Larsa
Larsa (također Larag ili Larak, suvremeni Tell as-Senkereh u Iraku, moguće biblijskiEllasar), bio je važan grad drevnog Sumera. Nalazi se oko 25 km jugoistočno od ruševina Uruka (biblijski Erech), blizu istočne obale kanala Shatt-en-Nil (u današnjem južnom Iraku).
Larsa se spominje na sumerskim natpisima u doba Ur-Gura, oko 2700. ili 2800. pne., a koji je sagradio i obnovio zigurat E-babbare, te hram Utua, sunčevog boga.
Historija uredi
Larsa se spominje u Sumerskom popisu kraljeva kao jedan od pet gradova gdje se "kraljevalo" Sumerom u pred-dinastijskom dobu (prije cca. 2900. pne.).
Grad je na važnosti dobio u tzv. period Isin-Larsa. On je započeo s kolapsom Treće dinastije Ura cca. 1940. pne. Ishbi-Erra je bio službenik Ibbi-Sina, posljednjeg kralja te dinastije, a poslije se preslio u Isin i stvorio vladu koja se proglasila nasljednikom dinastije. Osatle je Ishbi-Erra osvojio Ur kao i gradove Uruk i Lagaš, koji su bili gospodari Larse. Kasniji vladari Isina su imenovali guvernere Lagaša; jedan od njih je bio i Amorit po imenu Gungunum. On se pobunio protiv Isina i stvorio nezavisnu dinastiju u Larsi. Kako bi legitimirao svoju vladavinu i zadao udarac Isinu, Gungunum je osvojio Ur. Tako je Isin izgubio značajnu luku, odnosno trgovačko i vjersko srdište.
Neki historičari vjeruju da je Gungunumova pobuna protiv Isina bila motivirana unutrašnjim problemima Isina, odnosno time da su njegovi vladari dozvolili da nekoć složeni i uspješni irigacijski sietem propadne; dio, pak, smatra da je to bila posljedica klimatskih promjena koje su upropastile navodnjavanje u južnoj Mezopotamiji tog perioda.
U svakom slučaju, Gungunumova dva nasljednika Abisare (cca. 1841 - 1830. pne.) i Sumu-el (cca. 1830 - 1801. pne.), su potpuno dosjekla Isin od kanala. Isin je tako izgubio, a Larsa stekla ekonomsku i političku moć. Međutim, nikada nije stekla veliki imperij. Na svom vrhuncu, pod kraljem Rim-Sinom I (cca. 1758 - 1699. pne.), Larsa je upravljala nad 10-15 drugih gradova-država, daleko manje nego prethodne mezopotamske dinastije. Međutim, bez obzira na to je poduzimala velike građevinske projekte.
Kraljevi Larse uredi
| Vladar | Vladavina | Napomene |
|---|---|---|
| Naplanum | cca. 1961—1940. pne. (kratka) | suvremenik Ibbi-Suena od Ura III |
| Emisum | cca. 1940—1912. pne. (kratka) | |
| Samium | cca. 1912—1877. pne. (kratka) | |
| Zabaia | cca. 1877—1868. pne. (kratka) | sin Samiuma, prvi kraljevski natpis |
| Gungunum | cca. 1868—1841. pne. (kratka) | stekao nezavisnost od Lipit-Eshtara od Isina |
| Abisare | cca. 1841—1830. pne. (kratka) | |
| Sumuel | cca. 1830—1801. pne. (kratka) | |
| Nur-Adad | cca. 1801—1785. pne. (kratka) | suvremenik Sumu-la-Ela od Babilona |
| Sin-Iddinam | cca. 1785—1778. pne. (kratka) | sin Nur-Adadov |
| Sin-Eribam | cca. 1778—1776. pne. (kratka) | |
| Sin-Iqisham | cca. 1776—1771. pne. (kratka) | suvremenik Zambiye od Isina, sin Sin-Eribamov |
| Silli-Adad | cca. 1771—1770. pne. (kratka) | |
| Warad-Sin | cca. 1770—1758. pne. (kratka) | moguće suvladarstvo s ocem Kudur-Mabukom |
| Rim-Sin I | cca. 1758—1699. pne. (kratka) | suvremenik Irdanenea od Uruka, Poražen od Hammurabija Babilonskog, Brat Warad-Sina |
| Hammurabi od Babilona | cca. 1699—1686. pne. (kratka) | službena babilonska vlast |
| Samsu-iluna od Babilona | cca. 1686—1678. pne. (kratka) | službena babilonska vlast |
| Rim-Sin II | cca. 1678—1674. pne. (kratka) | poginuo u ustanku protiv Babilona |
