Prvi mesenijski rat
Prvi mesenijski rat je bio oružani sukob između drevnih grčkih gradova-država Mesenije i Sparta. Otpočeo je oko godine 743. pne. a završio oko godine 724. pne.
| Prvi mesenijski rat | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dio Mesenijski ratovi | |||||||
| |||||||
| Zaraćene strane | |||||||
| Sparta | Mesenija | ||||||
| Komandanti | |||||||
| Teopomop | Eufej Aristodem | ||||||
Uzrok uredi
Antički izvori tvrde da je neprijateljstvo između dviju država nastalo generaciju prije samog rata, i to zahvaljujući krvavom incidentu između Spartanaca i Mesanaca za vrijeme festivala u hramu Artemide Limnatske oko 768. pne.[1] Spartanci tvrde kako su Mesanci tamo silovali djevice i ubili Telekla, kralja iz dinastije Agijada. Mesenijska verzija priče navodi da su "djevice" bile golobradi spartanski vojnici prerušeni u ženske haljine, a koji su namjeravali ubiti mesanskog kralja, te koji su svi pobijeni u samoobrani.
Izbijanje i tok rata uredi
Neposredni povod za rat bio je sukob između Polihara, uglednog građanina Mesenije i olimpijskog pobjednika, te Eufena iz Sparte. Polihar je Eufena bio angažirao da mu čuva krave, a Eufen ih je kasnije prodao te potom ubio Poliharovog sina koji je došao u Meseniju istraživati što se dogodilo. Kada je Eufen to čuo, od spartanskih vlasti je tražio pravdu, ali je nije dobio, te u bijesu počeo ubijati svakog Spartanca koga bi sreo. Spartanci su na to od Mesenije tražili Eufenovo izručenje, a kada ga nisu dobili, odlučili su se osvetiti.
Rat je započeo sa spartanskim napadom na mesenijski grad Amfeju, koja je razorena a stanovništvo pobijeno. Nakon toga su Spartanci započinjali pljačkaške pohode protiv Mesenije, ali nisu mogli zauzeti nijedan njihov grad. Mesenijci su također vršili pohode i skupili vojsku pod kraljem Eufejem.
Prva velika bitka se dogodila u petoj godini rata i nije imala pobjednika, a Mesenci su se nakon toga povukli na planinu Ithome koju su utvrdili i učinili svojim glavnim uporištem. U međuvremenu je Meseniju poharala kuga, a proročište u Delfima rekla da Mesenci moraju žrtvovati djevicu iz plemenitog roda Apetida. Na to je Aristodem, jedan od mesenskih uglednika, ponudio svoju kći. Jedan od mladića, koji je bio zaljubljen u nju, na to je rekao da ona nosi njegovo dijete. Aristodem je na to djevojku ubio, rasporio joj trbuh i svima pokazao da to nije istina. Čim su Spartanci za to čuli, uplašili su se Mesenaca i šest godina nisu pokušavali izvoditi veće pohode.
U trinaestoj godini rata su Spartanci pod kraljem Teopompom krenuli na Ithome i sukobili se s Mesencima. U toj je bitci poginuo Eufej, a na mjestu mesenskog kralja ga je naslijedio Aristodem.
Pet godina kasnije je došlo do nove velike bitke, u kojoj je na strani Sparte bio Korint, a na strani Mesenije Arkadija i Sikion. U njoj je Aristodem teško porazio Spartance.
Protiv Mesenaca se ratna sreća okrenula nakon što je Aristodem sanjao svoju kći kako mu pokazuje rane, te počinio samoubojstvo na njenom grobu. Obeshrabreni Mesenci su napustili Ithome, a tamo došli Spartanci i uništili njihova dotadašnja uporišta.
Ubrzo nakon toga je sklopljen mir prema kome su Mesenci postali heloti i zarekli se da nikada neće dignuti oružje protiv Sparte. Mnoge od mesenskih porodica su pobjegle u Arkadiju i Eleuzinu.