Nizozemska revolucija

Nizozemska revolucija je naziv za oružani sukob između Španije i njenih pobunjenih posjeda u Niskim Zemljama, koji je počeo 1566. pobunom Beeldenstorm a završio se 1648.

Osamdesetogodišnji rat Nizozemski ustanak (nl) Tachtigjarige Oorlog (nl) Nederlandse Opstand
David Vinckboons, Seljaci jure na španjolske vojnike
Datum 1566 – 1648 Lokacija Niske Zemlje Atlantski okean, Sredozemno more, Amerike i Istočne Indije, Gibraltar Ishod Westfalski mir i Münsterski mir Španjolska priznaje neovisnost Republike Nizozemske Španjolska zadržava Južnu Nizozemsku Stvaranje Nizozemskog kolonijalnog carstva
Sukobljene strane
Nizozemska Republika Engleska (1585–1604, 1625–1630) Francuska (1589–1598, od 1635)	Španjolska Portugal Habsburška Monarhija
Komandanti i vođe
Willem Tihi † Maurits van Oranje Frederik Hendrik Johan van Oldenbarnevelt Willem Lodewijk Maarten Tromp Elizabeta I Robert Dudley James I Charles I Francis Vere Henri IV Henri d'Auvergne Louis XIII Kardinal Richelieu	Felipe II Filipe III Felipe IV Margareta od Parme Vojvoda od Albe Fadrique Álvarez de Toledo Don Juan Austrijski Alessandro Farnese Nadvojvoda Albert Isabella Clara Eugenia Ambrogio Spinola Kardinal Fernando Fadrique de Toledo Antonio de Oquendo
Žrtve i gubici
oko 100.000 ubijenih Holanđana (1568–1609)	Nepoznato

Prva faza rata može se označiti kao ustanak i potom građanski rat, a poznata je kao Nizozemska pobuna (nl. Nederlandse Opstand). Poslije dvadeset godina, od 1588. nastaje običan rat, koji će se proširiti na kolonijalnu razinu i nastaviti svoj tok unutar Tridesetogodišnjeg rata.

Rat je se završio podjelom nekadašnjih Niskih Zemalja na pretežno protestantsku nezavisnu Republiku sedam ujedinjenih Niskih Zemalja i na pretežno katoličke Países Bajos Españoles.

Rat je zainteresirao jedan od najbogatijih europskih krajeva pod kontrolom Habsburške odnosno Španske krune, tada jedna od najvećih svjetskih sila.

Povod

Povod za sukob je bilo širenje kalvinizma u Nizozemskoj, što je navelo španskog kralja Felipea II. (1556. - 1598.) da godine 1568. cjelokupno stanovništvo osudi na smrt, što predstavlja najopsežniji pravni akt takve vrste u istoriji. Iako su Španci imali vojnu nadmoć, pobunjeni Nizozemci su zahvaljujući svojim pomorskim vještinama i pomoći saveznika sa strane pružali uspješni otpor, te su ne sаmo ostvarili de facto nezavisnost, nego i za vrijeme rata Holandiju učinili najbogatijom i najnaprednijom zemljom Evrope, stvorivši liberalnu tradiciju koja se održala do današnjeg dana.

Vilјеm Оrаnski, vоđа Hоlаndskе rеvоluciје

NIZOZEMSKA DO IZBIJANJA REVOLUCIJE

Politička istorija do 1559. godine

Naziv Nizozemska (Netherland ili Netherlands - donja zemlja ili donje zemlje) javlja se prvi put u XV veku i njime je obuhvaćen prostor uz Severno more u donjim tokovima reka Rajne, Meze i Šelde tj. današnjih Holandije, Belgije, severne Francuske i Luksemburga. Najvažnije oblasti u južnom delu zemlje su Eno, Artoa, Pikardija, Luksemburg (jugoistok); centralnom: Flandrija, Brabant i Limburg (istok); severnom: Holandija, Zelandija, Frizija. U jezičko etničkom pogledu Nizozemsku možemo podeliti linijom istok-zapad u visini Brisela na germanski (holandski, flamanski) sever i na romanski (valonski) jug.

U državno-pravnom pogledu ove teritorije bile su deo carstva Karla Velikog da bi u vreme njegovih naslednika pripale istočnoj Franačkoj. Slabljenjem centralne vlasti nastao je u Nizozemskoj čitav niz malih političkih jedinica koje su se postepeno osamostaljivale da bi u XIII i XIV veku stekle nezavisnost. U XV veku ove su oblasti ušle u sastav Burgundije. Burgundija je vojvodstvo u istočnoj Francuskoj (Burgonja). Francuski kralj Žan II Dobri ustupio ga je 1363. godine svome sinu Filipu Smelom koji je ovde obrazovao novu dinastiju. Koristeći slabost francuskih kraljeva i stajući na stranu Engleza burgundske vojvode, Žan Neustrašivi, Filip Dobri i Šarl Smeli, su uspele da izgrade faktički samostalnu državu. Nasledjivanjem, kupovinom, pritiskom i oružjem pošlo im je za rukom da pod svoju vlast stave nizozemske pokrajine i na taj način stvore jednu od politički najmoćnijih i ekonomski najrazvijenijih država u Evropi. Burgundske vojvode su uprkos svojoj moći formalno bili vazali francuskih kraljeva i ovi su želeli da povrate kontrolu nad njima. Sa druge strane francuski i nizozemski deo Burgundije bili su teritorijalno razdvojeni i burgundske vojvode su želele da ih spoje što je bilo moguće jedino zauzimanjem francuskih oblasti koje su se isprečile izmedju njih. Sukob je bio neminovan tako da su više od dvadeset godina (1465-1493) vodjeni ratovi izmedju Francuske i Burgundije i Englezi kao tradicionalni francuski neprijatelji.

Ustanak

Willem Tihi

Spoljašne veze

Nizozemska revolucija na Wikimedijinoj ostavi

Bibliografija

• (nl) Groenveld, Simon (2009). Unie – Bestand – Vrede. Drie fundamentele wetten van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Hilversum: Uitgeverij Verloren. str. 200. ISBN 978-9087041274. 
• (en) Israel, Jonathan (1995). The Dutch Republic: Its Rise, Greatness, and Fall 1477–1806. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0198730721. 

• (en) van Gelderen, Martin (1993). The Dutch Revolt. Cambridge University Press. str. 250. 
• (en) van Gelderen, Martin (2002). The Political Thought of the Dutch Revolt 1555-1590. Cambridge University Press. 
• (en) van Nimwegen, Olaf (2010). The Dutch Army and the Military Revolutions, 1588-1688. Boydell Press. str. 577.