1589.
Godina
- Ovo je članak o godini 1589.
Godina 1589 (MDLXXXIX) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u srijedu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 15. vijek – 16. vijek – 17. vijek |
| Decenija: | 1550-e 1560-e 1570-e – 1580-e – 1590-e 1600-e 1610-e |
| Godine: | 1586 1587 1588 – 1589 – 1590 1591 1592 |
| Gregorijanski | 1589.. (MDLXXXIX) |
| Ab urbe condita | 2342. |
| Islamski | 997–998. |
| Iranski | 967–968. |
| Hebrejski | 5349–5350. |
| Bizantski | 7097–7098. |
| Koptski | 1305–1306. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1644–1645. |
| • Shaka Samvat | 1511–1512. |
| • Kali Yuga | 4690–4691. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4225–4226. |
| • 60 godina | Yin Zemlja Vo(l) (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11589. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
uredi- 5. 1. - Umrla francuska kraljica-majka Catherine de' Medici.
- 26. 1. - Jov izabran za prvog moskovskog patrijarha (Boris Godunov izdejstvovao samostalnost ruske crkve).
- 9. 3. - Mir između Habsburga i Poljske-Litvanije - Maximilian III. se mora odreći pretenzija na poljski presto.
- prva polovina godine - Francuski kralj Henri III, suočen s pobunom Katoličke lige zbog ubistva vojvode de Guisa, mora se pomiriti sa svojim protestantskim rođakom Anrijem - zajedno opsedaju Pariz.
- 13. 4. - Engleska armada (Francis Drake i John Norreys) isplovila protiv iberijske obale - izgubili su 40 brodova i najmanje 11.000 ljudi.
- april - Beglerbegovski slučaj (Beylerbeyi Vakası): pobunjeni janičari u Istanbulu traže veću platu i smaknuče dvojice visokih zvaničnika što sultan na kraju odobrava; umesto Sijavuš-paše veliki vezir je opet Sinan-paša.
- svibanj - Nakon smrti Vida Haleka pa Ivana Globitzera na čelo slavonske krajine dolazi Stjepan Grasswein[1].
- 29. 5. - Sabor u Gradecu kod Zagreba: ban Tomo Erdedi se odriče položaja vrhovnog kapetana haramija, postavljen Stjepan Gregorijanec[2].
- proleće - leto - Kozaci pljačkaju i potapaju turske brodove, napadaju Krim i turske tvrđave - krimski Tatari i Turci uzvraćaju haranjem Podolije do Lavova[3].
- jun - Novi kapetan hrvatske krajine je Andrija Auersperg[1].
- 1. 8. - Fanatični katolik Jacques Clément smrtno ranio kralja Anrija III koji umire sutradan - kraj dinastije Valois koja je vladala Francuskom od 1328.
- 2. 8. - Anri IV nasleđuje Anrija III, kao prvi francuski vladar iz kuće Burbon (do 1610); Katolička liga ga ne priznaje i 5. 8. proglašava zatočenog kardinala Šarla de Burbona za kralja Šarla X - Anrijeva borba traje do 1593.
- 18. 9. - Bitka kod Arquesa je pobeda Anrija IV.
- 31. 10. - U Nemačkoj pogubljen Peter Stump, seljak optužen da je vukodlak; u ovo vreme teku i suđenja "vešticama" u grofoviji Werdenfels.
- 26. 11. - "Alhemičar" Marco Bragadino stiže u Veneciju, ali mora pobeći već u aprilu.
Tokom/tijekom godine
uredi- Završena Trogirska katedrala.
- Turci pokušavali da osvoje Senj, na šta uskoci i sljedeće godine odgovaraju upadima[4].
- 1588-89 - Najstariji poznat primjer alhamijado književnosti: ljubavna pjesma "Hurvat turkisi" izvesnog Mehmeda Erdeljca.
- Umro patrijarh srpski Savatije, nasleđuje ga Jerotej Sokolović (do 1590-91).
- Otvorena pravoslavna crkvica sv. Nikole u Puli za grčke doseljenike sa Kipra[5].
- Osnovan Kaptol svetog Jeronima u Rimu.
- Završen period endemske kuge u Osmanskom carstvu i okolini (od 1572.)[6].
- Prvi dokumentovani tragovi o gradu Caricinu (Staljingrad, Volgograd).
- Mōri Terumoto osnovao Hiroshimu.
- Wilhelm V. osnovao pivaru Hofbräuhaus u Minhenu.
Rođenja
uredi- 8. 1. - Ivan Gundulić (aka Dživo ili Mačica), dubrovački književnik († 1638)
- 15. 8. - Gabrijel Batori, erdeljski knez († 1613)
- ? - Sveti Marko Križevčanin († 1619)
- ? - Fjodor II., car Rusije († 1605)
- ? - Dalaj Lama IV (Yonten Gyatso) († 1617)
- pribl. - Kösem Sultan, moćna osmanska sultanija († 1651)
Smrti
uredi- 5. 1. - Katarina de Medici, francuska kraljica majka (* 1519)
- 19. 2. - Prepodobnomučenica Filoteja Atinska, grčka svetica (* 1522)
- 23. 2. - Andrija Dudić Orehovički, plemić, biskup, diplomata (* 1533)
- 2. 3. - Alessandro Farnese (kardinal), pokrovitelj umetnosti (* 1520)
- 15. 4. - Vid Halek, kapetan slavonske krajine (* 1527)[1]
- 14. 5. - Ivan Globitzer, kapetan slavonske krajine
- 15. 6. - Jošt Josip Thurn, kapetan hrvatske krajine
- 1. 7. - Gospa Saigō, prva supruga Tokugawe Ieyasua (* 1552)
- 2. 8. - Henri III od Francuske (* 1551)
- 15. 8. - Frano Gundulić, diplomat (* 1539)
- ? - Patrijarh srpski Savatije
Reference
uredi- ↑ 1,0 1,1 1,2 Klaić, 366
- ↑ Klaić, 365
- ↑ Cossack Rebellions: Social Turmoil in the Sixteenth Century Ukraine, Linda Gordon, p. 108-9
- ↑ Klaić, 367
- ↑ Fran Barbalić, Peroj - srpsko selo u Istri, rastko.rs
- ↑ Encyclopedia of the Ottoman Empire, Ga ́bor A ́goston, Bruce Alan Masters, p. 463
- Literatura
- Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)