Milan Žeželj
Milan Žeželj (Podurljaj, kod Donjeg Lapca, 23. januar 1917 — Beograd, 28. jul 1995), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-pukovnik JNA i narodni heroj Jugoslavije.
| Milan Žeželj | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Milan Žeželj u istočnoj Bosni 1944. | |||||||||
| Datum rođenja | 23. januar 1917. | ||||||||
| Mesto rođenja | Podurljaj, kod Donjeg Lapca Austrougarska | ||||||||
| Datum smrti | 28. jul 1995. (78 god.) | ||||||||
| Mesto smrti | Beograd, Srbija SR Jugoslavija | ||||||||
| Profesija | vojno lice | ||||||||
| Član KPJ od | 1942. | ||||||||
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | ||||||||
| Služba |  Jugoslovenska vojska NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija1941 — 1975. | ||||||||
| Čin |  General-pukovnik | ||||||||
| Narodni heroj od | 12. januara 1945. | ||||||||
| Odlikovanja |
| ||||||||
Biografija uredi
Rođen je 23. januara 1917. godine u selu Podurljaju, kod Srba (Donji Lapac) u Lici. Potiče iz siromašne zemljoradničke porodice. Posle završene osnovne škole, počeo je da radi kod bogatijih seljaka, a kao petnaestogodišnji dečak zaposlio se u majdanu kamena u Kupirovu. Izvesno vreme do polaska u vojsku, radio je na izgradnji železničke pruge Bihać-Knin.
Za vreme odsluženja vojnog roka u Vojsci Kraljevine Jugoslavije završio je Trupnu podoficirsku školu. Posle odsluženja kadrovskog roka vratio se u rodno selo. Zbog nemogućnosti da nađe posao, stupio je u žandarmerijsku službu u činu podnarednika i pred početak rata službovao je u mestu Sveti Juraj, u Hrvatskom primorju.
Posle okupacije Kraljevine Jugoslavije i proglašenja ustaške Nezavisne Države Hrvatske, Milan se pod utiskom masovnih pokolja i progona srpskog stanovništva priključio u pripreme za oružani ustanak u svom rodnom kraju. U prvoj ustaničkoj akciji u Hrvatskoj, 27. jula 1941. godine na Srbaljskom klancu, Milan se sa puškomitraljezom nalazio u grupi boraca iz Srba i Podurljaja, koji su imali zadatak da spreče dolazak pojačanja od Otrića napadnutoj posadi u Srbu. U ovoj akciji Milan se istakao kada je s puškomitaljezom učestvovao u uništenju kamiona s ustašama.
U četi boraca iz Srba, koja je ubrzo posle prvih ustaničkih akcija prebacila na Drenovaču prema Bihaću, i odatle išla u akcije u Bosnu, on je, kao puškomitraljezac, kod Gorjevca opet uništio kamion s ustašama. U partizanskom odredu „Čapajev“, formiranom septembra 1941. godine na Drenovači, istakao se u borbama oko Kulen Vakufa i Donjeg Lapca, a naročito na Čovki, 3. oktobra 1941. godine, kada je Odred ubio veći broj neprijateljskih vojnika, među kojima četiri oficira, a među njima i komandanta 11. domobranskog puka.
Zbog hrabrosti, iskazane u dotadašnjim borbama, Milan je 29. novembra 1941. godine, prilikom formiranja bataljona Marko Orešković, postavljen za komandira voda. Kao komandir voda Milan se još više isticao u borbenim akcijama, a naročito u toku borbi s italijanskim snagama oko Korenice, krajem 1941. i početkom 1942. godine. U napadu na Donji Lapac, 27. februara 1942. godine, Milan je jurišao u streljačkom stroju i bez oružja savladao italijanskog mitraljesca. Neposredno posle oslobođenja Donjeg Lapca primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije.
Sredinom aprila 1942. godine, Milan je, kao komandir čete, sa 32 borca noću otišao u Jezerane, gde se nalazio jak ustaško-domobranski garnizon, i zauzeo crkvu koju su ustaše pretvorile u utvrđenje. Pošto napad jedinica spolja nije uspeo, on je celog dana s borcima ostao opkoljen u crkvi, odbijajući napade ustaša i napadajući okolne utvrđene zgrade. U toku ovog napada njegova grupa je uspela da zarobi komandanta garnizona, a sledeće noći Milan se s borcima probio iz okruženja, uz gubitke od dvoje mrtvih i jednog ranjenog.
Kada je 7. maja 1942. godine u oslobođenoj Korenici, formiran Prvi proleterski bataljon Hrvatske Milan je postavljen za njegovog operativnog oficira. Ubrzo je postao zamenik komandanta, a potom i komandant ovog bataljona. Veštim komandovanjem i hrabrošću isticao se u mnogim borbama bataljona u Lici, Dalmaciji, Gorskom kotaru, Hrvatskom primorju, Žumberku, Sloveniji i Kordunu. Posebno se istakao kada je, 18. jula 1942. godine, njegov bataljon, zajedno s Trećim bataljonom Prvog primorsko-goranskog partizanskog odreda, na putu između Senja i Novog, uništio bateriju 57. artiljerijskog puka italijanske divizije Lombardija, i početkom avgusta iste godine, kada su Prvi proleterski bataljon i Udarni bataljon Drugog primorsko-goranskog partizanskog odreda, na putu između Gerova i Crnog Luga, oslobodili 400 ljudi, žena i dece koje su italijanski fašisti sprovodili u logor.
Prilikom formiranja Trinaeste hrvatske brigade „Josip Kraš“ (kasnije Trinaesta proleterska udarna brigada „Rade Končar“), 10. novembra 1942. godine, Milan je postao komandant Prvog bataljona i zamenik komandanta brigade. Značajan uspeh brigada je, zajedno s Četvrtom kordunaškom brigadom, postigla početkom januara 1943. godine, zauzimajući Krašiće, kada je ubijeno oko 200, a zarobljeno 314 ustaša i domobrana. U toku ove borbe Milan je ranjen.
Aprila 1943. godine postavljen je za komandanta Trinaeste proleterske udarne brigade. Ubrzo potom izveo je, noću 28/29. maja, jednu od uspešnijih akcija na Jedriličarsku školu u Svetoj Jani, kod Zagreba. Milan je, preobučen u domobranku vazduhoplovnu uniformu, upao s grupom borca na aerodrom, razoružao stražu i napadom bataljona spolja veoma brzo slomio otpor iznenađenog neprijatelja. Tada je zarobljeno 70 domobrana, 56 pitomaca, 4 oficira i 4 nastavnika, a uništena su dva aviona, kao i više jedrilica, sve stambene zgrade i radionice na aerodromu. Pod Milanovom komandom brigada je postigla još niz značajnih uspeha u borbama u Žumberku i Sloveniji, a zatim u sastavu Prve proleterske divizije u Bosni i Srbiji, i prilikom oslobođenja Beograda i Zemuna.
Kao iskusnog i sposobnog rukovodioca Vrhovni štab NOV i POJ ga je 1. oktobra 1944. godine postavio za komandanta tada formirane Gardijske brigade. Na toj dužnosti dočekao je kraj rata, u kojem je više puta ranjavan.
Posle oslobođenja Jugoslavije Milan se nalazio na raznim dužnostima u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA) — bio je komandant Gardijske divizije i komandant Garde JNA, lični pratilac Vrhovnog komandanta oružanih snaga FNRJ maršala Josipa Broza Tita i načelnik Komande graničnih jedinica. Penzionisan je u činu general-pukovnika JNA, 1975. godine. Bio je član Saveta Socijalističke Republike Hrvatske.
Umro je 28. jula 1995. godine i sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. kao i drugi jugoslovenskih odlikovanja, među kojima Ordena partizanske zvezde, Ordena zasluga za narod, Ordena bratstva i jedinstva, Ordena narodne armije, Ordena za vojne zasluge, Ordena za hrabrost i Ordena narodnog heroja, kojim je odlikovan 12. januara 1945. godine.
Literatura uredi
- „Narodni heroji Jugoslavije”. Beograd: Mladost. 1975.