Neoosmanizam
Neoosmanizam je nacionalistička, islamistička i panturkistička ideologija koja zagovara obnovu uticaja Osmanske imperije, tačnije današnje Republike Turske na prostoru bivšeg Osmanskog carstva, odnosno na prostoru izvan granica današnje Republike Turske. Neki srpski analitičari ovu ideologiju pripisuju spoljnoj politici Republike Turske, kao i grupi islamista i konzervativnih turskih političara iz Anadolije.[1][2] Neoosmanlijska interesna oblast obuhvata prostor Zakavkazja, Centralne Azije, Bliskog istoka i jugoistočne Evrope, odnosno Balkanskog poluostrva.[2]
Ahmet Davutoglu uredi
Ministar spoljnih poslova Republike Turske Ahmet Davutoglu je i šef odsjeka za međunarodne odnose Bijkent univerziteta. Prema mišljenju islamologa Darka Tanaskovića, Bijkent univerzitet je rasadnik neoosmanizma.[1] Ahmet Davutoglu je u periodu 1990–1995. godine predavao na Međunarodnom islamskom univerzitetu u Kuala Lumpuru, gdje se upoznao sa Mustafom Cerićem.[2] Davutoglu je autor djela „Strategijska dubina: međunarodni položaj Turske“ (2001) u kome su predstavljeni principi neoosmanske ideologije a koji su na političkoj pozornici najbliži principima partije Redžepa Tajipa Erdogana. U svom djelu „Strategijska dubina“ Ahmet Davutoglu iznosi da je „Turska baštinik svih vekova osmanske prošlosti, tokom koje su postavljene trajne osnove u istorijskom, ekonomskom i mentalnom pogledu, da Turska i danas ima mogućnost i pravo da na tim prostorima igra posebnu ulogu“, te da „Turska kao naslednica Otomanske imperije ne može biti epizodista, već protagonista na međunarodnoj sceni“.[1]
Na otvaranju konferencije „Osmansko nasljeđe i muslimanske zajednice Balkana danas“ u Sarajevu tokom oktobra 2009, Ahmet Davutoglu je u svojstvu ministra spoljnih poslova Republike Turske izjavio:
Mi želimo novi balkanski region utemeljen na političkim vrijednostima, ekonomskoj međuzavisnosti i saradnji i kulturnoj harmoniji. To je bio otomanski Balkan. Mi ćemo obnoviti ovaj Balkan... Otomanska stoljeća Balkana su uspješna priča, a sada je treba obnoviti.
– Ahmet Davutoglu[3]
U svom djelu „Strategijska dubina“ Ahmet Davutoglu objašnjava da bi za projekat obnove uticaja Osmanskog carstva, odnosno današnje Republike Turske kao njegove nasljednice, kao „građevinski materijal“ poslužilo muslimansko stanovništvo pojedinih regija.[2] On Bošnjake i Albance smatra za dva „temeljna i tradicionalna oslonca osmansko-panturkističke politike na Balkanu“.[2] Davutoglu prostor koji se sa zapada proteže od Bihaća, preko Federacije BiH, zatim Stare Raške (Sandžaka), Kosova i Metohije, Albanije, Makedonije, Kirdžalije do Trakije, smatra za koridor koje je od velike važnosti za Republiku Tursku.[2] Ovaj prostor je ranije definisan kao Zelena transverzala. U svom djelu „Strategija dubina“ Davutoglu opisuje tri koncentrična geopolitička kruga, odnosno turske interesne oblasti.[2] U tako nazvanom „Unutrašnjem krugu“ se nalaze Republika Srbija (Kosovo i Metohija), Republika Albanija i Republika Makedonija; u „Središnjem krugu“ su Republika Srbija, Republika Grčka, Republika Bugarska i Bosna i Hercegovina (Federacija BiH); dok „Spoljašnji krug“ koji nije od primarne važnosti za Republiku Tursku čine Republika Hrvatska, Republika Mađarska i Republika Rumunija.[2]
Istorija uredi
Neoosmanizam se pojavljuje kao obnovljena osmanska ideologija i kao suprotnost kemalizmu u Republici Tuskoj krajem dvadesetog vijeka. Ova ideologija je bila manje izražena u periodu hladnog rata, iako neki smatraju da je turska okupacija Sjevernog Kipra dio neoosmanističkih planova.[2] Alija Izetbegović sa stanovišta paislamizma i islamskog funadamentalizma u svojoj Islamskloj deklaraciji kritikuje sekularni poredak Mustafe Kemala Ataturka i naziva ga „evropski plagijat“.[2] Islamisti smatraju da je moderna nacionalna država zasnovana na sekularnim vrijednostima glavna prepreka za reislamizaciju turskog društva. Oni smatraju da moderni sekulrani poredak smanjuje politički uticaj Republike Turske u odnosu na Osmansko carstvo koje se temeljilo na osnovama islama.[2]
Literatura uredi
- Neoosmanizam - povratak Turske na Balkan, Darko Tanasković, JP „Službeni glasnik“, Beograd, (2010)
- Teodosijević Mirjana, Mustafa Kemal Ataturk, Nea ANKARA, 1998.
Izvori uredi
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Srpska politika: Političke analize: Šta je to neoosmanizam? Prof. dr Darko Tanasković na predavanju „Neoosmanizam - Povratak Turske na Balkan“, 22. juni 2010.[mrtav link] (sh)
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Nova srpska politička misao: „Strategijska dubina“ turske spoljne politike, 19.7.2010. (sh)
- ↑ „Cilj turske spoljnje politike - Uspon otomanskog Balkana”. RTRS. 24. 10. 2009.
Spoljašnje veze uredi
- Frontal. rs: Neoosmanizam: Upoznati i razotkriti, 3.2.2010.[mrtav link] (sh)
- Srpska politika: Političke analize: Šta je to neoosmanizam? Prof. dr Darko Tanasković na predavanju „Neoosmanizam - Povratak Turske na Balkan“, 22. juni 2010.[mrtav link] (sh)
- Srpska politika: Cilj Turske uspon otomanskog Balkana: Turci se opet šetkaju srpskim zemljama, 1.12.2009.[mrtav link] (sh)
- Nova srpska politička misao: „Strategijska dubina“ turske spoljne politike 19. juli 2010. (sh)
- Frontal.rs: Vraća li se turski zeman? 31.10.2009.[mrtav link] (sh)
- Radio televizija Republike Srpske: Banjaluka - Davutogluov diplomatski skandal, 29.01.2011. (sh)
- Radio televizija Republike Srpske: Tanasković: Nedostatak javnog reagovanja ohrabruje neoosmaniste, 03.07.2011. (sh)
- Radio televizija Republike Srpske: Presing: O uticaju Turske na Balkan, 20. 2. 2012.[mrtav link] (sh)
- Radio-televizija Republike Srpske: Štetna turska politika na Balkanu, naročito prema BiH, 3. 4. 2012. (sh)