Francesco Foscari
Francesco Foscari čita se Frančesko Foskari (19. jun 1373, Venecija - 1. novembar 1457, Venecija), bio je 65 mletački dužd, koji je vladao od 1423. do 1457, kada ga je Savjet desetorice natjerao na abdikaciju. [1]
| Francesco Foscari | |
|---|---|
|
| |
| Datum rođenja | 19. jun 1373. |
| Mesto rođenja | Venecija (Mletačka republika) |
| Datum smrti | 1. novembar 1457. |
| Mesto smrti | Venecija (Mletačka republika) |
| Grob | Bazilika Santa Maria Gloriosa dei Frari |
| Titula | Mletački dužd |
| Period | 1423 - 1457 |
| Prethodnik |  Tommaso Mocenigo
|
| Naslednik |  Pasquale Malipiero
|
| Poreklo i porodica | |
| Dinastija |  Foskari
|
| Otac | Giovanni Nicolo |
| Majka | Catarina Giovanna |
| Supružnik | Maria Andrea Priuli (Banco) |
| Deca | jedanaestoro dece od kojih se jedno zvalo Giacomo Foscari |
Foscari je najduže vladao Mletačkom republikom, za svoje duge vladavine vodio je i nekoliko ratova sa raznim protivnicima. S druge strane bio je i graditelj i mecena umjetnosti, poticao je venecijansku renesansu, a sagradio je i baziliku Santa Maria Gloriosa dei Frari.
Biografija uredi
Mladost i uspon na vlast uredi
Bio je sin grofa Padanije Giovannija Nicola i Catarine Giovanne i unuk Francesca Foscarija. Dinastija Foscari nastala je 1331. godine. Već 1395. godine oženio se Marijom Andreom Priuli (Banco), koja mu je rodila četvoro dece. Godine 1400. postao je senator, a 1404. godine postao je član Savjeta desetorice. Godine 1418. postao je prokurator Svetog Marka, drugi po važnosti funkcioner Republike. Bio je ambasador kod sultana Mehmeda I Čelebije i ugarskog kralja Žigmunda. Bio je brilijantan govornik, sa odličnim pamćenjem i imao je veliku moć ubeđivanja.
Odmah po dolasku na vlast uredi
Mir sa Srbima uredi
15. aprila 1423. godine, Francesco je izabran za mletačkog dužda. Prvi Franceskov veliki potez bio je neslavni mir sa Srbima 12. augusta, kad se obavezao da će Srbima plaćati danak od 1000 dukata, a hercegovačkom vojvodi Sandalju Hraniću 600 dukata. Francesco je morao da predati Srbima Drivast, Bar i Budvu, ali je prisvojio 2 srpska opsadna utvrđenja oko Skadra.
Pomoć Bizantu uredi
U to vrijeme su Osmanlije opsjedale Konstatinopolis, pa je bizantski car Manojlo II Paleolog pozvao katolike u pomoć. Jedini koji se odazvao bio je Francesco koji je 14. septembra došao u Solun.
Odnosi sa ugarskim kraljem Žigmundom uredi
Francesco je uskoro stupio u savez sa bosanskim kraljem Tvrtkom II Kotromanićem, protiv ugarskog kralja Žigmunda, ali rat nikad nije počeo, jer je morao da ratuje u Lombardiji, protiv Milanskog vojvodstva, a da stanje bude još gore 1424. godine dogodila se velika suša. Već augusta 1425. godine Žigmund ga je pozvao u rat protiv Osmanlija, ali posle osvajanja Oršave, Žigmund je morao da se povuče jer su Husisti odneli nekoliko pobeda na severu u Bohemiji. U ljeto 1426. Francesco je napao srpske posede u Zeti. Srpski despot Stefan Lazarević pozvao je Žigmunda u pomoć. Novim ugovorom o miru despot je Francescu priznao Paštroviće i Grbalj. Žigmund mu je oprostio što je napao svog vazala Stefana, čak ga je pošto mu je verovao ponovo pozvao u rat protiv Turaka, što je Francesko odbio.
Maramonteova pobuna uredi
Godine 1427. (ili 1428.) u Zeti je izbila pobuna zakonitog prijestolonasljednika Stefana Balšića Maramontea. Maramonte je krajem 1429. godine osvijio Drivast i opljačkao okolinu Ulcinja. Maramonte je pridobio jedan deo Arbanasa. Francesko mu je procijenio glavu za 500 dukata. Zbog te pobune Franceskova vojska nije mogla da brani ostale delove države, pa su Turci u savezu sa Srbima u proljeće 29. marta 1430. zauzeli Solun i opljačkali ga, a najviše je bilo roblja. Maramonte se pošto se uplašio od Turaka predao Francesku i postao njegov zamjenik. Maramonte je dobio zadatak da ratuje po Lombardiji, gde je i umro.
Stanje u Veneciji uredi
Tokom druge polovine treće decenije 15. vijeka desile su se u Mletačkoj republici mnoge prirodne katastrofe, kao plime i poplave, a 1431. godine i mraz u Laguni. Nezadovoljni duždem 1430. godine, porodica Loredan i Andrea Contarini pokušali su da atentat na dužda, ali im nije uspio. Ratovi tokom duždevog života su osiromašili državnu kasu, i njemu su se događale tragedije jer su mu od kuge umrla 4 djeteta, jedini mu je preživio sin Giacopo.
Odnosi sa Srbima uredi
Da bi se borio protiv Turaka u Albaniji Francesko je 14. augusta sklopio mir sa Srbima, ali umjesto da napadne Turke Francesco je napao Sandalja i osvojio Kotor i okolinu Herceg Novog, a 31. decembra u savezu sa Srbima osvojio je Herceg Novi, a potom je svrgnuo zetskog mitropolita i postavio nadbiskupa. Posle pada Smedereva, 1440. godine srpski despot Đurađ Branković pobegao je u Zetu, gde je tražio smeštaj i grad Ulcinj. Dužd je na ovo prvo pristao ali ovo drugo je odbio. U to vreme Francesco je bio u ratu sa Ugarima i odsekao je Ugarsku od mora, a onda došao u sukob sa Hercegovinom i Osmanskim Carstvom, ali i ako nije mogao to da uradi obećao je despotu da će posredovati za srpsko-turski mir. Đurađ čuvši za to otišao je u Veneciju, ali je 9. jula preko Šibenika i Dubrovnika Đurađ je otišao za Zetu, jer je shvatio da Francesco nije bio u stanju da mu pomogne.
Francesco kao bosanski prijestolonaslednik uredi
Sa bosanskim kraljem Tvrtkom II Kotromanićem od kad mu je Francesco posudio 32 000 dukata, Mletačka republika je bila saveznik. Tvrtko je od Francesca tražio da mu dozvoli da se u slučaju potrebe skloni u Veneciju, da Mlečani izvoze oružje u Bosnu i izjavljivao je da posle njegove smrti Francesco zavlada Bosanskim kraljevstvom javno ili tajno i da radi sa njim šta god hoće. Francesco mu je 21. februara 1441. odgovorio da pristaje, ali nije odgovorio ništa po pitanju bosanskog nasljedstva.
Rat protiv Hercegovine i Francesco u križarskom ratu za Varnu uredi
_-_Tomb_of_doge_Francesco_Foscari.jpg)
Stefan Vukčić Kosača pošto mu je Francesco preoteo Budvu i Ljuštič došao je u sukob sa njim. U prvi mah Francesco je opljačkao obalu Hercegovine i pomagao pobunu Vladislava Hercegovića, Stefanovog sina protiv oca. Ta pobuna donela je Stefanu poraz pred Barom 22. oktobra 1442. godine. Po naredbi Đurađa Brankovića u znak zahvalnosti Francescu, zetski gradovi koje su držali Srbi predali su se mletačkim snagama. Napuljsko otimanje Jakinske marke od mletačkog štićenika Francesca Sforce dovelo je do napuljsko-mletačkog rata, ali tak 19. februara 1444. godine uspio je da se sklopi napuljsko-hercegovinski savez protiv Mletačke republike. Na Francescovu stranu stao je bosanski kralj Tomaš Ostojić i od proljeća bosanski velikaš Radoslav Pavlović, ali do rata je došlo tek posle Francescova odlaska u križarski rat protiv Osmanlija.
22. juna krenula je mletačka flota od 16 galija (8 papinskih i 8 venecijanskih), a pridružila im se i armada burgundskog vojvode Filipa III Dobrog sa grčkom flotom. Ova flota imala je zadatak da pomaže prelazak kršćana preko Dunava i spriječi dolazak turskog pojačanja iz Azije u Evropu. Prva borba vodila se protiv Zete gde se Francesco učvrstio, ali posle odlaska kršćanske flote Napoletanci su došli u Zetu sa svojom flotom i opljačkali Herceg Novi. Nakon poraza kršćanske flote Francesco je optužio papu. U savezu sa Tomašem, Francesco je na povratku iz rata zauzeo Omiš. 23. augusta 1445. godine došlo je do mira, kojim Francesco dobija Omiš i Bar.
| Prethodnik: Tommaso Mocenigo |
 Mletački dužd (1423-1457) |
Nasljednik: Pasquale Malipiero |
Izvori uredi
- ↑ „Doges of Venice” (engleski). Tacitus. Pristupljeno 06. 12. 2013.
