Veles (grad)
Veles (1946–96. Titov Veles), grad u središnjoj Makedoniji, na obali Vardara; 43 108 st. (2002).[1]
| Veles Велес | |
|---|---|
|
| |
 Grb | |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Severna Makedonija
|
| Opština | Veles |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2002) | 43 108 |
| Geografija | |
| Koordinate | 41°43′N 21°47′E / 41.72°N 21.79°E |
| Nadmorska visina | 225 m |
  Veles Veles (Severne Makedonije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 1400 |
| Pozivni broj | 043 |
| Registarska oznaka | VE |
Koordinate: 41° 43′ 12" SGŠ, 21° 47′ 24" IGD
Sjedište je istoimene Opštine Veles, koja ima oko 55 108 stanovnika (po popisu iz 2002.).[1]
Historija uredi
U svojoj historiji grad je često mijenjao ime: od Vilazora (grčki Βυλασωρα), preko Ćuprili do današnjeg Veles. Ovo današnje ime grad je dobio u 7. st. sa doseljavanjem Slavena na Balkanski poluotok, od slavenske riječi veles koja znači "u šumi" (zbog gustih šuma koje su ga okruživale). Prvo naselje pod imenom Vilazora osnovali su Tračani, nakon toga jedno vrijeme je dio Pajonskog kraljevstva, poslije toga postaje dio Bizantskog Carstva.
Za Otomanske vlasti grad je nazvan Ćuprili po Mehmedu Köprülü, Abancu Velikom veziru Otomanskog carstva.[2]. Nakon liberalizacije otomanskog carstva za vrijeme reformi zvanih Tanzimat (1839. - 1876.) izgrađena je nova veća saborna crkva Sv. Pantelejmona, otvorena prva crkvena škola na narodnom jeziku (makedonskom - bugarskom) i osnovana prva biblioteka i štamparija 1867. (vlasnik Hristo Danov).[3]
Veles je bio prvi makedonski grad koji je imao gimnaziju, kazalište, muzej i muzičku školu. [4]Među sačuvanim srednjevjekovnim spomenicima, najpoznatiji je manastir Sv. Dimitrija (14. st.) pored grada. Nakon Drugog svjetskog rata gradu je promijenjeno ime u Titov Veles, po prvom predsjedniku socijalističke Jugoslavije Josipu Brozu Titu, nakon osamostaljenja Makedonije, grad je 14. septembra 1996. ponovno promijenio ime iz Titov Veles u Veles.
Kultura uredi
Najveća turistička atrakcija u okolici Velesa je antički grad Stobi. Pored toga, značajni su arheološki lokaliteti Breza i Pešti, sa svojim spiljama u kojima su pronađeni predmeti iz neolita i ranog kršćanstva.
Opština Veles ima osam osnovnih i četiri srednje škole, stadion, sportsku halu, bazen, kazalište, muzej, knjižnice, kina, deset crkava, par manastire i džamija.
Gradovi prijatelji uredi
Povezano uredi
Slavni ljudi uredi
- Pepi Manaskov, poznati rukometaš
- Trajče Mihov, poznati ultramaratonac
- Vladimir Temelkov, poznati rukometaš
Izvori uredi
Vanjske veze uredi
| Gradovi Republike Makedonije | 
|
|---|---|
| Berovo | Bitola | Bogdanci | Debar | Delčevo | Demir Kapija | Demir Hisar | Gevgelija | Gostivar | Kavadarci | Kičevo | Kočani | Kratovo | Kriva Palanka | Kruševo | Kumanovo | Makedonski Brod | Makedonska Kamenica | Negotino | Ohrid | Pehčevo | Prilep | Probištip | Radoviš | Resen | Štip | Skopje | Struga | Strumica | Sveti Nikole | Tetovo | Valandovo | Veles | Vinica | |