Prkosi
Koordinate: 44° 37′ 36" SGŠ, 16° 06′ 57" IGD
Prkosi su naseljeno mjesto u Bosni i Hercegovini u opštini Bosanski Petrovac koja pripada entitetu Federacija Bosne i Hercegovine. Na popisu stanovništva 1991. u njemu je živjelo 195 stanovnika.[1]
| Prkosi | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Država |  Bosna i Hercegovina
|
| Entitet | Federacija Bosne i Hercegovine |
| Opština/Općina | Bosanski Petrovac |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo ((1991)) | 195 |
| Geografija | |
| Koordinate | 44°37′36″N 16°06′57″E / 44.6267°N 16.1158°E |
  Prkosi Prkosi (Bosne i Hercegovine) | |
Geografija uredi
Mjesto se prostire na visoravni iznad korita rijeke Une, uz put Kulen Vakuf - Vrtoče. Ovo je kraško područje pogodno za stočarstvo i oskudnu poljoprivredu. Oivičeno je sa istoka planinom Lupina i sa juga Čavom. U selu ima nekoliko izvora tako da su Prkosi rijetko mjesto na petrovačkom području koje nema problema sa vodom.
Istorija uredi
Na području Prkosa postoje razbacane, na udaljenosti od desetak metara, mnogobrojne kamene gromile, ali nikad nisu istraživane. Ovuda je prolazio i rimski put za dolinu Une.
U zaseoku Čovka vidljivi su tragovi srednjevjekovnog kraljevskog grada Čovka [2] koji je pripadao Humskoj župi, u kojoj je bio glavni grad Ripač. Jedno vrijeme bio je gospodar Čovke Herman Celjski, onda Nikola Frankopan koji 1426 dobiva grad u zalog od kralja Sigismunda i napokon plemići Orlovići. U gradu Čovki napisao je 1469 jednu glagoljsku listinu Juraj Spirančić. [2] [3]
Istorija ovog njesta je najviše vezana za njegov položaj u neposrednoj blizini rijeke Une koja je bila pogranično područje. I danas su vidljivi ostaci kule koju je u tome selu sagradio poznati Kulin-kapetan, kapetan Stare Ostrovice. Ta je kula nakon toga postala središtem kapetanije Stara Ostrovica. Kapetanije su bile manji, tačno ograničeni teritoriji u prvo doba njihova opstanka samo duž onih granica bosansko-hercegovakih, koje su dijelile tursko carstvo od hrvatskih zemalja, a bile su pod vlašću bečkog cara i mletačkog dužda. Ova institucija postojala je od polovine 16. stoljeća do 1835. godine.
Po svom teritorijalnom opsegu, ali i geostrateškom značaju, jedna od najvećih i najznačajnijih kapetanija Bosanskog ejaleta bila je Stara Ostrovica. Kapetanija se prvi put spominje 1699. godine, a kapetani su pripadali obitelji Kulinović, kasnije prozvani Kulenovići. Njihovi brojni članovi bili su kapetani Stare Ostrovice, Petrovca, dizdari (zapovijednici tvrđave) Havale i Jajca. Zapovijedali su i palankom Čovkom, koja je u neposrednoj blizini Prkosa. [4]. Kapetani su u Staroj Ostrovici opstali do iza 1791. godine. Nakon gubitka Lapca i pomjeranja granice u neposrednu blizinu Stare Ostrovice, kapetan je prenio svoje sjedište u Prkose, [5] gdje je sagradio oko 1800 god. kulu na četiri kata od tesanog kamena i na vrhu veliki odžak od drvenog materijala. Osnovica joj je kvadrat, a oko kule je dvorište opasano zidom. Godine 1876 propao je odžak u požaru, a i na kuli je izgorila sva drvenina. [6]
Drugi svjetski rat uredi
Na prostorima Čovke desio se 6. septembra 1941 veliki zločin kada su ustanici, uz nekoliko ustaša i domobrana, pobili i veliki broj (preko 300) nedužnog stanovništva, uglavnom bošnjačkog.
Na Prkosima je smrtno ranjena Marija Bursać koja će kasnije biti proglašena prvom ženom Narodnim herojem Jugoslavije.
Ovdje je rođen i Narodni heroj Nikola Karanović, komandant Treće krajiške proleterske udarne brigade, inače učesnik događaja od 6. septembra u Ljutočkoj dolini.
Stanovništvo uredi
| Nacionalnost | 1991. |
| Srbi | 194 |
| Muslimani | 0 |
| Hrvati | 0 |
| Jugosloveni | 0 |
| ostali | 1 |
| Ukupno | 195 |
Privreda uredi
|
Literatura uredi
- Mujo Begić -Zločini ustanika u Ljutočkoj dolini septembra 1941
Reference uredi
- ↑ Nacionalni sastav stanovništva - Rezultati za Republiku po opštinama i naseljenim mjestima 1991.. Sarajevo: Izdanje Državnog zavoda za statistiku Republike Bosne i Hercegovine.
- ↑ 2,0 2,1 „Hamdija Kreševljaković - STARI BOSANSKI GRADOVI”. Naše starine I, Sarajevo, 1953, 7-45 –. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ BANJALUČKI BOJ IZ 1737. godine -E. Pelidija,Sarajevo2003.
- ↑ „Hamdija Kreševljaković, KAPETANIJE U BOSNI I HERCEGOVINI”. Hamdija Kreševljaković, Izabrana djela I, Veselin Masleša, 1991. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ „Stari grad Ostrovica”. kons.gov.ba. Pristupljeno 13. 6. 2016.
- ↑ „Hamdija Kreševljaković, KULE I ODŽACI U BOSNI I HERCEGOVINI”. Hamdija Kreševljaković, Izabrana djela I, Veselin Masleša, 1991. Pristupljeno 9. 2. 2016.
