Progon LGBT osoba u Trećem Reichu
Od 19. veka u Nemačkoj je postojao značajan LGBT pokret. Posle Prvog svetskog rata, u periodu Weimarske republike, Berlin je imao razvijenu LGBT scenu sa puno gej i lezbejskih barova, noćnih klubova i kabarea. Uprkos napretku koji su LGBT osobe napravile, dolazak nacista na vlast doveo je do naglog razvijanja LGBT zajednice, nestanka LGBT scene i državnog progona LGBT osoba na osnovu notornog paragrafa 175. Odmah po dolasku Hitlera na vlast, 1933. godine, zabranjene su LGBT organizacije, spaljene su knjige koje su se bavile pitanjima LGBT egzistencije i homoseksualnosti i pobijeni su homoseksualci u samoj Nacističkoj partiji (NSDAP). Gestapo je, između ostalog, bio zadužen i za sastavljanje tzv. Rosa Listen, spiskova gejeva. U toku Trećeg rajha uhapšeno je oko 100.000 gejeva, a polovina njih je poslato u zatvore.[1] iz razloga što je ova tema bila dugo prećutkivana, još uvek nije pouzdano poznato koliko ljudi je stradalo. Prema skorašnjim navodima nemačke televizije Deutsche Welle, ubijeno je skoro 55.000 gejeva – što se saznaje na osnovu proučavanja dokumenata iz arhiva koje su se nalazile u Istočnoj Nemačkoj, koje su do skoro bile nedostupne istraživačima[2].
Posle Drugog svetskog rata mnoge države su ignorisale činjenicu da su u koncentracionim logorima stradali i gejevi. Kako paragraf 175 nije bio ukinut do par decenija kasnije, mnogi gejevi su ponovo vraćeni u zatvore prema dokazima koje su protiv njih imala nacistička vlast. Nemačka vlada je to priznala tek 1980-ih, a zvanično izvinjenje LGBT zajednici za progon u toku Drugog svetskog rata stiglo je tek 2002. godine. Godine 2005. Evropski parlament je usvojio rezoluciju o Holokaustu u kojoj su pomenute i gej žrtve.
Pre Trećeg rajha uredi
Nemačka je bila kolevka LGBT pokreta. Sredinom devetnaestog veka, Karl Heinrich Ulrichs je počeo javno da se zalaže za prava LGBT osoba i da zahteva ukidanje anti-gej zakona u zemlji. Prvi LGBT časopis u svetu, Der Eigene, pokrenuo je Adolf Brand u Berlinu, 1896. godine. Časopis je izlazio do dolaska nacista na vlast. Godine 1897. u Berlinu je osnovan Naučno-humanitarni komitet, organizacija koja se zalagala za društveno prihvatanje gejeva, lezbejki i transrodnih osoba, prva LGBT organizacija ikada osnovana u svetu. Magnus Hirschfeld, osnivač komiteta, osnovao je 1919. Institut za seksualnu nauku, gde je obavljena prva moderna operacija korekcije pola, početkom 1930-ih. Institut je, između ostalog, sadržao i veliku biblioteku sa literaturom o homoseksualnosti, koja je bila spaljena 1933. godine. U Berlinu je, takođe, izlazio i prvi lezbejski časopis, Die Freundin. U to vreme snimani su i prvi filmovi sa LGBT tematikom, poput Anders als die andern i Mädchen in Uniform.
Tokom 1920-ih jedan od bliskih Hitlerovih saradnika, Ernst Röhm, vođa Sturmabteilunga (SA) bio je manje ili više otvoren po pitanju svoje homoseksualnosti, što je bio slučaj i sa mnogim drugim članovima SA, poput Edmund Heinesa.
Dolazak nacista na vlast uredi
Sa stupanjem Hitlera na vlast, položaj LGBT osoba je bitno promenjen. Homoseksualnost se nije uklapala u ideologiju nacionalsocijalizma, jer lezbejke i gejevi ne učestvuju u reprodukciji i uvećanju nemačke "više rase".
Po stupanju Hitlera na vlast zatvoreni su LGBT klubovi u Berlinu, štampa koja se bavila pitanjima seksa je zabranjena i zabranjena je aktivnost LGBT organizacija. Zbog toga su mnoge LGBT osobe pobegle iz Nemačke, među kojima su bili i Erika Mann i Richard Plaut. Marta 1933. Kurt Hiller, jedan od organizatora Hirschfeldovog Instituta za seksualnu nauku, bio je uhapšen i poslat u koncentracioni logor.
Iste godine, 6. maja grupa studenata, članova Hitlerjugenda, napala je Institut za seksualnu nauku. Par dana kasnije arhiva i biblioteka Instituta su opustošene. Oko 20.000 knjiga i časopisa i oko 5.000 slika je spaljeno na Opernplatzu (danas Babelplatz), 10. maja, 1933. Nacisti su, takođe, pokupili velike spiskove sa imenima i adresama LGBT osoba, koji su postojali u Institutu.
Hitler je u početku štitio Röhma od drugih članova NSDAP-a, koji su smatrali da je njegova homoseksualnost kršenje čvrstog partijskog anti-gej stava. Ipak, kasnije je promenio svoj odnos prema Röhmu, kada je osetio mogućnost da mu ovaj ugrozi pozicije. Tokom tzv. Röhmovog puča (Röhm-Putsch), 1934, koji je kod nas poznat pod imenom Noć dugih noževa, ubijen je Röhm i njegovi bliski saradnici. Röhmova homoseksualnost je poslužila kao opravdanje za njegovo ubistvo.
Progon LGBT osoba uredi
Nakon Röhmovog ubistva započeta je jaka kampanja protiv LGBT osoba. Godine 1936. Heinrich Himmler, vođa SS-a, osnovao je Centralu Rajha za borbu protiv homoseksualnosti i abortusa. Himmler je smatrao da je homoseksualnost "poremećeno" ponašanje, koje ugrožava produktivnost zemlje i muževni karakter nemačkog naroda. Gejevi su prozivani kao "neprijatelji naroda". Bili su optuživani da remete javni moral i da ugrožavaju stopu nataliteta Nemačke. Pokušavalo se da se nemački gejevi, koji su prema shvatanjima nacionalsocijalizma ipak bili deo nemačke "više rase", preobrate i primoraju na društveni i seksualni konformizam. Gejevi koji nisu uspeli da "promene" svoju seksualnu orijentaciju, odnosno da se uklope u nacističke standarde, slali su u koncentracione logore, kako bi ih rad tamo ili promenio ili ubio. Više od milion nemačkih gejeva su bili na meti nacista, od kojih je najmanje 100.000 uhapšeno, a 50.000 osuđeno[3]. Stotine evropskih gejeva koji su živeli pod nemačkom okupacijom bili su kastrirani [4]. Neki od ovih koji su osuđeni prema paragrafu 175 ne bi sebe identifikovali kao gejeve. Tema progona gejeva u toku nacizma bila je prećutkivana sve do 1970-ih godina, zbog toga što su mnoge družave imale anti-gej zakone do tog vremena.
Gejevi u koncentracionim logorima uredi
Procene broja gejeva koji su ubijeni u koncentracionim logorima se kreću od 5.000 do 15.000, što čini manje od 1% svih žrtava. Veći je broj onih koji su bili Jevreji i gejevi ili Jevreji, gejevi i komunisti. Osim toga, procenjivanje broja gej žrtava otežava i činjenica da su registri u kojima je zabeležen razlog nečijeg zatvaranja u velikom broju izgubljeni.
Gejevi, koji su bili označeni ružičastim trouglom, su bili izuzetno loše tretirani u logorima. Suočavali su se ne samo sa čuvarima u logoru, već i sa drugim zatvorenicima i često su bili prebijani do smrti. Gejevi su, takođe, dobijali teže i opasnije poslove od drugih ne-jevrejskih zatvorenika u logorima, zbog politike "uništenja kroz rad". Zabeleženo je nekoliko slučajeva u kojima su gejevi skidali žute trouglove sa logoraške uniforme Jevreja i stavljali ih umesto svojih ružičastih, u nadi da će biti bolje tretirani kao Jevreji.
Anti-gej politika nacista, kao i homofobija prisutna u širem društvu, doprineli su većem procentu smrti gejeva u koncentracionim logorima u odnosu na druge "anti-društvene grupe", kako su bili označeni. Nemački sociolog Rüdiger Lautmann je u svojoj studiji došao do toga da je 60% zatvorenih gejeva ubijeno u koncentracionim logorima (poređenja radi, 41% političkih zatvorenika je ubijeno, odnosno 35% Jehovinih svedoka). Studija je takođe pokazala da je procenat preživljavanja nešto viši u slučaju gejeva iz srednje ili više klase, kao i kod oženjenih biseksualnih muškaraca, kao i onih sa decom.
Kao i nad drugim zatvorenicima i nad gejevima su se vršili medicinski eksperimenti, u kojima se, u ovom slučaju, tražio lek za homoseksualnost. Poznat je primer danskog lekara Carla Værneta, koji je u logoru Buchenwald pokušavao da izleči homoseksualne zatvorenike hormonskom terapijom.
Posle rata uredi
Gej zatvorenicima u koncentracionim logorima u početku nije priznavan status žrtava nacističkog progona. Odšteta i penzija, koje su dostupne ostalim grupama, najpre nisu bile date gejevima. Razlog za ovo je činjenica da su i mnogo godina kasnije još uvek postojali anti-gej zakoni. Istoričari su tek 1970-ih i 1980-ih počeli da se bave pitanjem stradalih gejeva u logorima. Nemačka je uputila zvanično izvinjenje gej žrtvama holokausta tek 2002. godine. Evropski parlament je 2005. godine, povodom 60 godina od oslobođenja Auschwitza izglasao rezoluciju u kojoj se eksplicitno pominju homoseksualci kao jedna od nastradalih grupa.
Memorijalna mesta uredi
Spomenici i spomen ploče posvećene gej žrtvama holokausta počele su da se postavljaju tek 1984. godine, kada je prva memorijalna ploča, u obliku trougla sa natpisom: "Ubijeni. Ućutkani. Homoseksualnim žrtvama nacionalsocijalizma.", postavljena u Mauthausenu. Od tada, memorijalne table su postavljene i logorima Neuengamme, Dahau, Sachsenhausen, San Saba i Buchenwald. Pored toga, memorijalne table i spomenici postavljeni su i na drugim mestima, kao na primer: tabla na Nollendorfplatzu u Berlinu, Homomonument u Amsterdamu, Frankfurter Engel (Frankfurtski anđeo), Spomenik GL žrtvama nacionalsocijalizma u Kölnu, Spomenik progonjenim homoseksualnim osobama u Berlinu. Slični spomenici su postavljeni i na Aljasci, u Sidneju i San Francisku.
Vidi dalje uredi
Filmovi:
- Paragraph 175 – dokumentarni film
- Bent
- Un amour à taire
Poznate žrtve:
Spoljne veze uredi
- Denkmal für die im Nationalsozialismus verfolgten Homosexuellen (de)
- Gej muzej u Berlinu (de)
- Homoseksualci i Treći rajh i Ružičasti konc-logori na gay-serbia.com-u
- Stradanja homoseksualaca u II svetskom ratu u nacističkim logorima Arhivirano 2007-12-11 na Wayback Machine-u na sajtu Queerije
- Nazi Persecution of Gays 1933-1945 Arhivirano 2012-01-19 na Wayback Machine-u i još jedna izložba Arhivirano 2007-07-14 na Wayback Machine-u - United States Holocaust Memorial Museum
- Night of the Long Knives - the murder of Ernst Röhm
- History of the gay and lesbian experience during World War II
- Pierre Seel - An account of a gay Holocaust survivor
- Article on various experiments conducted on gay men in concentration camps Arhivirano 2006-02-07 na Wayback Machine-u
- Die Männer mit dem rosa Winkel (de)
Reference uredi
- ↑ Holocaust: Gay activists press for German apology
- ↑ 70 Years After Nazi Pogrom, Hamburg Celebrates Gay Pride, DW, 2007
- ↑ „United States Holocaust Memorial Museum”. Arhivirano iz originala na datum 2012-01-19. Pristupljeno 2009-01-31.
- ↑ Giles, Geoffrey J. "'The Most Unkindest Cut of All': Castration, Homosexuality and Nazi Justice," Journal of Contemporary History, vol. 27 (1992): pp. 41-61.
