Uzbeci
Uzbeci (uzbečki: O‘zbek) su turkijski narod koji većinom živi u Centralnoj Aziji odnosno u svojoj matičnoj državi Uzbekistanu i susjednim državama.
| Uzbeci | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||||||||
| Ukupno pripadnika | |||||||||||||||||||||||||||
| od 23 - 29 milijuna (procjena) | |||||||||||||||||||||||||||
| Značajna područja naseljavanja | |||||||||||||||||||||||||||
 Uzbekistan 21,900.000 [1] | |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| Jezik | |||||||||||||||||||||||||||
| uzbečki jezik | |||||||||||||||||||||||||||
| Vjera | |||||||||||||||||||||||||||
| većina muslimani (suniti) | |||||||||||||||||||||||||||
| Povezane etničke grupe | |||||||||||||||||||||||||||
| turkijski narodi |
Ime uredi
Porijeklo imena Uzbeka još nije u potpunosti jasno te postoji nekoliko teza. Jedna teze kaže da da su dobili ime po eponimu sultana Uzbek-kana,[10] poznatoga i kao Uzbeg ili Ozbeg koji je bio najduže vladajući kan vladao je 1313. do 1341. godine. Druga kaže da ime znači "samostalni" ili "sam svoj gospodar", iz riječi O'z (sam) i Bek (titula u plemstvu).[11] Suvremena autohtoni izvori obično se koriste pojam uzbek da se odnosi na "ruralna seljaka" i "nomada".[12]
Historija uredi
Potomci su starih iranskih plemena (Sogdijanaca, Horezmijaca, Masegeta i Saka) koji su se miješali sa turkijskim nomadskim narodima. Kao narod formirali su se u periodu od 15. do 16. vijeka. Zavladavši Centralnom Azijom u 16. vijeku napuštaju nomadski način života. Bave se zemljoradnjom većinom uzgojem pamuka, te stočarstvom uzgojom ovaca, koza, goveda, deva, konja i mazgi. Uzbeci govore uzbečkim jezikom koji je dio turkijskih odnosno altajskih jezika.
Populacija uredi
Prema procjenama Uzbeka ima od 23 do 29 milijuna, od toga u Uzbekistanu 21,900.000 milijuna, druga zemlja po brojnosti Uzbeka je Afganistan u kojem ih živi 2,9 milijuna, zatim slijede Tadžikistan sa 1,100.000, Kirgistan sa 740.000, Kazahstan sa 371.000, Turkmenistan sa 260.000, Rusija sa 126.000. U Kineskoj pokrajini Xinjiang živi 14.800 Uzbeka, u Ukrajini ih ima 13.000. Uzbeci još žive u Iranu, Turskoj, Sjevernoj Americi i Zapadnoj Europi.
Religija uredi
Uzbeci su pretežno muslimani suniti koji svoju vjeru uče prema hanefijskom mezhebu koji je jedan od četiri pravne škole u sunitskom islamu, ali postoje razlike između sjevernih i južnih Uzbeka. Većina Uzbeks iz bivšeg SSSR-a u praksi religiju shvaća liberalnije zbog službene sovjetske politike ateizma, dok Uzbeci u Afganistanu i drugim zemljama na jugu su ostali više konzervativne pristalice. Međutim nakon neovisnosti Uzbekistana 1991. godine došlo je do islamskog preporoda među stanovništvom.
Izvor uredi
- ↑ CIA factbook 2008 - Uzbekistan
- ↑ CIA factbook 2008 - Tadžikistan
- ↑ CIA factbook 2008 - Kirgistan
- ↑ Ethnic groups in Kazakhstan
- ↑ CIA factbook 2008 - Turkmenistan
- ↑ (ru) Popis stanovništva u Ruskoj Federaciji 2002. godine
- ↑ Kineska nacionalna manjina
- ↑ Popis stanovništva Ukrajine, nacionalnost i materinji jezik
- ↑ Country of birth database
- ↑ Findley, Carter Vaughn. The Turks in World History, Oxford University Press (2005), str. 104.
- ↑ Calum MacLeod, Bradley Mayhew “Uzbekistan. Golden Road to Samarkand”, str. 31.
- ↑ Enciklopedija islama CD-ROM Edition v. 1.0, Leiden: Brill, 1999.
Vanjske veze uredi
- Ostali projekti
 | U Wikimedijinoj ostavi ima još materijala vezanih za: Uzbeci |