Rača se kao posebna administrativna oblast-nahija, prvi put pominje u drugom turskom popisu iz 1489-1491. godine pod nazivom Radca. Posle Svištovskog mira 1791. godine i u doba Prvog i Drugog srpskog ustanka račansko područje ulazi u okvir oslobođene srpske zemlje, koja je zbog lične slobode, povoljnih prirodnih uslova i relativno slabe naseljenosti postala veoma privlačna za stanovnike neoslobođonih srpskih krajeva pa i okolnih zbežišta. Naseljavanje se vršilo slobodnim zauzimanjem zemlje i u tom periodu su formirana sva naselja na današnjim lokacijama.
Zahvaljujući povoljnom ekonomsko-geografskom i saobraćajnom položaju, Rača se po oslobađanju od Turaka razvila u administrativno-upravno, ekonomsko, kulturno-prosvetno i zdravstveno središte. Godine 1818. formirana je lepenička knežina sa sedištem u Rači, a novom administrativnom podelom na okruge, srezove i opštine 1835. godine Rača postaje sedište lepeničkog sreza kragujevačkog okruga. Lepenički srez je tada imao 27 opština i 60 sela. Prvo Sresko načelstvo bilo je smešteno u zgradi "Turski konak" u Rači.
Rača je tada bila najznačajnije mesto u Lepenici posle Kragujevca.
U naselju Rača živi 2165 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,4 godina (36,9 kod muškaraca i 39,7 kod žena). U naselju ima 949 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,89.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.
Opština Rača je jedna od sedam opština Šumadijskog okruga, nalazi se u središnjem delu Srbije. Po prostranstvu svoje teritorije od 216 km2, račanskoj opštini pripada samo 9,04% ukupne površine Šumadijskog okruga i ona zauzima peto mesto u okrugu ispred opština Batočine i Lapova.
U naseljima Račanske opštine je po popisu iz 2002. godine živelo 12962 stalno naseljenih stanovnika u 4196 domaćinstava. Na teritoriji Račanske opštine, pored varošice Rača, nalazi se i sedamnaest seoskih naselja.
Reljef je predstavljen tipičnim šumadijskim valovito-brežuljkastim terenom, tako da na niziju dolazi 45,8% a na brdski reljef 54,2%. Opštini Rača pripada krajnji severni deo šumadijskog okruga, tj. delovi reke Rače i Jasenice, oblasti koje pružaju raznolike prirodne i privredne mogućnosti. Povoljnom geografskom položaju doprinele su i osavremenjene drumske saobraćajnice koje povezuju Raču, središte opštine, sa Kragujevcem (32 km), Smederevskom Palankom (19 km), Topolom (29 km), Aranđelovcem (45 km), Mladenovcem (54 km), auto-putem (10 km), Beogrado (100 km).
Na teritoriji opštine Rača, pored varošice Rače, nalazi se 17 seoskih naselja. U opštini Rača živi ukupno 15216 stanovnika, od čega je 43,7% poljoprivredno. Povoljnom geografskom položaju same opštine doprinele su i osavremenjene drumske saobraćajnice, posebno blizina auto-puta Beograd-Niš, koji se na lazi na 10 kilometara od Rače.
Osnovne funkcije Rače, kao polifunkcionalnog naselja, i njene opštine jesu: poljoprvredna,industrijska, zanatska, trgovinska, saobraćajna, ugostiteljsko-turistička, kulturno-prosvetna i zdravstvena. Privreda opštine Rača zasnovana je na poljoprivrednoj proizvodnji, posebno iz razloga što prirodne pogodnosti pružaju odlične uslove za razvoj savremene poljoprivrede. Ona je vodeća privredna grana po obimu proizvodnje i učešću u ukupnom nacionalnom dohotku, kao i po zaposlenosti aktivnog stanovništva. Struktura industrije račanske opštine u ovom stepenu razvoja je uglavnom heterogena.
- Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
|
|
Stanovništvo prema polu i starosti [2]
|
|---|
|
m |
|
|
ž |
| ? |
14 |
|
|
15 |
| 80+ |
16 |
|
|
31 |
| 75-79 |
26 |
|
|
58 |
| 70-74 |
40 |
|
|
63 |
| 65-69 |
53 |
|
|
57 |
| 60-64 |
64 |
|
|
73 |
| 55-59 |
68 |
|
|
69 |
| 50-54 |
108 |
|
|
136 |
| 45-49 |
125 |
|
|
130 |
| 40-44 |
91 |
|
|
114 |
| 35-39 |
81 |
|
|
85 |
| 30-34 |
82 |
|
|
81 |
| 25-29 |
101 |
|
|
105 |
| 20-24 |
111 |
|
|
97 |
| 15-19 |
95 |
|
|
83 |
| 10-14 |
93 |
|
|
92 |
| 5-9 |
79 |
|
|
76 |
| 0-4 |
62 |
|
|
70 |
| prosek |
36.9 |
|
|
39.7 |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
| | Broj domaćinstava
|
326
|
436
|
475
|
602
|
765
|
897
|
949
| |
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
| | Broj domaćinstava
|
192
|
212
|
198
|
242
|
73
|
24
|
7
|
1
|
-
|
-
|
2.89
| |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
| | Broj domaćinstava
|
1075
|
330
|
672
|
35
|
31
|
7
|
1197
| |
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
| | Broj domaćinstava
|
246
|
687
|
188
|
67
|
9
|
|
|
|
|
|
| |
Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja
| Pol
|
Ukupno
|
Poljoprivreda, lov i šumarstvo
|
Ribarstvo
|
Vađenje rude i kamena
|
Prerađivačka industrija
|
Proizvodnja i snabdevanje...
|
Građevinarstvo
|
Trgovina
|
Hoteli i restorani
|
Saobraćaj, skladištenje i veze
|
|---|
| Muški
|
470
|
34
|
-
|
-
|
156
|
24
|
11
|
70
|
10
|
16
|
| Ženski
|
421
|
14
|
-
|
-
|
141
|
5
|
4
|
62
|
15
|
6
|
| Oba
|
891
|
48
|
-
|
-
|
297
|
29
|
15
|
132
|
25
|
22
|
| Pol
|
Finansijsko posredovanje
|
Nekretnine
|
Državna uprava i odbrana
|
Obrazovanje
|
Zdravstveni i socijalni rad
|
Ostale uslužne aktivnosti
|
Privatna domaćinstva
|
Eksteritorijalne organizacije i tela
|
Nepoznato
|
|---|
| Muški
|
4
|
5
|
50
|
40
|
20
|
14
|
-
|
-
|
16
|
| Ženski
|
15
|
5
|
37
|
44
|
40
|
10
|
-
|
-
|
23
|
| Oba
|
19
|
10
|
87
|
84
|
60
|
24
|
-
|
-
|
39
|
Za ostale upotrebe, v. Rača (razvrstavanje).
Srbija
