Aktivirano parcijalno tromboplastinsko vrijeme

Aktivirano parcijalno tromboplastinsko vrijeme (kratice: APTV, aPTV, APTT, aPTT) je indikator koji mjeri efikasnost i unutarnjeg, i vanjskog puta koagulacije krvi. Osim otkrivanja abnormalnosti u koagulaciji krvi, APTV se također koristi za praćenje učinka liječenja heparinom, najvažnijeg antikoagulansa. APTV kao indikator koristi se u kombinaciji s protrombinskim vremenom (PV ili PT) koje je indikator efikasnosti vanjskog puta koagulacije. APTV se određuje iz uzorka venske krvi uzetog natašte. Mjerna jedinica za APTV je sekunda.

Koristi se kratica APTT, budući da je engleski naziv Activated Partial Thromboplastin Time; isti je slučaj i sa PTT (Partial Thromboplastin Time).

APTT se koristi za praćenje efekata terapije heparinom (nefrakcionisanim heparinom), za otkrivanje nedostatka faktora koagulacije ili njihovih inhibitora, kao i za otkrivanje prisustva lupus antikoagulansa.

Uzorak

Parametar se određuje u uzorku krvi. Nije potrebna posebna priprema pre odlaska u laboratoriju. Ne preporučuje se jesti pre vađenja uzorka krvi.

O parametru

U organizmu postoji ravnoteža između mehanizama koji dovode do zgrušavanja krvi i mehanizama koji to zgrušavanje sprečavaju. Ova ravnoteža omogućava cirkulisanje krvi kao i zaustavljanje krvarenja iz povređenog krvnog suda. U tom procesu učestvuju krvni sudovi, trombociti i faktori kaogulacije. Izuzetno važnu ulogu imaju i mehanizmi koji sprečavaju prekomerno nagomilavanje materijala na mestu povrede. Neophodna je dovoljna količina i aktivnost svakog od ovih faktora, kako bi ovaj mehanizam funkcionisao adekvatno. U suprotnom, može doći do krvarenja ili prekomernog stvaranja ugrušaka. Proces stvaranja ugruška mogu započeti dva različita puta, spoljašnji i unutrašnji, u kojima učestvuju različiti faktori koagulacije. Ova dva puta se spajaju u zajednički. APTT služi za procenu unutrašnjeg i zajedničkog puta koagulacije.

Rezultati

Produženo APTT može biti posledica:

• terapije heparinom-efekat terapije nefrakcionisanim heparinom se procenjuje na osnovu vrednosti APTT
• nedostatka ili funkcionalne abnormalnosti jednog ili više faktora koagulacije koji učestvuju u unutrašnjem i spoljašnjem putu – nedostatak može biti urođen ili stečen.

U najčešće urođene poremećaje spadaju hemofilija A, hemofilija B i Von-Willebrand-ova bolest. Nasledni poremećaji drugih faktora koagulacije se retko javljaju.

Poremećaj faktora koagulacije može nastati i kao posledica nedostatka vitamina K do koga može doći zbog kod opstrukcije sekrecije žuči, posle hirurških intervencija na žučnim putevima, u toku nekih bolesti digestivnog trakta, kod nekih bolesti jetre i kao i kod primene oralnih antikoagulanasa. Stečeni poremećaji faktora koagulacije mogu biti posledica i nekih drugih bolesti i stanja.

Blagi poremećaji fakora koagulacije ne moraju dovesti do produženog APTT.

Prisustvo specifičnih inhibitora je stanje koje se retko javlja. U tom slučaju, u krvi postoje antitela koja blokiraju aktivnost određenog faktora koagulacije. Može doći i do prisustva nespecifičnih inhibitora, kao što je lupus antikoagulans. Ova antitela su usmerena protiv fosfolipida koji su neophodni za koagulaciju, odnosno protiv kompleksa fosfolipid-plazma protein. Nađena su kod pacijenata sa SLE (sistemski eritemski lupus), drugim autoimunim poremećajima, kolagenim vaskularnim bolestima kao i kod osoba kod kojih nije utvrđeno prisustvo nijedne bolesti. Mogu se javiti i u toku terapije nekim lekovima ili u toku infekcija. Prisustvo ovih antitela je povezano sa povećanim rizikom od tromboza kao i gubitkom fetusa.

Ukratko, APTT je obično posledica povećane aktivnosti faktora VIII što se najčešće dešava u toku bolesti ili zapaljenja. Ta promena je privremena. Može biti i posledica teškog vađenja krvi

Napomena: za pravilno određivanje APTT od izuzetne je važnosti adekvatno uzorkovanje krvi.