Deževice
Deževice (u istorijskim izvorima - Десевицъ, Deseuiza, Desseuiçe, Dexeuiçe, Desuize) su naseljeno mjesto u Bosni i Hercegovini u opštini Kreševo koja pripada entitetu Federacija Bosne i Hercegovine. Na popisu stanovništva 2013. u njemu je živjelo 72 stanovnika.[1]
| Deževice | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Bosna i Hercegovina
|
| Entitet | Federacija Bosne i Hercegovine |
| Kanton/Županija | Srednjobosanski |
| Opština/Općina | Kreševo |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo ((1991)) | 246 - 72 (2013.) |
| Geografija | |
| Koordinate | 43°51′26″N 17°57′33″E / 43.8573°N 17.9592°E |
| Nadmorska visina | 911 m |
  Deževice Deževice (Bosne i Hercegovine) | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | (+387) 30 |
Koordinate: 43° 51′ 26" SGŠ, 17° 57′ 33" IGD
Geografija uredi
Deževice su smještene na 911 m nv, na udaljenosti od 6,74 km od Kreševa vazdušne linije u pravcu zapada, u šumama sjevernih obronaka planine Bitovnje.
Historija uredi
U srednjem vijeku Deževice su važan rudnik srebra i olova u sastavu župe Lepenica. Prvi put se spominju 7. maja 1403. u vezi sa prijevozom olova i soli u Dubrovnik.
Godine 1408. u Deževicama se spominje sud i carina, a 1412. godine i knez (komes) kao starješina trga Deževice („Conte de mercado de Desaviza“). U samim Deževicama Dubrovčani su osnovali svoju koloniju i u njoj su se osjećali kao kod svoje kuće (che stavamo como in caxa nostra). U literaturi se spominje i postojanje franjevačkog samostana ili rezidencije u Deževicama.[2]
Stećci uredi
Iz tog vremena su stećci na lokalitetu Brdo, na raskršću puteva iz pravca Deževica ka selu Kamenik i puta prema brdu nazvanom Križ. Pripadaju vrsti položenih i uspravnih kamenih monolita, javljaju se u tri forme; sanduk, sljemenjak i stub. Od ukupno 52 spomenika ukrašeno je 6 primjeraka. Motivi zastupljeni na spomenicima su; krst, rozeta, polumjesec, jabuka i srp. Nekropola sa stećcima na lokalitetu Brdo (Križ) proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[3]
Svetište uredi
U naselju se nalazi Svetište Voda svetog Jakova, kulturni krajolik povezan s historijskim, vjerskim, kulturnim i simboličkim vezama područja. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 13. januara 2021. godine, donijela je odluku da se svetište proglasi za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[4]
Stanovništvo uredi
| Nacionalnost | 2013. | 1991. |
| Hrvati | 72 | 233 |
| Muslimani | 0 | 0 |
| Srbi | 0 | o |
| Jugosloveni | 0 | 4 |
| ostali | 0 | 9 |
| Ukupno | 72 | 246 |
Reference uredi
- ↑ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano iz originala na datum 7. 4. 2021. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ↑ Deževice, mjesto netaknute prirode i svetišta sv. Jakova Markijskog gdje možete osjetiti snagu molitve - www.bitno.net, 22.5.2022
- ↑ „Nekropola stećaka”. kons.gov.ba. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- ↑ „Svetište Voda svetog Jakova u Kreševu”. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika. Pristupljeno 24. 8. 2021.[mrtav link]
Literatura uredi
- Ljubomir Stojanović, Stare srpske povelje i pisma, I/1, Beograd - Sremski Karlovci 1929, 442.
- Desanka Kovačević-Kojić, Trgovina u srednjovjekovnoj Bosni, Sarajevo 1961, 75, 141-145.
- Desanka Kovačević-Kojić, Gradska naselja srednjovjekovne bosanske države, Sarajevo 1978, 67-71.
- Desanka Kovačević-Kojić, Franjevci u gradskim naseljima srednjovjekovne Bosne, Radovi HDZU 3, Sarajevo 1995, 42.
- Đuro Tošić, O ponašanju dubrovačkih carinika u rudniku Deževice, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine 34, Sarajevo 1983, 148-150.
- Milo Jukić, Deževice – pregled povijesnih događanja, toponomastika, sastav i podrijetlo stanovništva, Kiseljak 2001.
- M. Jukić, Rudarstvo i rudarski toponimi u Deževicama kod Kreševa, Bosna franciscana 27, Sarajevo 2007, 131-176.
