Wikipedija

1775

godina
(Preusmjereno sa stranice 1775.)
Ovo je članak o godini 1775.

Godina 1775 (MDCCLXXV) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u četvrtak po julijanskom kalendaru.

Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija: 1740-e  1750-e  1760-e  – 1770-e –  1780-e  1790-e  1800-e
Godine: 1772 1773 1774 – 1775 – 1776 1777 1778
Bitka kod Lexingtona.
1775. po kalendarima
Gregorijanski 1775. (MDCCLXXV)
Ab urbe condita 2528.
Islamski 1188–1189.
Iranski 1153–1154.
Hebrejski 5535–5536.
Bizantski 7283–7284.
Koptski 1491–1492.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1830–1831.
• Shaka Samvat 1697–1698.
• Kali Yuga 4876–4877.
Kineski
• Kontinualno 4411–4412.
• 60 godina Yin Drvo Koza
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11775.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji uredi

Januar/Siječanj uredi

Februar/Veljača uredi

  • 15. 2. - Nakon četvoromesečne konklave, na 265. glasanju, kardinal Giovanni Angelo Braschi, umereni pristalica ukinutih jezuita, izabran je za papu pod imenom Pio VI (do 1799). Ovo je godina jubileja.
  • 23. 2. - U Parizu izvedena Beaumarchaisova komedija Le Barbier de Séville (adaptirana u više opera, slavna je Rossinijeva Il barbiere di Siviglia 1816).
  • 25. 2. - Kneginja Tarakanova, koja je tvrdila da kćerka carice Jelisavete, uhvaćena je u Livornu od strane Alekseja Orlova - umire u tamnici od tuberkuloze, sledećeg decembra.
  • 26. 2. - Moro pirati uništili faktoriju Britanske kompanije na ostrvu Balambangan, pored severnog kraja Bornea.

Mart/Ožujak uredi

  • 14. 3. - Ugovor iz Sycamore Shoalsa ili Watauge: vanlegalni sporazum kojim severnokarolinski zemljišni špekulant Henderson kupuje od Čirokija prostranu zemlju južno od Ohaja i osniva koloniju Transylvania - ali tu žive i drugi Indijanci, na isti prostor prava polažu i druge kolonije. Daniel Boone je poslat da ustanovi tzv. Put kroz Divljinu, u napadu Šonija poginulo je nekoliko članova njegove ekspedicije.
  • 15. 3. - Počinje Prvi Anglo-maratski rat u centralnoj i zapadnoj Indiji (do 1782).
  • 17. 3. - Manifestom carice Katarine, zabranjeno je da se jednom oslobođeni kmetovi vraćaju u kmetstvo.
  • 20 - 26. 3. - Seljačka buna u Češkoj kod Hlumeca na Cidlini - potučeni su.
  • 23. 3. - Druga Virdžinijska konvencija: Patrick Henry ubeđuje da se formira milicija nezavisno od britanskih vlasti, navodno završava govor rečima "Dajte mi slobodu ili mi dajte smrt!" - na kraju je i donesena takva odluka (bili su prisutni i George Washington i Thomas Jefferson).

April/Travanj uredi

  • 11. 4. - Anna Maria Schwegelin je poslednja "veštica" osuđena u današnjoj Nemačkoj (umrla je u zatvoru 1781).
  • travanj - Car Josip II. je u posjeti Hrvatskoj i Primorju. Mjesto Podovi mjenja ime u Dvor. Donja Munjava mijenja ime u Josipdol. Počinje nova gradnja ceste Jozefina (do 1779).
  • 18/19. 4. - Gen. Thomas Gage, guverner kolonije Massachusetts Bay, poslao 700 ljudi da zaplene municiju iz skladišta u Concordu, nadomak Bostona. Nekoliko jahača, najpoznatiji Paul Revere, obaveštavaju okolinu.
  • 19. 4. - Bitke kod Lexingtona i Concorda: okršaj britanskih trupa sa "minitmenima" u Lexingtonu, ovi su rasterani uz osam poginulih a Britanci nastavljaju prema Concordu;
    • tamošnje skladište je ispražnjeno, jedna britanska četa je poražena kod North Bridgea a glavnina trpi velike gubitke pri povlačenju u Boston
    • "pucanj koji se čuo oko sveta" - počeo je Američki rat za nezavisnost.
    • počinje 11-mesečna opsada Bostona.
  • 20. 4. - Barutni incident: po naređenju guvernera Virdžinije, uzet je barut iz skladišta u Williamsburgu -
  • april - maj - "Brašneni rat": u delovima Francuske izbijaju nemiri zbog visoke cene hleba. Nestašica žita i visoke cene su u vezi sa liberalizacijom trgovine koju je prošle godine sproveo ministar Anne Robert Jacques Turgot. Javlja se teorija zavere Pacte de Famine, da se glad namerno izaziva.
  • proleće - U Sarajevo stigao Ajvaz Hadži Halil-paša - navodno je bio na dobrom glasu ali su ga Bošnjaci pokvarili, ubrzo je bespravno tražio novac.[1]

Maj/Svibanj uredi

Jun/Juni/Lipanj uredi

  • 5. 6. - Britanski trgovac William Bolts je dobio povelju za Carsko društvo za azijsku trgovinu Trsta i Antverpena, dogodine ide na prvo putovanje.
  • 5. 6. - Ruska vojska na čelu sa Petrom Tekelijom opkolila kozake u Zaporoškoj Siči - ovi pristaju da se predaju a Tekelija dobija Orden Svetog Aleksandra Nevskog jer je izvršio zadatak bez prolivanja krvi. Deo kozaka odlazi na osmansku deltu Dunava, gde nastaje Zadunajska Sič.
  • 8. 6. - Guverner lord Dunmore je pobegao na brod, proglasio je da je kolonija Virdžinija u pobuni.
  • 11. 6. - Louis XVI od Francuske je krunisan u katedrali u Reimsu.
  • 11 - 12. 6. - Bitka kod Machiasa je prva pomorska bitka Američkog rata, zarobljena je HMS Margaretta, zarobljavanje drugih britanskih brodova se smatra početkom Trgovačke mornarice SAD.
  • 14. 6. - Kongres je osnovao Kontinentalnu armiju, vojsku 13 Ujedinjenih Kolonija; vrhovni komandant je gen. George Washington.
  • lipanj - Dubrovačka republika sklopila sporazum sa Aleksejem Orlovim: primiće ruskog konzula koji će u svom stanu moći urediti pravoslavnu crkvu.[3]
  • 17. 6. - Opsada Bostona, Bitka kod Bunker Hilla, zapravo na Breedovom brdu: Britanci u trećem napadu zauzimaju dva brda od kolonijalaca po cenu preko 200 mrtvih.
  • 27. 6. - Kongres je ovlastio gen. Philipa Schuylera da ispita mogućnost invazije Kvebeka i preduzme je ako je zgodno.

Jul/Juli/Srpanj uredi

  • 6 - 8. 7. - Kongres usvaja Deklaraciju o uzrocima, objašnjenje zašto se pribeglo oružju i tzv. Peticiju maslinove grančice, u kojoj se izražava lojalnost kralju i poziva ga se da spreči dalji konflikt.
  • leto - Iz Bosne je preko Petrinje pobeglo 800 lica u Šajkaški bataljon i Gradišku regimentu. Još preko 100 porodica iz Bosne se ove godine naseljava u sremskoj vojnoj granici.[4]
  • 20. 7. - Malesherbes je imenova za ministra kraljevskog doma u Francuskoj (do 1776), nakon što je predstavio kralju spisak problema i potrebu za remont finansija.
  • 26. 7. - Benjamin Franklin je prvi generalni direktor (Postmaster General) buduće poštanske službe SAD.
  • jul, krajem - Arhimandrit Petar u tajnosti odlazi za Rusiju. U Crnoj Gori zbog ovoga dolazi do sukoba između guvernadura Jovana Radonjića i vladike Save.[5] Radonjić se početkom avgusta obraća predstavkom carici, što je prvi put da se svetovna ličnost obraća ruskom dvoru.
  • 30. 7. - James Cook se vratio sa drugog putovanja oko sveta: definitivno je dokazano da nema južnog kontinenta, kakav je ranije zamišljan, dokazana je upotrebljivost Larcum Kendallovog hronometra K1 za određivanje longitude.

Avgust/August/Kolovoz uredi

  • 3. 8. - Caričinim manifestom, Zaporoška Sič je ukinuta i priključena Novorosijskoj guberniji (tvrđava je uništena).
  • 5. 8. - Juan de Ayala je prošao Zlatnom kapijom u zaliv San Francisca.
  • 17. 8. - Papa je potvrdio autentičnost Naše Gospe od Šiluve u Litvaniji.
  • 20. 8. - Španski vojnici su osnovali Presidio San Agustín del Tucsón, začetak današnjeg Tucson, Arizona.
  • avgust - Španci istražuju obale severno od Gornje Kalifornije: Juan Francisco de la Bodega y Quadra je 15. 8. stigao do 59. paralele, blizu kasnije Sitke na Aljasci a vođa ekspedicije Bruno de Heceta je prvi Evropljanin koji je video ušće reke Columbije.
  • 21 - 22. 8. - Pošto je osmanska mornarica Džezairli Gazi Hasan-paše bombardovala Akru, Zahir al-Umar pokušava pobeći ali je poginuo. Sultan sledećeg meseca postavlja Bošnjaka Ahmed-pašu Džezara za muhafiza u Akri - na čelu je Sidonskog, i povremeno Damaštanskog ejaleta do smrti 1804.
  • 23. 8. - Kralj George III, pošto je čuo za Bitku kod Bunker Hilla, ali ne i Peticiju maslinove grančice, izdaje Proklamaciju za gušenje pobune.
  • 27. 8. - 9. 9. - Newfoundlandski uragan, ili Uragan Nezavisnosti, pogađa obale od Severne Karoline od Newfoundlanda, uz mnogo materijalne štete i procenjenih 4.000 mrtvih.

Septembar/Rujan uredi

Oktobar/Listopad uredi

  • 13. 10. - Osnovana je Kontinentalna mornarica (1775-85, RM SAD je osnovana 1794).
  • oktobar - Burmanska invazija Sijama - nanose velike gubitke, ali je rat iznenada prekinut sledećeg leta, smrću burmanskog vladara.
  • 23. 10. - Stephen Sayre, Amerikanac i šerif u Londonu, uhapšen je pod optužbom da je hteo oteti kralja Georgea III u vreme otvaranja parlamenta tri dana kasnije.

Novembar/Studeni uredi

  • 3. 11. - Američki rat za nezavisnost: Završena opsada Fort St. Jeana - otvoren put prema Montrealu.
  • 7. 11. - Dunmoreova proklamacija: guverner Virdžinije proglašava ratno stanje, nudi slobodu robovima koji bi se priključili lojalističkoj stvari, što je naljutilo elitu obe strane (Virdžinijska konvencija sledećeg meseca preti pogubljenjem robovima koji uzmu oružje).
  • 10. 11. - Kongres je osnovao Kontinentalne marince (do 1783, Marinski zbor SAD od 1798).
  • 13. 11. - Amerikanci ušli u Montreal bez otpora
  • 17. 11. - Knoxova ekspedicija ili Plemenita povorka artiljerije: puk Henry Knox prevozi do januara artiljeriju iz Fort Ticonderoge do Bostona.
  • 18. 11. (7. 11. po j.k.) - Odredba o upravljanju gubernijama Ruske imperije: umesto 23 gubernije uvedena 53 namesništva, koja se dele na 10-12 ujezda (gubernije vraćene 1796). Pošto nema dovoljno gradova za središta ujezda, proglašeno ih je 216 novih.
  • novembar - decembar - Tzv. Snežna kampanja u Južnoj Karolini, prva veća operacija na jugu: patrioti su rasturili lojaliste.

Decembar/Prosinac uredi

 
Kontinentalne boje
 
Gadsdenova zastava

Kroz godinu uredi

 
Gloriette u vrtu bečkog zamka Schönbrunn (foto 1854)
  • Jedinstveni carinski teritorij austrijskih i čeških pokrajina.[6]
  • Neka mjesta u istočnijem dijelu Srijema pripala komori, koja ih je prodala novim vlasnicima.[7]
  • Crkve: sv. Jurja Mučenika u Svetom Đurđu, sv. Nikole u Jastrebarskom, sv. Martina u Donjem Martijancu, sv. Ilije u Gradini
  • Srbi mogu biti birani u Spoljašnji senat Pešte.[8]
  • Nikola Plantić: "Pobožna premišljavanja".
  • Kalendarska reforma u srpskoj crkvi: izostavljeni svi Srbi svetitelji osim Svetog Save.[9] ("karlovački Sinod proglasio Svetog Savu za srpskog narodnog sveca")
  • Jelisavetgrad, u Novorosijskoj guberniji, nekada Novoj Srbiji, dobija gradska prava (dan. Kropivnicki).
  • Matthew Boulton i James Watt osnivaju u Birminghamu firmu Boulton and Watt'' za proizvodnju parnih mašina. Parlament je ove godine produžio Wattov patent za parnu mašinu iz 1769 do 1800.
  • Alessandro Volta je poboljšao i popularizovao elektrofor, kapacitivni elektrostatički generator.
  • U Parizu je osnovana časovničarska firma Breguet.
  • U Kini su završene Dvadeset četiri povijesti, zbirka zvaničnih istorija dinastija od Žutog cara do dinastije Ming.
  • Mikronezijski atol Pingelap je opustošen tajfunom, preživelo je samo 20 ljudi - populaciono usko grlo stvara uslove za neuobičajeno veliki broj ljudi sa Ahromatopsijom.
  • 1775-82 - Severnoamerička epidemija boginja: ima ih oko Bostona i u armiji koja je ušla u Kanadu; šire se do Misisipija; iz Meksika prelaze preko Komanča do Šošona, pogođeni su narodi na pacifičkoj obali.[10] (→ de:Pockenepidemie an der Pazifikküste Nordamerikas ab 1775)

Rođeni uredi

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1775.

Umrli uredi

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1775.

Reference uredi

  1. ↑ Istorija s. n. IV-1, 447
  2. ↑ Povijest grada Rijeke (1775 - 1800 godina). formula1-dictionary.net
  3. ↑ Historija n. J. II, 1226
  4. ↑ Istorija s. n. IV-1, 354
  5. ↑ Istorija s. n. IV-1, 520
  6. ↑ Historija n. J. II, 873
  7. ↑ Historija n. J. II, 1138
  8. ↑ Историја Матице српске I део : 1826-1864, Нови Сад, Матица српска, 1986, стр. 108-138.. rastko.rs
  9. ↑ ПОЛОЖАЈ СРПСКОГ НАРОДА У AУСТРИЈИ ТОКОМ XVIII ВЕКА. rastko.rs
  10. ↑ 1775: Smallpox strikes again in North America. nlm.nih.gov
Literatura
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=1775&oldid=41860367