Chełm
Chełm (ukrajinski: Холм, njemački: Cholm) je grad od 61,135 stanovnika na jugoistoku Poljske.[1]
Chełm
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 51°07′N 23°28′E / 51.117°N 23.467°E | |
| Država |  Poljska
|
| Vojvodstvo | Lublinsko |
| Povjat | Chełm |
| Gradska prava | 1392.[1] |
| Vlast | |
| - gradonačelnik | Jakub Banaszek |
| Površina | |
| - Ukupna | 35.28 km²[1] |
| Visina | 80[1] |
| Stanovništvo (2021.) | |
| - Grad | 61,135[1] |
| - Gustoća | 1,733 stan. / km²[1] |
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) |
| Poštanski broj | 22-100–22-118[1] |
| Pozivni broj | (+48) 82[1] |
| Karta | |
  Chełm Pozicija Chełma u Poljskoj | |
Geografske karakteristike uredi
Chełm je treći po veličini grad u Lublinskom vojvodstvu, udaljen 71 km jugoistočno od Lublina, i 65 km sjeverno od Zamośća.[2] Prostire se u Polesju duž rijeke Uherke[3], nedaleko od ukrajinske granice.
Zbog svog položaja, grad je dugi niz godina bio mjesto susreta triju kultura, poljske, rusinske i židovske, nakon Drugog svjetskog rata to više nije.[2]
Historija uredi
Na prijelazu iz 7. u 8. vijek tu je niklo jedno od naselja Ljaha. U 10. vijeku na brdu Wysoka Górka je već postojala fortifikacija sa palisadama.[2]
Chełm je od 1240. bilo jedna od rezidencija kneževa galičkih.[3] Od 1387. je dio Kraljevine Poljske, u kojoj je kao prosperitetno trgovište, dobio status grada 1392.[3]
Između 1596.- 1875. bio je administrativni centar historijske regije Chełm i sjedište unijatske biskupije.[3] Od 1795. nakon Treće Podjele Poljske je dio Austrijske Monarhije a nakon 1815. je dio Kongresne Poljske.[3] Tad se između 1830.-31. rasplamsala borba unijata protiv rusifikacije.[3]
Grad je od 1941. do 1944. proživio pod njemačkom okupacijom. Nacisti su podigli zarobljenički logor u kom su uglavom bili smješteni sovjetski vojnici uz nešto francuskih, britanskih i belgijskih. Računa se da je preko 90 000 zarobljenika (manje više sovjetskh) pomrlo ili pogubljeno.[3]
Do novembra 1942. u Chełmu je djelovao geto u kom je živjelo oko 8000 Židova, od kojih većina deportirana u Logor smrti Sobibor.[3] Chełm je vijekovima bio administrativni centar historijske regije Chełm, a nakon tog Chełmske gubernije a između 1975.-1998. i vlastitog vojvodstva.[2]
Privreda uredi
Kao rudarski centar za ekspoataciju vapnenca, Chełm se razvio i kao industrijski centar; cementara, pogoni kemijske, mašinske i prehrambene industrije.
Chełm je i raskršće važnih cesta i željezničkih pruga.[3]
Znamenitosti uredi
U samom centru grada je brdo (221 m) Góra Chełmska sa ruinama utvrde (11.-13. vijek i Starim gradom na obroncima, ispod kog je mreža podzemnih hodnika u dužini od nekih 15 km nastalih iskapanjem vapnenca.
Najveća znamenitost je kasnobarokna katolička katedrala (nekadašnja unijatska) Rođenja Blažene Djevice Marije (1735.-36.) i par samostana 17.-18. vijek.[3]
Pobratimski gradovi uredi
Chełm ima ugovore o pobratimstvu sa slijedećim gradovima[4];
Izvori uredi
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 „Poland: Lubelskie” (poljski). City population. Pristupljeno 2.01.2022.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Podstawowe informacje” (poljski). Ostpreussen. Pristupljeno 3.01. 2022.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 „Chełm” (poljski). Encyklopedia PWN. Pristupljeno 3.01. 2022.
- ↑ „Miasta partnerskie” (poljski). Urząd Miasta Chełm. Pristupljeno 3.1.2022.
