Partizanska bolnica Franja
Bolnica Franja je bila partizanska bolnica, koja se za vreme narodnooslobodilačkog rata, nalazila u brdima iznad sela Novaka u okolini Cernog u Sloveniji.
Historija uredi
Drugi svetski rat uredi
Bolnica je formirana novembra 1943. godine kada je 31. slovenačka divizija morala da evakuiše svoje ranjenike. Mesto je izabrao doktor Viktor Volčjak, koji je u podigao prvu bolničku baraku u koju su primljeni prvi ranjenici.
Vodilo se računa da neprijatelj ne otkrije bolnicu, tako da je postojala specijalna ekipa koja je zametala i najsitnije tragove koji su pravljeni prilikom prebacivanja ranjenika noću do barake. Operacije, previjanje ranjenika, sterilisanje i priprema istrumenata, izrada proteza za invalide i pripremanje hrane, obavljano je preko dana.
Nakon brojnih ofanziva pojavio se veći broj ranjenika s kojima je bolnica postala pretesna. Kako je mesta među stenama bilo malo, bolničko osoblje je, kada bi se znalo da Nemci nisu u blizini, miniralo stene i odvajalo komad po komad stene i stvaralo prostor za nove barake. Osiguranje bolnice bili su bunkeri sa mitraljezima koji su se nalazili oko nje, i specijalne zemunice u koje bi se, u slučaju napada, evakuisali ranjenici.
Bolnicu u kojoj je lečeno gotovo hiljadu ranjenih partizana, neprijatelj nije pronašao do kraja rata.
Posleratni period uredi
Od 2000. godine Bolnica Franja se nalazi se na listi kandidata za UNESCO-vu listu svetske baštine.[1] Pošta Slovenije je 2003. godine izdala marku povodom 60. godišnjice bolnice Franja, koja je postala markom godine u Sloveniji.[2]
Obilne su padavine 18. septembra 2007. godine teško oštetile Partizansku bolnicu Franja, nakon čega je lokacija rekonstruisana, obnovljena i ponovo otvorena za posetioce 2010. godine.[3] Obilne su padavine bolnicu ponovo zahvatile 13. jula 2023. godine, te izazvale urušavanje 3 barake, delimično oštećenje još 3 barake, te uništenje prilaza ulaznoj zgradi i elektroinstalacije. Ministarstvo kulture Republike Slovenije očekuje da Franja neće biti jedini slučaj oštećene baštine, jer "izveštaji sa terena i dalje stižu." Zavod za zaštitu kulturne baštine Republike Slovenije ukazao je na posledice klimatske krize.[4]
Reference uredi
- ↑ Franja Partisan Hospital - UNESCO World Heritage Centre; accessed 16 July 2015.
- ↑ Posta Slovenije d.o.o.: Dežela znamk: Filatelija: Poštne znamke: Znamke leta 2003, posta.si; accessed 16 July 2015.
- ↑ „Širca: Duh solidarnosti veje iz bolnice Franja” (sl). MMC RTV Slovenia. 2010-05-22.
- ↑ „Znani prvi podatki: v neurjih vsaj 1.777 dogodkov” [Poznati prvi podaci: najmanje 1.777 događaja u olujama] (sl). siol.net. Pristupljeno 2023-07-14.