Sjevernoamerički lamantin
Severnoamerički lamantin ili manati (Trichechus manatus) je najpoznatija vrsta lamantina, kao i najkrupnija preživela vrsta iz reda vodenih sisara, Sirenia (kojoj pripada i dugong, kao i izumrla Štelerova morska krava). Na osnovu genetičkih i morfoloških istraživanja, manati se dele na dve podvrste: na floridske (T. m. latirostris) i karipske (T. m. manatus) severnoameričke lamantine.[1][2]
| Severnoamerički lamantin | |
|---|---|
| |
| Status zaštite | |
 Status zaštite: Osjetljivi (IUCN 3.1) | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | Animalia |
| Koljeno: | Chordata |
| Razred: | Mammalia |
| Red: | Sirenia |
| Porodica: | Trichechidae |
| Rod: | Trichechus |
| Dvojni naziv | |
| Trichechus manatus Linnaeus, 1758 | |
| |
Izgled uredi
Kao i druge vrste morskih krava, severnoamerički lamantini su se adaptirali morskom načinu života, što znači da su im zadnji udovi zakržljali u obliku peraja. Prosečna jedinka je približno 3 metara dugačka, i teži između 400 i 600 kilograma, s tim da su ženke obično krupnije od mužjaka. Najteži primerak je imao do 1,500 kilograma. Imaju debelu kožu sive boje, na kojoj su raštrkane dlake koje imaju ulogu u skidanju naslaga algi.
Geografska rasprostranjenost uredi
Kao i što im ime govori, severnoamerički lamantini nastanjuju najčešće priobalske, plitke vode oko Kariba. Inače, poznato je da podnose velike razlike u salinitetu okoline u kojoj žive, tako da su viđani da zalaze u plitke reke i estuare. Ograničeni su na tropsku i suptropsku zonu usled veoma niske metaboličke aktivnosti i nedostatka debelog sloja izolirajućeg sala. Tokom leta, beležena je prisutnost ovih velikih sisara na severu Amerike, sve do Rod Ajlenda.
Floridski lamantin (Trichechus manatus latirostris) je krupnija podvrsta ovih morskih sisara. Najčešći su u vodama oko jugoistočnog dela SAD, pretežno Floride. Mogu se pronaći u slatkovodnim rekama, oko estuara, i u priobalnim vodama Meksičkog zaliva i Atlantskog okeana.
Karipski lamantin (Trichechus manatus manatus) je druga podvrsta severnoameričkih lamantina i široko je prisutan oko Karipskog mora i Atlantskog okean - severno od Meksika na jugu do Brazila. Tokom istorije, karipski ili antilski lamantini su bili lovljeni od strane lokalnih plemena i bili prodavani evropskim moreplovcima kao hrana. Danas su obe podvrste ugrožene, jer su lak plen krivolovcima. Takođe, veliku opasnost predstavljaju ribolovačka mreža i oprema, kao i sve učestalija brodska aktivnost. Na Belizama se nalazi jedna od većih institucija za proučavanje i zaštitu ovih morskih stvorenja, a neki smatraju da je to poslednje utočište za karipsku podvrstu.
Ponašanje i ishrana uredi
Lamantini su izuzetno okretni i spretni u sredini u kojoj žive. Pojedine jedinke su viđane kako izvode razne okrete i prevrtanja u vodi, kao i da plivaju naglavačke. Nisu teritorijalna bića. Nemaju složeno ponašanje kada je u pitanju izbegavanje predatora, s obzirom na to da žive u sredinama u kojoj nema prirodnih grabljivica.
Životni vek u divljini je verovatno duži od prosečnih 28 godina koliko žive u zatočeništvu.
Odrasle životinje napasu od 9 do 30 kilograma morske vegetacije i izdanaka dnevno. S obzirom na to da se hrane abrazivnim biljkama, njihovi kutnjaci se često troše i iznova se zamenjuju novim tokom života. Poznato je da jedu i male beskičmenjake i ribu.
Razmnožavanje uredi
Iako ženke severnoameričkih lamantina najčešće vode usamljenički život, u vreme parenja se okupljaju u male grupe. Većina ženki se najuspešnije razmnožava između sedme i devete godine, ali su već sa četiri godine života spremne za parenje. Trudnoća traje od 12 do 14 meseci. U najnormalnijim uslovima se rađa jedno mladunče, iako su zabeleženi retki trenuci kada su se blizanci rađali. Mladi se rađaju sa pretkutnjacima i kutnjacima, dopuštajući im da se već sa tri nedelje uspešno hrane morskom hranom. Ženke najčešće imaju mladunče na svakih 2 do 5 godina. Majka sa mladunčetom ostaje zajedno oko 2 godine.
Lamantini i ljudi uredi
Manati su lovljeni stotinama godina radi svog mesa i kože, a lov je i danas prisutan, pre svega u državama Centralne i Južne Amerike. Konstantnu opasnost predstavlja i turizam, tj. suočavanje sa motornim elisama i brodovima koji su fatalni za ove sisare.
