diamantstein. Alfred je 1919 godine, u vrijeme hapšenja od strane redarstva Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (Kraljevina Jugoslavija), imao 23 godine. U zatvoru nije izdržao torturu te je izdao sve što je znao i radio. Kao rezultat njegovog priznanja, uhapšeno je 65 lica, među kojima su bili članovi Centralnog komiteta (CK) Komunističke partije Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca organiziranog krajem 1918 u Moskvi od jugoslavenskih komunista sudionika Oktobarske revolucije, te rukovodioci CK Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunista) (SRPJ(k)) poput Filipa Filipovića, Sime Markovića, Vladimira Ćopića, Đuke Cvijića i dr.[1]
Prema referatu IV. armijske oblasti, Alfred je na saslušanju kod redarstvenog povjereništva u Zagrebu od 2. 8. 1919 priznao da se je početkom iste godine, našavši se u Pešti bez zanimanja i sredstava, bio prisiljen obratiti Beli Kunu da mu omogući zaposlenje. Dobio je pismeno potpisano riješenje od Kuna, po kome se imao prijaviti komesarijatu za inozemsku propagandu i to kod šefa odsjeka Pora, koji je imao velikog upliva na sve propagatore u inostranstvu, osobito u Kraljevini Jugoslaviji. Sa tim rješenjem, Alfred se uputio u ured frakcije jugoslavenskih komunista koji su se nalazili u Pešti, Rozsa ulica 61. Predsjednik frakcije, Ivan Matuzović, je po dolasku ispitivao Alfreda da se uvjeri o njegovom boljševičkom aktivizmu, članstvu u SRPJ(k)-a i koga tamo poznaje. Matuzović ga je potom uputio da se nađe sa Nikolom Kovačevićem i Vladimirom Ćopićem u Zagrebu, te da se obrati kapetanu Jugoslavenske kraljevske vojske Josipu Metzgeru koji ga je imao uputiti u stvaranje propagande u vojsci. Alfred je u Zagreb ponio Matuzovićevo pismo sa uputama tj. direktivama za djelovanje jugoslavenskih komunista i 5.000 mađarskih kruna (KR). U Zagrebu se preko Miroslava Krleže povezao s najodgovornijim komunistima te im je prenio novac i poruke za zajedničku revolucionarnu akciju. Preko njegovih ruku je do hapšenja prešlo 26.200 KR koje je u Zagrebu razdijelio članovima SRPJ(k). Prilikom hapšenja, redarstvo je kod Alfreda našlo; jednu šifru (dobio ju je od Franje Drobnika) koju su članovi SRPJ(k) koristili za međusobnu komunikaciju, bilježnicu u kojoj je pisao u kojoj je svrhi i kome izdavao novac i razne brošure boljševičkog sadržaja. Na ispitivanju je Alfred priznao da je imao namjeru sve te radnje prijaviti redarstvu, jer je došao do uvjerenja "da je Bela Kun veliko zlo i da društvo ljudsko preživljuje jednu veliku svoju nesreću, a samo krivicom Bele Kuna". Prema referatu IV. armijske oblasti, Alfred je također priznao da nikada nije bio boljševik niti je držao da se boljševička ideja može realizirati, te da žali što je prerano uhapšen jer mu je tako onemogućena namjera da se potpuno uvuče u boljševičku propagandu na tlu Kraljevine Jugoslavije i da u prikladan čas sve otkrije vlastima.
Alfred je 7. 4. 1920 presudom proglašen krivim. Osuđen je na tri mjeseca zatvora, no kako je u zatvoru proveo više od osam mjeseci, bio je pušten na slobodu. Nakon suđenja o Alfredu se vrlo malo zna.[1]
Afera Tehnička unija uredi
Pred Drugi svjetski rat Alfred Diamantstein se pojavio kao protagonist još jedne afere, ovog puta pro-fašističke, pod lažnim imenom Milan Danić. Februara 1937. godine Jugoslaviju je potresla Afera "Dijamantštajn - Tehnička unija - Zbor".[4] Organ Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) "Proleter" ustvrdio je da je umiješan u aferu tvrtke "Technische Union", koja je u to vrijeme pod izgovorom prodaje tehničke robe financirala fašistički pokret Dimitrija Ljotića.[3]
Smrt uredi
Prema nekim verzijama Alfred je ubijen na početku rata.[3]
Literatura uredi
- Očak, Ivan (1988). Afera Diamantstein : prvi antikomunistički proces u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca (1919), Zagreb: Naprijed.
Reference uredi
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Ivan Očak, 1988, str. 5, 122, 123
- ↑ Ivan Očak, Milan Ćopić, prilog biografiji
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Diamantstein, Alfred. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Preuzeto 7. 1. 2016
- ↑ npr. Politika 19. 2. 1937, str. 4-5 i Politika, 21.2.1937. str. 7. digitalna.nb.rs