1241.

1241.. po kalendarima
Gregorijanski	1241.. (MCCXLI)
Ab urbe condita	1994.
Islamski	638–639.
Iranski	619–620.
Hebrejski	5001–5002.
Bizantski	6749–6750.
Koptski	957–958.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1296–1297.
• Shaka Samvat	1163–1164.
• Kali Yuga	4342–4343.
	Kineski
• Kontinualno	3877–3878.
• 60 godina	Yin Metal Vo(l); (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11241.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

< | 12. vijek | 13. vijek | 14. vijek | >
< | 1210-e | 1220-e | 1230-e | 1240-e | 1250-e | 1260-e | 1270-e | >
<< | < | 1237. | 1238. | 1239. | 1240. | 1241.. | 1242. | 1243. | 1244. | 1245. | > | >>

Godina 1241 (MCCXLI) bila je redovna godina koja počinje u utorak u julijanskom kalendaru (1. januar).

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

zima - Mongolska invazija Evrope, Invazija na Poljsku: pošto su u decembru opustošili Kijev, Mongoli haraju Galicijom, upadaju i u Poljsku, npr. opljačkan je Lublin.

13. 2. - Poljska: Mongoli nakon kraće opsade zauzimaju Sandomierz, uz uobičajena razaranja i ubistva. Istog dana je Bitka kod Turskog, u kojoj su poraženi Poljaci krakovskog vojevode (palatina) Włodzimierza (knez Boleslav V Stidljivi je pre ovoga pobegao u Ugarsku).

12. 3. - Mongolska invazija Ugarske: palatin Dionizije je poražen u Karpatima, u Vereckom prevoju (tu ulazi glavna vojska, na čelu sa Batuom i Subotajem, zemlju napada još četiri vojske).
- Dionizije izvještava o ovome tri dana kasnije u Budimu, gdje se održava sabor i odlučuje o podizanju na oružje. Béla IV, kralj Ugarske je imao problema sa okupljanjem vojske, jer je plemstvo nezadovoljno oduzimanjem povlastica a seljaštvo zbog doseljavanja kumanskih imigranata (1239), koji čine mnoga nasilja.^[1]
15. 3. - Neki Mongoli su doprli do Pešte, iz Budima se može videti "kako gore sela i gradovi".^[1]
mart-april - Mongoli haraju u sjeveroistočnoj Ugarskoj i Erdelju.^[2]
17. 3. - Kumanski poglavar Köten (Kotijan) je ubijen u Pešti sa pratnjom - pošto u mongolskoj vojsci ima Kumana, među Mađarima je zavladala histerija protiv ovih nepopularnih useljenika.
- Kada su Kumani, naseljeni između Dunava i Tise, čuli za ovo, krenuli sa na Balkan i usput razorili mnoga naselja. Krajem meseca su razbili vojsku čanadskog biskupa Bulcsú Láda i Nikole Száka. Preko Srema su otišli u Bugarsku.
18. 3. - Poljska: Bitka kod Chmielnika je pobeda Baidarovih Mongola; poginuli su vojevode Krakova i Sandomierza Włodzimierz i Pakosław, kao i kastelan Krakova Klement. Panika u Krakovu.
19. 3. - Kod Tarczeka su Kajduovi Mongoli porazili malopoljske snage.
20. 3. - Okršaj kod Raciborza: Mieszko II Debeli je porazio Mongole dok su prelazili Odru.
22. ili 28. 3. - Mongoli su ušli u nebranjeni Krakov - nakon pljačke su ga zapalili i otišli dalje.
28. 3. - Umro je kralj Valdemar II od Danske, nasleđuje ga sin Erik IV (do 1250) - vladavina mu prolazi u unutrašnjim borbama.
31. 3. - Vojvoda Transilvanije Poša Šoljomov je poginuo u borbi sa Güyük Khanovim (?) Mongolima u okolini Brašova

April/Travanj – Jun/Lipanj

Tatarska najezda, karta iz 1895

9. 4. - Bitka kod Legnice u Šleskoj, dan. jugozapad Poljske: sporedna mongolska vojska, na čelu sa Baidarom, Orda kanom i Kajduom, porazila je Poljake, Moravce i nešto templara na čelu sa šleskim vojvodom Henrikom II. Pobožnim, koji je poginuo (nasleđuje ga sin Boleslaw II Rogati).

"Bitka kod Mohija"

11. 4. - Bitka na rijeci Šajo, ili kod Mohija, na sjeveroistoku dan. Mađarske: mongolska pobjeda nad ugarskom vojskom. Fatalno je ranjen herceg Koloman, koji je vodio vojsku iz Hrvatske^[2] (umire u Čazmi), kao i kaločki nadbiskup Ugrin a templarski komandant je poginuo sa čitavom svojom četom^[3]
- Poginuli su i slavonski ban Nikola Gut-Keled, estergomski nadbiskup Matija i biskupi Đera, Njitre i Transilvanije, blagajnik Dominik Ratot i palatin Dionizije Tomaj.
- Mongoli nakon bitke zauzimaju Ugarsku na lijevoj obali Dunava, tijekom ljeta i jeseni čekaju da dozri ljetina pa da zauzmu ostatak zemlje.^[4]
- Kralj Bela prvo bježi u Austriju, ali vojvoda Friedrich II ga je prinudio da mu preda tri granične županije. Bela zatim odlazi u Hrvatsku.^[4]
14. 4. - Gvelfi i Gibelini, Sukob cara Friedricha II i pape Grgura IX - Car zauzima Faenzu nakon osmomesečne opsade.
april - Mongolski upadi u Sveto Rimsko Carstvo: odeljenja su ušla u Meissensku i Lužičku marku, do reke Elbe. Češki kralj Vaclav je okupio vojsku, ali izbegava bitku a Mongoli su se vratili na istok, zatim preko Moravske idu prema Ugarskoj, na sastanak sa glavnom vojskom.
23. 4. - Okončava se Barunski križarski rat: razmenjeni su zarobljenici, engleski princ Richard od Cornwalla odlazi iz Palestine 3. maja. Jeruzalemsko kraljevstvo je najveće od 1187. (ali već 1244. dolazi do gubitka grada i odlučujućeg poraza križara).

3. 5. - Sukob cara i pape - Bitka kod Giglia ili Montecrista: carske pomorske snage sa juga Italije i Pise presreću đenovske galije koje prevoze prelate na anticarski crkveni sabor u Rim. Stradalo je 2.000 vojnika, mornara i sveštenika, mnogi važni prelati su zarobljeni. Pisa je ekskomunicirana do 1257.
- Friedrich II, car Svetog Rimskog Carstva zatim napreduje ka Rimu, hara po Umbriji.
maj - Mongoli pustoše nefortifikovana mesta Moravske.
18. 5. - Kralj Bela piše papi iz Zagreba (u gradu boravi deset mjeseci a ženu i djecu je poslao u Dalmaciju) - papa mu šalje blagoslov, daje oproštaj grijeha onima koji bu uzeli oružje. Bela se njemačkom caru Fridrihu nudi za vazala ako mu pomogne (car Rudolf će 1290. na osnovu ovoga pokušati da raspolaže Ugarskom^[5]), poslanici su poslati u Češku, Francusku, Italiju i druge zemlje.^[4]
maj/jun - Umro je bugarski car Ivan Asen II, nasleđuje ga 7-godišnji sin Kaliman I (do 1246).
- Kralj Vladislav Nemanjić je bio Asenov zet, sada se javlja pokret protiv njega, zbaciće ga brat Uroš 1243.

Križarske zemlje 1241

jun - Mongolske družine su u Austriji severno od Dunava, opljačkali su Korneuburg.
20. 6. - Car Fridrih u Faenzi izdaje Encyclica contra Tartaros, u kojoj govori o napredovanju Mongola i poziva sve (katoličke) hrišćanske nacije da izdvoje ljudstvo i oružje za odbranu Hrišćanstva; piše da je prihvatio potčinjavanje Ugarske. U pismu vazalima u Švapskoj, Austriji i Češkoj daje vojna uputstva.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

10. 8. - Eleonora Bretanjska je umrla nakon 39 godina konfinacije, bila je nesuđena naslednica zemalja od Engleske do Akvitanije.
avgust - Kralj Henry III od Engleske invadira velški Gwynedd, već 29-tog je zaključen Ugovor iz Gwerneigrona sa Dafyddom ap Llywelynom: ovaj predaje neke teritorije i obećava lojalnost; predao je polubrata Gruffuda, kojeg engleski kralj namjerava koristiti kao prijetnju u budućnosti.
22. 8. - Umro je papa Grgur IX. Car se povlači iz blizine Rima, oslobađa dvojicu kardinala i odlazi na Siciliju, gde očekuje izbor novog pape.

septembar? - Francuski kralj je, nakon "Trnove krune" prije dvije godine, dobio i navodni djelić Pravog križa i neke druge reikvije povezane s Pasijom (→ Sainte-Chapelle).
22. 9. - Na Islandu je ubijen pjesnik i državnik Snorri Sturluson, od strane poglavara Gissura Þorvaldssona, a u ime norveškog kralja Haakona (unija Norveške i Islanda je ratifikovana 1262).

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

25. 10. - Kardinal Goffredo da Castiglione je izabran za papu pod imenom Celestin IV. Već star i slab, misli se da su ga dotukli loši i nehigijenski uslovi na konklavi.

10. 11. - Papa Celestin IV je već umro, nije ni okrunjen. Papa Inocent IV je izabran tek 1243.

11. 12. - Umro je mongolski vladar Ogataj-kan. Regent carstva je njegova udovica Töregene Khatun, do izbora njihovog sina Güyük Khana 1246. Prema Karpinijevoj hronici ovo će biti razlog za mongolsko povlačenje iz Evrope, kada za to saznaju na proleće.
22. 12. - Mongolske invazije Indije: opustošen je Lahore.
25. 12. - Mongoli prelaze preko zaleđenog Dunava u zapadnu Ugarsku - razorena većina mjesta. Ulaze i u istočnu Austriju i južnu Moravsku.
- Kralj Bela zatim kreće u Dalmaciju, kao i izbjeglice iz Podravine i Posavine.^[4]

Kroz godinu

Stradali od Mongola: Sibiu, Debrecen, Oradea, Brest, Pešta ...
Hamburg i Lübeck sklapaju ugovore o obrambenom savezu i osiguranju ceste između njih - začetak Hanze.
Hanover je dobio gradska prava.
Osnovan je univerzitet u Valladolidu.
c. Umro je vladar Tesalije Manojlo Duka, zemlju preuzima njegov sestrić, epirski despot Mihailo II Komnin Duka. Faktički vladar Soluna Teodor Komnin Duka je pozvan u Nikeju, gde ga car Jovan Vatac prima sa počastima ali zapravo je zatvoren (Vatac dogodine kreće na Solun).
Livonski križarski rat: nakon petogodišnjih borbi na estonskom otoku Saaremaa, domoroci su ponovno prihvatili kršćanstvo, po ugovoru sa Livonskim redom i biskupijom Ösel-Wiek.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1241.

4. 9. - Alexander III od Škotske († 1286)
Eleonora Kastiljska, engleska kraljica († 1290)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1241.

17. 3. - Köten, kumanski poglavar
28. 3. - Valdemar II od Danske (* 1170)
maj/jun - Ivan Asen II, car Bugarske (* 1190-tih)
22. 8. - Grgur IX, papa (* ca. 1145-1170)
22. 9. - Snorri Sturluson, islandski pjesnik i političar (* 1179)
1. 12. - Izabela Engleska, carica Fridrika II (* 1214)
11. 12. - Ogataj-kan, vladar Mongola (* ca. 1186)

Reference

↑ ^1,0 ^1,1 Klaić, 221
↑ ^2,0 ^2,1 Klaić, 222
↑ Klaić, 223
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Klaić, 224
↑ Klaić, 267

Literatura

Svezak prvi. Prvo doba: Vladanje knezova i kraljeva hrvatske krvi (641-1102) i Drugo doba: Vladanje kraljeva Arpadovića (1102-1301). Vjekoslav Klaić (archive.org)
Istorija srpskog naroda, Prva knjiga, Od najstarijih vremena do Maričke bitke (1371), SKZ Beograd 1981 (I)

[Klaic221-1] 1,0 ^1,1 Klaić, 221

[Klaic222-2] 2,0 ^2,1 Klaić, 222

[Klaic223-3] Klaić, 223

[Klaic224-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Klaić, 224

[5] Klaić, 267

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]