Gaj (Kovin)
Za ostale upotrebe, v. Gaj (razvrstavanje).
Gaj je naselje u Srbiji u opštini Kovin u Južnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 3302 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 3432 stanovnika).
| Gaj | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobanatski |
| Opština | Kovin |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) | 3302 |
| Gustina stanovništva | 40* st./km² |
| Geografija | |
| Koordinate | 44°47′16″N 21°03′29″E / 44.787666°N 21.058166°E |
| Nadmorska visina | 64 m |
| Površina | 92,8* km² |
  Gaj Gaj (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 26223 |
| Pozivni broj | 013 |
| Registarska oznaka | KO |
Koordinate: 44° 47′ 16" SGŠ, 21° 03′ 29" IGD
Istorija uredi
Period od 1355. do 1999. godine. Gaj - je izgrađen na lesnoj terasi, na mestu gde se ona blago spušta u aluvijalnu ravan Dunava, na 78 metara nadmorks evisine. Dunav protiče južnim obodom Gaja u dužini od 7 kilometara. Kroz naselje prolazi regionalni put Kovin – Bela Crkva. Od Kovina je udaljen 9 kilometara, a od Bele Crkve 35 kilometara. Pored toga Gaj je povezan preko Malog Bavaništa sa Dunavom. Gaj spada u red veoma starih naselja. Istorijski dokument o Gaju datira iz 1355. godine kada je zabeležen kao naselje koje pripada krašovskoj županiji. Na mestu Starog sela danas postoji pravoslavni manastir i nekoliko salaša. Tokom 14. i 15. veka Gaj je bio značajna raskrsnica između kovinskog utvrđenja, dubovačkog na Dunavu i naselja na severu.
U „Letopisu“ Felika Milekera „U prvim naletima Turaka bio je uništen i sve do 1713. godine nije postojao. Posle proterivanja Turaka doseljava se izvestan broj stanovnika, a 1717. godine pripadao je vršačkom okrugu. Godine 1753 označen je kao srpsko naselje. Velike poplave pedesetih godina 18. veka, potpuno su uništile naselje, tako da je na karti Mercija iz 1761. godine označeno kao nenaseljeno. Nakon toga naselje se gradi na današnjem mestu“.
"Godine 1770. po naređenju Marije Terezije pripao je srpskoj vojnoj granici, a 1873. godine priključen je tamiškoj županiji i iste godine dobija pravo na održavanje nedeljnih pijaca. Tri godine kasnije formirana je Kreditna zadruga. Od 1893. do 1895. godine podiže se park u centru naselja“.
Tokom 1900. godine, formirana je Vodna zadruga koja je izgradila nasip pored Dunava. Posle Prvog svetskog rata Gaj je ušao u sastav podunavske oblasti. U prvim posleratnim godinama doselio se izvestan broj Rumuna, pretežno stočara i 20 čeških porodica iz Garnika.
Gaj ima bogatu revolucionarnu tradiciju. U Gaju je 8. marta 1942. godine u kući porodice Stojković osnovan Južnobanatski partizanski odred. U NOB svoje živote dalo je blizu 200 stanovnika Gaja. U oktobu 1965. godine u znak sećanja na Mišu Stojkovića otkrivena je bista poginulom komandantu Odreda.
Po popisu iz 1869. godine Gaj je imao 1.526 stanovnika, a po poslednjem popisu 2002. godine 3.302 stanovnika. Srbi su izrazito najbrojniji narod u Gaju. Prva škola je počela sa radom još krajem 18. veka kao četvororazredna, u 19. veku imala je 6 razreda, a od Drugog svetskog rata je osnovmogodišnja.. Osnovna škola „Miša Stojković“ radi od 1985. godine u novoj zgradi koja zadovoljava sve zahteve današnjeg obrazovanja. U Gaju postoji Dom kulture u kome radi KUD „Gaj“ i biblioteka. Postoje Srpska pravoslavna crkva podignuta 1791. godine, Rimokatolička crkva podignuta 1940. godine, a u Starom selu Srpski pravoslavni Manastir svetih 40 mučenika iz 1781. godine. Tokom 1980. godine izgrađena je nova zdravstvena stanica sa apotekom. U Gaju postoji nekoliko sportskih klubova: FK"Partizan“, OK"Budućnost“, Šah klub „Gaj“, Konjički klub, Udruženje sportskih ribolovaca “Barski karaš“ kao i Lovačko društvo, Dobrovoljno vatrogasno društvo, Aktiv žena i druga udruženja.
Geografija uredi
Kroz Gaj vodi regionalni put Kovin-Bela Crkva. Iz Gaja vodi asfaltni put ka Malom Bavaništu i u obližnji rudnik uglja Kovin. Blizu sela se nalazi i veliko nalazište treseta.
Demografija uredi
U naselju Gaj živi 2540 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,0 godina (37,9 kod muškaraca i 40,1 kod žena). U naselju ima 989 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,34.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 2619 | 79.31% | ||
| Romi | 191 | 5.78% | ||
| Česi | 137 | 4.14% | ||
| Mađari | 120 | 3.63% | ||
| Rumuni | 32 | 0.96% | ||
| Hrvati | 8 | 0.24% | ||
| Makedonci | 8 | 0.24% | ||
| Jugosloveni | 8 | 0.24% | ||
| Vlasi | 4 | 0.12% | ||
| Crnogorci | 3 | 0.09% | ||
| Slovaci | 2 | 0.06% | ||
| Nemci | 1 | 0.03% | ||
| nepoznato | 23 | 0.69% | ||
| m | ž | |||
| ? | 10 | 14 | ||
| 80+ | 21 | 50 | ||
| 75-79 | 29 | 76 | ||
| 70-74 | 67 | 100 | ||
| 65-69 | 84 | 118 | ||
| 60-64 | 88 | 96 | ||
| 55-59 | 78 | 100 | ||
| 50-54 | 126 | 111 | ||
| 45-49 | 129 | 94 | ||
| 40-44 | 113 | 98 | ||
| 35-39 | 121 | 94 | ||
| 30-34 | 115 | 101 | ||
| 25-29 | 131 | 109 | ||
| 20-24 | 98 | 93 | ||
| 15-19 | 90 | 115 | ||
| 10-14 | 101 | 133 | ||
| 5-9 | 103 | 111 | ||
| 0-4 | 86 | 99 | ||
| prosek | 37.9 | 40.1 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 870 | 476 | 1 | - | 113 | 44 | 100 | 25 | 4 | 29 |
| Ženski | 413 | 271 | - | 1 | 33 | 3 | 3 | 29 | 4 | 6 |
| Oba | 1283 | 747 | 1 | 1 | 146 | 47 | 103 | 54 | 8 | 35 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 1 | 4 | 16 | 7 | 12 | 3 | - | - | 35 | |
| Ženski | - | 2 | 4 | 18 | 25 | 4 | 1 | - | 9 | |
| Oba | 1 | 6 | 20 | 25 | 37 | 7 | 1 | - | 44 |
Napomene uredi
→ * - Podaci za površinu i gustinu naseljenosti dati su zbirno za katastarsku opštinu Gaj, na kojoj se nalaze dva naselja, Gaj i Malo Bavanište.
Reference uredi
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
Literatura uredi
- Monografija Podunavske Oblasti 1812-1927, sastavio i napisao Dr. Vladimir Margan „Napredak Pačevo“ (1929.)
- Gaj, Gemeinde an der Banater Sandwüste. (1978. )
- Milleker Felix. Geschichte der Gemeinde Gaj(1888.)
- Letopis Period 1812 – 2009 g. Peščari Napisao M. Marina:(Beč 2009) Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o selu Gaju nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani:
- Banat: Heimatbucher and Ortsfamilienbucher
- Monografies of Danube Swabian places
