15. 10.

15. oktobra/listopada (15. 10.) je 288. dan godine po gregorijanskom kalendaru (289. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 77 dana.

Događaji uredi

533. — rimski vojskovođa Belizar osvaja Kartagu i ukida Vandalsko kraljevstvo.
1529. — Završena prva opsada Beča povlačenjem turske vojske sultana Sulejmana Veličanstvenog.
1542. — Rođen mogulski car Abu'l-Fath Jalal ud-din Akbar, jedan od najvećih vladara Indije, koji je pokorio pobunjene države Gujarat i Kashmir i osvojio Avganistan. Proveo je značajne reforme, ukinuo ropstvo i pokušao da stvori novu sinkretističku religiju koja bi ujedinila Hinduse i muslimane.
1552. — Ivan Grozni anektira Kazanski kanat.
1581. — Pod pokroviteljstvom Catherine de' Medici u Parisu izvedena prva cjelovečernja baletska predstava, pa se taj dan uzima kao datum nastanka baleta.
1582. — U Španiji, Portugaliji i papskim državama u Italiji počela primena gregorijanskog kalendara, tako što je eliminisano 10 dana, a 5. oktobar 1582. postao 15. oktobar.
1608. — Rođen italijanski fizičar i matematičar Evangelista Torricelli, koji je otkrio princip živinog barometra. Bio je saradnik Galileo Galilei, a posle njegove smrti naslijedio je katedru za matematiku na univerzitetu u Firenzi.
1894. — Francuski časnik Alfred Dreyfus uhićen je zbog uhođenja, čime je počela Dreyfusova afera.
1917. — pogubljena je Mata Hari. U šumi Vincennes, nadomak Parisa, strijeljana Mata Hari, najpoznatija žena špijun u Prvom svjetskom ratu. Profesionalna plesačica, specijalizovana za egzotične plesove iz Indije i sa Jave, koja je važila za najljepšu ženu svog vremena, osuđena je na smrt zbog špijunaže u korist Njemačke.
1928. — Nemački dirižabl „Grof Cepelin“ obavio prvi komercijalan let preko Atlantika.
1949. — U Mađarskoj pogubljeni Laslo Rajk, Tibor Sonji i Andraš Salai . Na montiranom sudskom procesu oni su osuđeni na smrt kao „buržoaski revizionisti i titoisti“. Posmrtno rehabilitovani 1956. kao žrtve kulta ličnosti.
1951. — Početak emitiranja I Love Lucy, jedne od najpopularnijih TV-serija svih vremena.
1964. — Nikita Hruščov smenjen sa mesta prvog sekretara Sovjetske komunističke partije, na njegovo mesto došao Leonid Brežnjev. Novi premijer postao Aleksej Kosigin.
1989. — Umro Danilo Kiš, jedan od najvećih pisaca novije jugoslovenske i srpske književnosti. Preveden je na mnoge svjetske jezike i dobitnik je mnogobrojnih priznanja i nagrada ("Mansarda, "Bašta ,pepeo", "Grobnica za Borisa Davidoviča", "Rani jadi", Enciklopedija mrtvih", "Čas anatomije").
1993. — Nobelovu nagradu za mir dobili predsednik Južne Afrike Frederik Vilem de Klerk i vođa Afričkog nacionalnog kongresa Nelson Mendela za doprinos okončanju režima aparthejda u Južnoj Africi.
1997. — Kongoanski pobunjenici ušli u glavni grad Brazavil i zbacili predsednika Paskala Lisubu. Posle četvoromesečnog građanskog rata, na vlast se vratio bivši predsednik Denis Sasu Ngueso.
2000. — Ubedljivom pobedom na parlamentarnim izborima Liberalna demokratija Slovenije Janeza Drnovšeka vratila se na vlast. Time okončana šestomesečna vladavina desnice na čelu sa Andrejem Bajukom.
2003. — Kina je u svemir lansirala Shenzhou 5, svoju prvu svemirsku letjelicu s ljudskom posadom, a u njoj se nalazi astronaut Yang Liwei.
2006. — Turski pisac, romansijer Orhan Pamuk dobio Nobelovu nagradu za književnost.

Rođenja uredi

70. pne. - Vergilije, rimski pjesnik.
1542. — Akbar Veliki, mongulski vladar.
1608. — Evangelista Torricelli, talijanski fizičar i matematičar.
1791. — Sima Milutinović Sarajlija, srpski pesnik.
1814. — Mihail Jurjevič Ljermontov, ruski književnik.
1844. — Friedrich Nietzsche, njemački filozof, filolog i psiholog († 1900.).
1885. — Jóhannes Sveinsson Kjarval, islandski slikar.
1893. — Carol II, rumunjski kralj.
1914. — Mohammed Sahir, afganistanski šah 1933-1973.
1915. — Jitzhak Shamir, izraelski političar i državnik.
1920. — Henri Verneuil, francuski režiser.
1920. — Mario Puzo, američki pisac poznat po svojim knjigama o Mafiji, naročito knjizi Kum († 1999.).
1923. — Italo Calvino, talijanski književnik.
1926. — Michel Foucault, francuski filozof († 1984.).
1929. — Milorad Pavić, srpski pisac.
1934. — Slobodan Aligrudić, srpski glumac († 1985.).
1944. — Sali Berisha, albanski političar i državnik.
1948. — Chris de Burgh, irski pop-pjevač(Lady In Red).
1952. — Vahid Halilhodžić, bosanskohercegovački nogometni trener.
1954. — Tanja Roberts, američka filmska glumica.
1959. — Sarah Ferguson, bivša supruga britanskog princa Andrewa, vojvode od Yorka.
1960. — Slavko Štimac, srpski glumac.
1961. — Mikael Appelgren, švedski stolnotenisač.
1968. — Didier Deschamps, bivši francuski nogometaš i aktualni izbornik francuske reprezentacije.
1968. — Vanesa Marsil, američka glumica.
1969. — Vítor Baía, umirovljeni portugalski nogometaš.
1970. — Pernilla Wiberg, švedska alpska skijašica.
1971. — Niko Kovač, bosansko-hrvatski nogometaš.
1971. — Andy Cole, engleski nogometaš.
1971. — Sandra Kim, belgijska pjevačica.
1972. — Damir Milinović, hrvatski nogometni trener i bivši nogometaš.
1973. — Aleksandar Filimonov, ruski nogometaš.
1975. — Sérgio Santos (Serginho), brazilski odbojkaš.
1977. — David Trézéguet, francuski nogometaš.
1978. — Boško Balaban, hrvatski nogometaš i reprezentativac.
1979. — Paul Robinson, engleski nogometaš.
1981. — Elena Dementieva, bivša ruska teniserka.
1986. — Nolito, španjolski nogometaš.
1987. — Jesse Levine, američko-kanadski teniser.
1988. — Mesut Özil, njemački nogometni reprezentativac.

.

Smrti uredi

1605. — Akbar Veliki, mogulski vladar.
1817. — Tadeuš Košćuško, poljski nacionalni junak i ađutant George Washington-a .
1917. — Mata Hari, najpoznatija žena-špijun.
1945. — Pjer Laval, premijer „Višijevske Francuske“.
1946. — Herman Gering, nacistički lider.
1960. — Felice Bauer, zaručnica češkog pisca Franz Kafka (* 1887.).
1964. — Cole Porter, američki kompozitor (* 1891.).
1989. — Danilo Kiš, ex-jugoslavenski pisac, prevodilac i lektor.
2001. — Dario Džamonja, bosanskohercegovački novinar i pisac kratke priče.

.

Praznici uredi

.

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar