Trebbiano
Trebbiano (ili Ugni Blanc u Francuskoj) je sorta vinove loze i bijelog grožđa porijeklom iz Italije, od koje se prave velike količine jednostavnih, ali osvježavajućih bijelih vina.[1]
| Trebbiano Ugni Blanc | |
|---|---|
 | |
Karakteristike i historija uredi
Ta sorta se iz Apenina proširila na sjever po raznim zemljama Evrope - najviše po Francuskoj gdje je danas osnovna sirovina za proizvodnju konjaka i armagnaca. Zapravo postoji nekoliko varijanti te sorte - sve one nose zajedničko ime trebbiano, iako su neke genetski povezane, a neke i ne. [1]
I pored toga što je najraširenija vrsta bijelog grožđa u dvije zemlje koje su najveći proizvođači vina; Italiji i Francuskoj - trebbiano je daleko od tog da je bog zna koliko poznat.[1] To je zbog tog što on ne spada u prestižne sorte, pa se njegovo ime gotovo nikad ne pojavljuje na etiketama, jer se najveći dio vina proizvedenih iz trebbiana kupažira (miješa) sa ostalim sortama ili destilira u rakijuj.[1]
U Italiji se Trebbiano Toscano nalazi u 85 od 300 vina koje nose predikat DOC (Denominazione di origine controllata / kontroliranog geografskog porijekla), ali samo njih tri imaju predikat vrhunskih vina - DOCG (Denominazione di origine controllata e garantita), što potvrđuje njegovu kvantitetu, ali ne i kvalitetu.[1] Njega se najčešće upotrebljava kao komponentu kod kupažiranja, iako ima čitav niz DOC vina, koje se doista i rade od trebbiana. Najpoznatiji od njih je Trebbiano d'Abruzzo, bijelo vino, koji ima status kao crno Montepulciano d'Abruzzo. Raznolikost je relativno česta u Umbriji, u kojem se pojavljuje pod imenom Procanico, on ima i ključnu ulogu u vinogradarstvu Orvieta.[1] Susjedni Lazio je jedina talijanska regija u kojoj se trebbiano koristi za proizvodnju vrhunskih vina (DOCG); Frascati Superiore i slatkog Cannellino di Frascati. U oba ova vina - trebbiano je pomiješan sa svojim najčešćim partnerom kod kupaže - bijelom malvazijom.[1]
Trebbiano je kao sorta najviše rasprostranjen u Toskani. Nekad je bio toliko raširen, da se mješao i sa crnim vinima, ta praksa, ostala je toliko ukorjenjena da je vlast nakraju bila prisiljena tu praksu i ozakoniti, pa je od 2014. u crno vino Carmignano dopušteno dodati do 10 % Trebbiana Toscano.[1]
Pretpostavlja se da je trebbiano uveden u Francusku tokom 14. vijeka, kada se papinski dvor preselio iz Rima u Avignon, u južnu kotlinu Rhône. Tokom 15. i 16. vijeka, sorta se raširila po raznim dijelovima jugoistočne Francuske pod imenom - Ugni Blanc. Njegova popularnost opala je u kasnijim vremenima, pa ju je danas teško naći po vinskim regijama mediteranske Francuske.[1] Ali se naročito raširio po atlantskim krajevima Francuske, naročito po Charentesu (zbog konjaka) i Gaskonji (armagnac). U tim krajevima se koristi za proizvodnju velikih količina svjetlih, osježavajućih, relativno neutralnih bijelih vina, od kojih se najveći dio destilira u rakije.[1]
Ugni Blanc je izuzetno dobro prilagođen onom što je potrebno za proizvodnju konjaka i armagnaca, jer to grožđe treba biti kiselkasto, sa malo šećera i otporno na bolesti. Niski procent šećera osigurava da će i vino napravljeno od njega imati niski procent alkohola. To pak omogućuje da se destilira duže dok ne dosegne željeni procent alkohola (53-60 % kod armagnaca i 72 % kod konjaka). Što se duže vinska baza destilira nastaje čišći špirit. Visoka kiselost djeluje kao prirodni antiseptik, i čuva grožđe i vino od bakterija koje uzrokuju kvarenje.[1]
Zbog toga konjak i armagnac uopće ne koriste sumpor, koji je inače sveprisutno antibakterijsko sredstvo u vinarstvu, jer bi on kod destilacije mogao proizvesti snažne mirise na kiseli kupus ili pokvarena jaja.[1]
Otpornost na bolesti, ključ je uspjeha - Ugni Blanca po Charentesu (računa se da se čak 95 % svih konjaka proizvode iz te sorte). Kako vlažna atlanska klima povećava rizik od truljenja u vinogradima, sve sorte sklone tom nisu pogodne za sadnju, jer se od nagnjilog grožda nemože napraviti dobar konjak.[1]
Izvan Francuske i Italije trebbiano se nešto malo uzgaja i po Portugalu (gdje je poznat kao Talia), ali ne i po u Španjolskoj, gdje se umjesto toga za slične potrebe sadi - Airen. Trebbiano se sadi i po novom svijetu, uglavnom po Južnoj Americi, po Argentini i u manjoj mjeri i u Urugvaju, i po Australiji, gdje su ga najvjerojatnije uvezli talijanski doseljenici.[1]
Ostale poznate sorte trebbiana su; Trebbiano d'Abruzzo, Trebbiano Giallo, Trebbiano Modenese, Trebbiano Romagnolo i Trebbiano Spoletino. Dok su Trebbiano di Lugana, Trebbiano di Soave i Trebbiano Valtenesi samo sinonimi za sortu - Verdicchio.[1]