Wikipedija

Abdulah ibn Džafar

Abdulah ibn Džafar (arap. عبد الله بن جعفر; Abisinija, kasne 610-e ili rane 620-e – Medina, 699–709), mladi pratilac i rođak islamskog poslanika Muhameda,[1] sin Džafara ibn Abi Taliba,[2] polubrat Muhameda ibn Abu Bakra (s majčine strane),[3] nećak Alija ibn Abi Taliba[4] i suprug Zajnab bint Ali.[5]

Abdulah ibn Džafar
Grob Abdulaha ibn Džafara (lijevo) uz grob Akila ibn Abi Taliba (desno) na medinskom groblju al-Baki
Rođenjekasne 610-e ili rane 620-e
Abisinija
Smrt699–709. (80–90. AH)
Medina, Omejadski Kalifat
Počivališteal-Baki, Medina, Saudijska Arabija
24°28′2.5″N, 39°36′50″E
PrebivališteMedina, Kufa, Basra, Damask
Ostala imenaBahr al-džud (nadimak)
Abu Džafar i Abu Muhamed (kunje)
EtnicitetArapin
Vjeroispovijestislam
Suprug/aZajnab bint Ali
Lejla bint Masud
Um Kulsum bint Ali
DjecaAli, Avn, Muhamed, Abas, Um Kulsum, Harun, Jahja, Musa, Saleh, Um Abiha, Um Muhamed, Džafar, Ismail
RoditeljiDžafar ibn Abi Talib (otac)
Asma bint Umajs (majka)
RodbinaMuhamed (rođak)
Muhamed ibn Džafar (brat)
Avn ibn Džafar (brat)
Muhamed ibn Abu Bakr (polubrat)
Jahja ibn Omar (praprapraunuk)

Biografija uredi

Rani život uredi

Abdulahov otac bio je Džafar ibn Abi Talib,[2] stariji brat Alija ibn Abi Taliba[6] i jedan od najslavnijih ličnosti ranog islama,[1] proslavljen kao šehid u bitki kod Mutaha 629. godine.[6] Abdulahova majka bila je Asma bint Umajs,[7] također jedna od najistaknutijih muslimanki tog doba.[8] Džafar ibn Abi Talib među prvima je prihvatio islam i pred progonima se zajedno s ranim muslimanima sklonio u Abisiniju gdje mu se rodio Abdulah,[7] najstariji od ukupno osam sinova.[6] Prema historičaru al-Hakimu, Abdulah je bio i prvo migrantsko dijete rođeno u Abisiniji.[8] Precizan datum njegovog rođenja nije poznat jer određeni primarni izvori tvrde da je imao deset godina prilikom Muhamedove smrti (632), dok ibn Asakir navodi da je bio stariji.[8] Historičar ibn al-Imad opisao je Abdulaha najmlađim hašimitskim ashabom, a ibn Asakir piše da je prisegnuo na vjernost Muhamedu kada je imao samo sedam godina.[8] Kada se politička situacija u Arabiji stabilizirala, Abdulah se s ocem vratio u Medinu.[9]

Brakovi i potomstvo uredi

Za vrijeme vladavine prve trojice kalifa, Abdulah se vjenčao sa Zajnab bint Ali[5] i imao je s njom petero djece – sinove Alija, Avna, Muhameda i Abasa, te kćer Um Kulsum.[10] Prema pisanju historičara ibn Sada, istovremeno sa Zajnab bio oženjen i Alijevom udovicom Lejlom bint Masud, a nakon Zajnabine smrti oženio je i njenu mlađu sestru Um Kulsum.[8] S potonjom nije imao djece, dok je s Lejlom imao sinove Haruna, Jahju, Musu i Saleha, te kćeri Um Abihu i Um Muhamed. A. Komi piše da je Abdulah s više supruga imao sveukupno 20 sinova. Imena nekih od njih poznata su zahvaljujući genealogijama njihovih potomaka, poput Jahje ibn Omara koji vuče porijeklo od Abdulahovog sina Ismaila, ili pak Abdulahovim kunjama kao što je Abu Džafar ("otac Džafara").[8] Osim ove kunje koju bilježe Buharija i ibn Hiban, historičar ibn Asakir ga spominje i kao Abu Muhameda, međutim, ibn al-Salah ističe da nije bio često navođen pod kunjama.[8]

Politička karijera uredi

Abdulah nije obnašao važnije političke funkcije i ime mu se u historijskim izvorima javlja tek sporadično, najviše od Alijeve vladavine nadalje.[9] Tokom Osmanove vlasti, Ali je jednom prilikom inzistirao na kažnjavanju kufanskog guvernera al-Valida ibn Ukbe zbog pijanstva i kada su se drugi to libili učiniti jer se radilo o kalifovom polubratu, Ali ga je (ovisno o predajama) ili išibao sam ili je to prepustio Abdulahu.[11] Kada je Osman protjerao Abu Zara u al-Rabazu, zabranio je da mu se itko pridruži ili oprašta s njim, međutim, Abdulah je zajedno s Alijem, Hasanom, Huseinom, Akilom i Amarom ibn Jasirom zanemario kalifovo naređenje i oprostio se s Abu Zarom.[12] Abdulah je u ovo vrijeme živio u Medini, no redovno je putovao u Kufu, Basru i Siriju, zbog političkih i poslovnih razloga.[8]

Nakon što je Ali 656. stupio na čelo kalifata, Abdulah se u tim turbulentnim vremenima iskazao kao jedan od njegovih najbližih suradnika.[8] Često je boravio u Basri i Kufi, pomagajući Aliju da dislocira prijestolnicu u potonji grad, a učestvovao je i u njegovoj vojsci tokom građanskog rata.[8] Ostao je vjeran Aliju usprkos tome što je ponekad, poput drugih, dobivao negativne odgovore na zahtjeve za financijsku pomoć.[8] Historičar ibn Asakir piše da se Ali povremeno konzultirao s Abdulahom oko važnih pitanja.[8] Jedan od takvih primjera je slučaj kada je Muavija krivotvorenjem pisma pokušao diskreditirati egipatskog guvernera Kaisa ibn Sada u Alijevim očima, a iako je on izrazio sumnje u vjerodostojnost informacija i prvotno nije dovodio u pitanje lojalnost svog guvernera, Abdulah je nasjeo na varku i uspio nagovoriti Alija da zamijeni Kaisa svojim polubratom Muhamedom ibn Abu Bakrom.[3] Ova odluka naposljetku se pokazala katastrofalnom jer je Egipat pod novim guvernerom potonuo u kaos.[13]

Abdulah nije gajio simpatije ni prema Maliku al-Aštaru, no historičar W. Madelung opovrgava kredibilitet al-Šabijeve predaje, navodno prenešene izravno od Abdulaha, prema kojoj je Ali izrazio zadovoljstvo al-Aštarovom smrću.[14] Madelung tvrdi da je Alijeva zabrinutost oko opstanka svog i Abdulahovog potomstva, konkretno Muhamedove porodične linije, bila jedan od glavnih motiva za prihvaćanje mirovne arbitraže.[15] Neposredno nakon što je Ali 661. stradao u atentatu, njegovi sinovi Hasan, Husein i Muhamed ibn al-Hanafija zajedno s Abdulahom obavili su Obredno pranje njegovog tijela, te su potom uz pomoć Ubajdulaha ibn Abasa sahranili pokojnika.[16]

Kasni život uredi

Poslije Alijeve smrti i Hasanove abdikacije u korist Muavije, Abdulah je odustao od svih političkih ambicija.[17] Skupa s Hasanom i Huseinom napustio je Kufu i trojac se zaputio u Medinu, a Muavija im je pravio društvo sve do mosta kod Hire.[18] U Medini se ugodno skrasio i još za života postao popularan po poslovičnoj izdašnosti,[19] stekavši nadimak "Ocean darežljivosti" (arap. Bahr al-džud).[9] Redovno je posjećivao omejadski dvor u Damasku[20] i od Muavije primao 1,000.000 dirhama godišnje, što je trošio na zabave i raskošne poklone pjesnicima, pjevačima i muzičarima.[17] Muavijinu izdašnost prema Abdulahu, Hašimitu kojem zapravo nije dugovao ništa, historičar W. Madelung uspoređuje s Omarovim uzdizanjem Abasa i njegovog sina Abdulaha nauštrb priznatog hašimitskog vođe Alija, argumentirajući da favorizirani u oba slučaja nisu predstavljali prijetnju vladajućima i da se Abdulah načinom života savršeno uklopio u javnu predodžbu kakvu je želio Muavija, prikazujući suparničku Muhamedovu rodbinu kao rasipnike neprikladne za ozbiljan vladarski posao.[17]

Abdulah se kasnije pojavljuje u nekoliko historijskih izvještaja vezanih primarno uz Hasana i Huseina. Zajedno s njima i Abdulahom ibn Abasom sudjelovao je u posjeti fazarskom poglavaru Manzuru ibn Zabanu u Kubi pokraj Medine, kod kojeg je Hasan tražio dopuštenje da se ponovo vjenča njegovom kćerkom Havlom.[21] Prilikom Hasanovog sprovoda u Medini 670. zbog kojeg je došlo do oštre svađe između Huseina i Marvana ibn al-Hakama, Abdulah je skupa s drugima intervenirao s ciljem da se spriječi eskalacija i pronađe mirno rješenje.[8] Kada je 680. godine Jazid preuzeo vlast nad kalifatom, Abdulah je pokušao odgovoriti Huseina od pohoda protiv Omejada, ali bez uspjeha.[22] Abdulah nije učestvovao u bitki kod Karbale,[8] međutim, u njoj su poginula dva njegova sina – Avn i Muhamed.[23] Prema pisanju historičara ibn Asakira, Abdulah je umro u Medini.[8] Zbog kontradiktornih izvještaja u djelima al-Hakima i ibn Asakira, precizan datum nije poznat[8] i kao godina smrti različito se navodi 80,[7] 85, 87.[9] ili 90. AH,[24] što odgovara periodu između 699.[1] i 709. AD.[6] Sahranjen je na groblju al-Baki u Medini.[8]

Reference uredi

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Vidi:
    • Mehrvash; Rabbani (2008)
    • Amir-Moezzi (2012)
  2. ↑ 2,0 2,1 Vidi:
    • Zetterstéen (1986), str. 44.
    • Madelung (1997), str. 266. i 329.
    • Mehrvash; Rabbani (2008)
    • Amir-Moezzi (2012)
  3. ↑ 3,0 3,1 Vidi:
    • Zetterstéen (1986), str. 44.
    • Madelung (1997), str. 191. i 266.
  4. ↑ Vidi:
    • Zetterstéen (1986), str. 44.
    • Madelung (1997), str. 108, 191, 244. i 309.
    • Mehrvash; Rabbani (2008)
    • Amir-Moezzi (2012)
  5. ↑ 5,0 5,1 Vidi:
    • Mehrvash; Rabbani (2008)
    • Sayeed (2008), str. 460.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Amir-Moezzi (2012)
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Vidi:
    • Zetterstéen (1986), str. 44.
    • Mehrvash; Rabbani (2008)
    • Amir-Moezzi (2012)
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 8,13 8,14 8,15 8,16 Mehrvash; Rabbani (2008)
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Zetterstéen (1986), str. 44.
  10. ↑ Sayeed (2008), str. 460.
  11. ↑ Madelung (1997), str. 108.
  12. ↑ Madelung (1997), str. 109.
  13. ↑ Vidi:
    • Zetterstéen (1986), str. 44.
    • Madelung (1997), str. 266.
  14. ↑ Madelung (1997), str. 266.
  15. ↑ Madelung (1997), str. 244.
  16. ↑ Madelung (1997), str. 309.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Madelung (1997), str. 329.
  18. ↑ Madelung (1997), str. 324.
  19. ↑ Vidi:
    • Zetterstéen (1986), str. 44.
    • Madelung (1997), str. 329.
    • Mehrvash; Rabbani (2008)
    • Amir-Moezzi (2012)
  20. ↑ Vidi:
    • Madelung (1997), str. 329.
    • Mehrvash; Rabbani (2008)
  21. ↑ Madelung (1997), str. 381-382.
  22. ↑ Vidi:
    • Zetterstéen (1986), str. 44.
    • Mehrvash; Rabbani (2008)
  23. ↑ D'Souza (2014), pogl. 1.
  24. ↑ Vidi:
    • Zetterstéen (1986), str. 44.
    • Amir-Moezzi (2012)

Literatura uredi

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Abdulah_ibn_Džafar&oldid=41688565