5. korpus JNA - Banja Luka
5. korpus JNA odn. banjalučki korpus je bio korpus Kopnene vojske Jugoslovenske narodne armije sa sjedištem u Banja Luci, SR Bosna i Hercegovina.
| 5. korpus JNA - Banja Luka | |
|---|---|
 Amblem KoV | |
| Aktivna | 1988. – 1992. |
| Država |  SFR Jugoslavija
|
| Odanost |  Jugoslavenska narodna armija
|
| Grana | Kopnena vojska JNA |
| Sjedište | Banja Luka, SR Bosna i Hercegovina |
| Sudjelovanje u borbama | Rat u Hrvatskoj Rat u Bosni i Hercegovini |
| Zapovjednici | |
| Istaknuti zapovjednici |
Nikola Uzelac Vladimir Vuković Momir Talić |
Povijest uredi
5. korpus JNA je osnovan 1988 godine. Zona odgovornosti mu je bila Bosanska Krajina, jugozapadna SR Bosna i Hercegovina i dio zapadne Slavonije. Nadređena komanda 5. korpusa je bila Komanda 1. vojne oblasti (1. VO), komanda Saveznog sekretarijata narodne obrane (SSNO) i Komanda 2. vojne oblasti (2. VO). U septembru 1991 godine u sastav 5. korpusa je uvedena borbena skupina 265. mehanizirane brigade i 3. partizanska divizija koja je bila povučena iz SR Slovenije nakon rata u Sloveniji. Od aprila 1991 do maja 1992 godine, 5. korpus je u različitim vremenskim periodima bio ojačan sa: oklopnim bataljonom 51. mehanizirane brigade iz Pančeva, 14. partizanskom brigadom iz SAP Vojvodine, 46. partizanskom brigadom iz Čačka, divizijonom višecijevnih bacača raketa 150. mješovite artiljerijske brigade iz Vranja, 2. i 5. partizanskom brigadom Teritorijalne odbrane (TO) SR Bosne i Hercegovine, TO Bosanske Dubice, 122. lakom pješsčkom brigadom iz Užica, bataljonom 4. proleterske motorizirane brigade iz Pirota, bataljonom 84. motorizirane brigade iz Bitole, bataljonom 125. motorizirane brigade iz Kosovske Mitrovice i divizijonom haubica 122 mm 164. motorizirane brigade iz Ohrida. Komanda 5. korpusa je bila u Banja Luci. Komandanti 5. korpusa su bili general-potpukovnik Nikola Uzelac, general-potpukovnik Vladimir Vuković, te general-major Momir Talić. Načelnici Štaba 5. korpusa su bili general-major Nikola Mladenić, general-major Momir Talić i pukovnik Boško Kelečević.[1]
Borbeno djelovanje 5. korpusa uredi
U proljeće 1990 godine 5. korpus je počeo sa pripremama u slučaju sukoba u Hrvatskoj. Od aprila 1991 jedan oklopni bataljon je bio smješten u "tampon zoni" na Plitvicama. Krajem juna 1991 jedna ojačana mehanizirana četa je uvedena na područje općine Dvor na Uni. Sredinom augusta 1991, 5. korpus je napravio mostobran kod Stare Gradiške. U zoni djelovanja 5. korpusa, lokalne srpske snage su bile podređene jedinicama Jugoslovenske narodne armije (JNA). U drugoj polovici decembra 1991 godine ostaci tih snaga su bili podređeni Komandi 5. korpusa. Prema direktivi 1. VO od 19. 9. 1991 godine, 5. korpus je dobio zadaću napada na pravcima Okučani - Pakrac - Virovitica, te Okučani - Kutina. Početkom oktobra 1991 godine, 5. korpus je zauzeo Jasenovac i Lipik (koji je držao do decembra 1991), te je ugrozio Novsku, Pakrac i Novu Gradišku. Sredinom oktobra 1991, 5. korpus je bio primoran na odbranu, a početkom novembra iste godine započelo je njegovo potiskivanje od strane Zbora narodne garde (ZNG) prema Okučanima i rijeci Savi. 5. korpus se početkom decembra 1991 povukao iz Lipika. Do 3. 1. 1992 godine, 5. korpus je izgubio desetak sela koja je do tada držao na teritoriju Hrvatske. Do početka juna 1992 godine, 5. korpus je nadzirao okupirani teritorij Hrvatske u zapadnoj Slavoniji, te je bio zadužen za organiziranje formacija TO Republike Srpske Krajine (RSK). Nakon prestanka postojanja JNA, u maju 1992 godine, infrastrukturu i većinu borbenih sredstava 5. korpusa je naslijedio 1. krajiški korpus Vojske Republike Srpske u Bosni i Hercegovini, a komandant 5. korpusa general-major Momir Talić je bio imenovan komandantom 1. krajiškog korpusa Vojske Republike Srpske.[1]
Sastav 5. korpusa uredi
- Komanda korpusa s Prištabnom jedinicom (PJ)[1]
- 10. partizanska divizija[1]
- 40. partizanska divizija[1]
- 16. proleterska motorizirana brigada[1]
- 343. motorizirana brigada[1]
- 329. oklopna brigada[1]
- 5. mješoviti artiljerijski puk[1]
- 5. mješoviti protuoklopni artiljerijski puk[1]
- 5. laki artiljerijski puk[1]
- 293. inžinjerijski puk[1]
- 188. pontonirski bataljon[1]
- 5. sanitetski bataljon[1]
- 5. automobilski bataljon[1]
Komandanti 5. korpusa uredi
- general-potpukovnik Nikola Uzelac (do januara 1991.)[1]
- general-potpukovnik Vladimir Vuković (januar 1991. - mart 1992.)[1]
- general-major Momir Talić (februar - maj 1992.)[1]
Načelnici štaba 5. korpusa uredi
- general-major Nikola Mladenić (do maja 1991.)[1]
- general-major Momir Talić (maj 1991. - mart 1992.)[1]
- pukovnik Boško Kelečević (mart - maj 1992.)[1]
Reference uredi
Literatura uredi
- Nazor, Ante (2010). Zapovjedni vrh JNA (siječanj 1990. - svibanj 1992.), Zagreb: Ministarstvo obrane Republike Hrvatske, Hrvatski memorijalno-dokumentacijski centar Domovinskog rata. ISBN 978-953-7439-28-6