Sten Sture Stariji
Sten Sture - Stariji (švedski: Sten Sture den äldre) zapravo Sten Gustavsson (oko 1440. - 1503.), bio je švedski regent od 1470. do 1497. i ponovno od 1501. do 1503.[1]
| Sten Sture (Stariji) | |
|---|---|
| |
| Spomenik Stenu Stureu u Uppsali | |
| regent | |
| Vladavina | 1470. - 1497. 1501. - 1503. |
| Prethodnik | Karl VIII Hans od Danske |
| Nasljednik | Hans od Danske Svante Nilsson |
| Supruga | Ingeborg Tott |
| Djeca | - |
| Dinastija | Sture |
| Otac | Gustav Anundsson Sture |
| Majka | Birgitta Stensdotter Bielke |
| Rođenje | 1440. Švedska |
| Smrt | 1503. Švedska |
Sten Sture se u svoja dva mandata uspio othrvati danskoj dominaciji i izgraditi snažnu centralnu administraciju.[1]
Biografija uredi
Sten je bio član moćne plemićke porodice Sture, koja se stavila na čelo snaga koje su osujetile pokušaje danskog kralja Christiana da stekne kontrolu nad Švedskom.[1]
On je vodio švedsku vojsku koja je - 1471. nanjela odlučujući poraz Dancima u Bitci kod Brunkeberga. Sten je pomogao švedskom kralju Karlu VIII da se 1467. vrati na tron, a nakon njegove smrti 1470. imenovan je regentom. Vrlo brzo je osigurao podršku za set mjera koje su imale za cilj smanjenje njemačkog utjecaja po švedskim grofovijama i ojačao pravne institucije zemlje.[1]
Sten je 1477. dobio dopuštenje od pape Siksta IV da osnuje Univerzitet u Uppsali, prvu skandinavsku visokoškolsku ustanovu.[1]
Sten se čitavo vrijeme svog namjesništva borio protiv frakcije predvođene velikaškom porodicom Oxenstierna koja je bila pristalica unije s Danskom na čelu s danskim kraljem, a za slabu kraljevsku vladu. Negdje do sredine 1490-ih Sten je uspio umanjiti moć Državnog savjeta kontrolirajući disidentske plemiće, pa je tako ojačao svoju kontrolu nad vladom i usput proširio svoja imanja.[1]
Iako je Državni savjet 1483. prihvatio danskog kralja Hansa kao budućeg švedskog monarha, Sten je ipak uspio odgoditi njegovu krunidbu.[1]
Stenov položaj je bitno oslabio, kad se Ivan III., moskovski veliki knez udružio sa danskim kraljem i napao tadašnje švedske istočne provincije (današnju Finsku) - 1495. Nakon poraza kojeg je pretrpio od danskih snaga - 1497., Sten je bio prisiljen prihvatiti Hansa kao švedskog kralja 1497., ali ga je Sten već 1501. svrgnuo s trona i vladao zemljom kao regent do svoje smrti.[1]
Sten je svojom politikom postavio temelje stabilnosti švedske monarhije u 16. vijeku.[1]
Izvori uredi
Vanjske veze uredi
| Prethodnik: | švedski vladar | Nasljednik: |
| Karl VIII Hans od Danske |
Hans od Danske Svante Nilsson |