Wikipedija

Divna Veković

1886. 1944.

Divna Veković


{{{tekst_uz_sliku}}}

1886. [[]] 1886.
Lužac kod Berana Lužac kod BeranaKnjaževina Crna Gora
1944.    [[]] 1944.
? Zidani Most ? Zidani MostSlovenija

Divna Veković (Lužac, 1886 – 1944) bila je prva prva školovana babica i zubarka u Crnoj Gori, doktorka književnosti i prva prevoditeljka Njegoševog Gorskog vijenca na francuski jezik.[1] Autorka je i francusko-srpskog rječnika.

Odlučivši se za studije, ona je marljivim prikupljanjem znanja ostavila svojevrsan pečat ne samo na oblast svog primarnog, ljekarskog poziva, već i na oblast književnog stvaralaštva i prevođenja. Bila je veoma aktivna u upoz­navanju Evrope sa duhovnim bogatstvima Crne Gore.[2]

Biografija uredi

Divna Veković rođena je 1886. godine u selu Lužac kod Berana u srpskoj porodici, kao šesto od sedmoro djece Uroša i Tole Veković.[1] Osnovnu školu je završila u manastiru Đurđevi Stupovi a zatim nižu gimnaziju u Skoplju i Djevojački institut na Cetinju.[2] O njenom porodičnom životu nema pouzdanih podataka.

Školovanje uredi

Kao izuzetno talentovanu učenicu, knjaz Nikola je upućuje na studije u Pariz i dodjeljuje joj stipendiju Knjaževine Crne Gore. Kao odlična učenica i jedna od najboljih u svojoj generaciji[1] Divna je bila stipendistkinja Djevojačkog instituta na Cetinju, instituta za školovanje ženske djece „Carica Marija”. Na Sorboni je 1907. završila medicinu i postala ljekarka. Obrazovanje koje je stekla u Francuskoj obuhvatilo je jednogodišnje studije Babičke škole u Amijenu, drugi, završni razred pri Medicinskom fakultetu na Sorboni, i dvogodišnju dentističku školu koju je završila 1917. u Parizu[2] Bila je članica Međunarodnog crvenog krsta. Vratila se u Crnu Goru 1939. godine.[3] Od odlaska na studije u Francusku do povratka uglavnom je boravila u Parizu, tako da je usavršila poznavanje francuskog jezika.[2]

O završetku pripremnog razreda babičke škole i škole za dentiste postoje službeni podaci, međutim o stipendiji za studije na Sorboni i upisu na medicinski fakultet ne postoji službena beleška. Ove podatke daju članovi njene uže porodice, a dokumentacija koju je posjedovala Divna Veković, 1945. godine je uništena.[4]

Godine 1926. u Beogradu je odbranila doktorsku tezu iz književnosti.[2]

Književni rad uredi

Divna Veković prva je prevela Njegošev Gorski vijenac na francuski jezik, 1917. godine. Predgovor za ovo francusko izdanje napisao je francuski pisac i akademik Anri de Renjije (Henri de Régnier). Cijeneći tu njenu zaslugu, knjaz Nikola ju je nagradio spomen-brošem izrađenim u zlatu i platini, sa likom Njegoša. Bilo je to priznanje koje je dodjeljivano ženama visokog ranga, a za čiju je dodjelu, po nekim izvorima, najzaslužnija kneginja Milena. Poznato je i da je prepjevala pjesme Jovana Jovanovića Zmaja, prevela knjigu Vuka Karadžića Život i običaji naroda srpskoga, Srpske narodne priče, Epske pjesme, Basne i druge radove. Autorka je dva riječnika francuskog jezika, francuske gramatike i knjige Krvni umir (1931).[2] Sem ovog bavila se prikupljanjem narodnih umotvorina, običaja, nošnji u Vasojevićima i Crnoj Gori.[4]

Angažovanje tokom ratova uredi

Kao studentkinja Sorbone Divna Veković se istakla kao ljekar i humanista u Prvom svjetskom ratu.[5] Dobrovoljno se priključila 1918. godine borcima na Solunskom frontu, obavljajući profesionalne dužnosti. Na Solunskom frontu je i ranjena.[6] Posle rata se posvijetila obrazovanju srpske i crnogorske djece koja su se školovala u Francuskoj.[4]

Divna Veković je preko trideset godina živjela i radila u Parizu. Godine 1939. vraća se u Jugoslaviju, gdje i ostaje zbog ratnih sukoba koji su počeli. Boraveći u vrijeme Drugog svjetskog rata u Crnoj Gori, angažovala se u zdravstvenoj službi i bila veoma predana humani­tarna radnica. Radila je u svom rodnom mjestu, brinući se o bolesnima, ranjenicima i siromašnima.[7] Od 1943. godine bila je zaposlena na mjestu činovnice pri Domu zdravlja u Beranama.[8]

Osim profesionalnog angažovanja, Divna se bavi prosvjećivanjem žena u beranskom kraju. Od 1941. do kraja rata piše za Glas Crnogorca.[8] Početkom rata je, kao poznavalac stranih jezika, sa ondašnjim vasojevićkim prvacima prisustvovala pregovorima sa italijanskom komandom u Beranama. Spadala je u one ljude koji su duboko vjerovali da treba voditi takve pregovore kako bi se spriječilo uništavanje naroda.[9]

Ostavila sam ove mlade ljude, žaleći u duši što nijesam mlada, da mogu kao negda dijeliti njihovo dobro i zlo, ali veoma srećna što sam vidjela toliko oduševlenja, toliku želju, da se narod spasi od jevrejskih krvopija.

– Divna Veković, ”Zaostro”, Glas Crnogorca, decembar 1942.

Smrt uredi

Divna Veković je slijedila političke ideje kralja u izbjeglištvu i bila odana nacionalnim ciljevima srpskog naroda. U prikupljenim podacima nema traga da je bila članica bilo koje političke partije u Francuskoj ili u Crnoj Gori, ali je bila pristalica monarhističkog uređenja. Njen stariji brat Panto Veković, sveštenik po obrazovanju i profesiji, bio je uključen u političke prilike Berana, zajedno sa grupom ljudi iz Vasojevića, koji su zauzimali značajne društvene funkcije u doba Otomanske uprave.[4]

 
Manastir Đurđevi stupovi kod Berana

Pred kraj rata, kada su Italijani odstupali prema Albaniji, a partizani nadirali i oslobađali Podgoricu, pročuo se glas da će svi građani koji nisu pristupili partizanima biti podvrgnuti sudskim procesima. Formirali su se čuveni zbjegovi crnogorskog naroda u kojima je veliki broj ljudi, plašeći se nove vlasti, krenuo preko Bosne i Hrvatske ka zapadnim teritorijama.[10] U jednom od tih zbjegova, kao pristalica monarhističkog uređenja države, bila je i Divna. Ubijena je u zbjegu 1944. godine.[3] Iako u istoriografiji za sada važi da je umrla krajem Drugog svetskog rata, u nepoznatim okolnostima, postoje i tvrdnje da je stradala kao žrtva događaja na Zidanom mostu,[2] kada je partizanska vlast, bez suđenja, streljala više desetina hiljada ljudi iz Srbije, Crne Gore i Hrvatske, koji su se našli u ovim zbegovima.[11]

Priznanja i počasti uredi

Godine 2017. je pored manastira Đurđevi stupovi otvorena Narodna kuhinja koja je simbolično ponijela ime Divne Veković.[6]

Djela uredi

  • Veković, Divna (1916). Francuska gramatika : (grammaire franco-serbe). Pariz: Izdanje rusko-francuske knjižare. (COBISS)
  • Veković, Divna (1916). Srpsko-francuski razgovori = Manuel de conversation Serbe-Français. Pariz: Librarie Russe et Française. (COBISS)
  • Veković, Divna (1917). Dictionnaire serbe-français : (avec prononciation figurée). b. m.. (COBISS)
  • Petrović Njegoš, Petar II; Régnier, Henri de; Vékovitch, Divna (1917). Les lauriers de la montagne. Paris: Berger-Levrault. Pristupljeno 11. 11. 2019. (COBISS)
  • Karadžić, Vuk Stefanović; Veković, Divna; Ginier, M. (1934). Contes populaires serbes. Paris: Les éditions internationales. (COBISS)

Povezano uredi

Reference uredi

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Dabižinović 2017: str. 59
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 „Prva ljekarka u Crnoj Gori – Divna Veković (1886-1994)”. medical. Arhivirano iz originala na datum 03. 11. 2019. Pristupljeno 3. 11. 2019. 
  3. ↑ 3,0 3,1 „VEKOVIĆ DIVNA”. Muzej žena Crne Gore. Arhivirano iz originala na datum 05. 05. 2019. Pristupljeno 3. 11. 2019. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Dabižinović 2017: str. 59-61
  5. ↑ Martinović, Jokanović 2006: str. 391-393
  6. ↑ 6,0 6,1 Sekulović, M. (19. 4. 2017). „Tajanstvena heroina opet pruža utočište”. Novosti. Pristupljeno 3. 11. 2019. 
  7. ↑ Martinović, Marina; Jokanović, Vladimir. „Divna Veković (1886-1944)--the first woman physician in Montenegro”. National Center for Biotechnology Information. Pristupljeno 3. 11. 2019. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Dabižinović 2017: str. 182
  9. ↑ „Poznati Ivangrađani: Divna Veković”. Mladi Berana. Arhivirano iz originala na datum 03. 11. 2019. Pristupljeno 3. 11. 2019. 
  10. ↑ „Duško Novaković, sin Ksenije Cicvarić: Majku je život surovo kažnjavao, tugu je liječila pjesmom”. Fokus. 11. 1. 2017. Arhivirano iz originala na datum 01. 11. 2019. Pristupljeno 1. 11. 2019. 
  11. ↑ Cvijić, Vuk Z. (22. 11. 2009). „Srbija mora da odluči šta će sa telima streljanih u Sloveniji”. Blic. Pristupljeno 3. 11. 2019. 

Literatura uredi

  • Matić, Ljiljana (1991). „Njegošev "Gorski vijenac" u francuskom prevodu Divne Veković”. Naučni sastanak slavista u Vukove dane 18.2.: 309-315. (COBISS)
  • Martinović, Marina; Jokanović, Vladimir (2006). „Divna Veković (1886-1944), prva lekarka u Crnoj Gori”. Medicinski pregled : povremeno izdanje Srpskog lekarskog društva-podružnice za Vojvodinu God. 59, br. 7/8: 391-393. Arhivirano iz originala na datum 21. 10. 2020. Pristupljeno 3. 11. 2019. (COBISS)
  • Raketić, Vukosav (2012). Divna Veković heroina velikog srca. Andrijevica: Udruženje srpskih književnika u otadžbini i rasejanju-Beograd. Ogranak za Crnu Goru- Andrijevica. 
  • Dabižinović, Ervina (2017.). DISKURSI O ŽENAMA BOKE KOTORSKE: RODNI IDENTITETI (1815-2015) : Doktorska disertacija. Novi Sad: UNIVERZITET U NOVOM SADU ASOCIJACIJA CENTARA ZA INTERDISCIPLINARNE I MULTIDISCIPLINARNE STUDIJE I ISTRAŽIVANJA – ACIMSI CENTAR ZA RODNE STUDIJE. Pristupljeno 3. 11. 2019. 
  • Vešović, Radoslav Jagoš (1935). Pleme Vasojevići : u vezi sa istorijom Crne Gore i plemenskim životom susjednih brda. Sarajevo: Državna štamparija. (COBISS)

Spoljašnje veze uredi

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Divna_Veković&oldid=41806155