Careva džamija u Bileći
Careva džamija u Bileći (Gradska ili Obradovića džamija), nalazi se u centru Bileće, Bosna i Hercegovina. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 16. do 22. maja 2006. godine je donijela odluku da se džamija proglasi za nacionalni spomenik BiH.[1] Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović (predsjedavajuća), Dubravko Lovrenović, Ljiljana Ševo i Tina Wik.
Historija uredi
Izgradnja Careve džamije započeta je 1889. godine i dovršena je 1895. godine. Nova džamija u gradu sagrađena je na temeljima stare džamije. Džamija je izgrađena novcem kojeg je dala Zemaljska vlada BiH (40 000 kruna) i domaće stanovništvo. U isto vrijeme kad je građena džamija u Bileći, u njenoj neposrednoj blizini, građena je i pravoslavna crkva. Crkva je sagrađena 1896. godine. Zemaljska vlada je dala potrebna finansijska sredstva i za izgradnju crkve. Kako se džamija počela graditi od neobrađenog kamena, bilećki muslimani su se obratili caru Franji Josifu u Beč, sa predstavkom i zamolili da se džamija u Bileći izgradi od tesanog kamena kao i crkva. Car je dao odobrenje i poklonio ćilim. Munara Careve džamije je bila oštećena od udara groma 1925. godine, i to njen donji dio, kaca, koji je kasnije restauriran.
Za vrijeme II svjetskog rata, džamija je bila oštećena na nekoliko mjesta, i tom prilikom su bili oštećeni krov i zidovi. Godine 1965. ova oštećenja su sanirana. Tada je izgrađena gasulhana i ograđen harem džamije.
Careva džamija je minirana 1992. godine i tom prilikom su potpuno uništeni krov, munara i enterijer džamije, dok su zidovi znatno oštećeni. Ponovo je obnovljena 2011. godine.
Opis uredi
Prema konceptu prostorne organizacije, Careva džamija pripada tipu jednoprostornih džamija dimentija 11,4x11,4 metara, sa kamenom munarom visine 23 metra. Kamene munare kvadratne osnove nalaze se jedino uz džamije u Hercegovini. Munare četvrtastog oblika imale su Telarevića džamija u Bjeljanima kod Stoca, džamije u okolini Bileće: Avdića džamija u Planoj, džamija u Kljunima, Kružnju i Svinjarini, džamije na području Nevesinja: Perkušića džamija u Nevesinju, Čelebića džamija u Donjoj Bijenji, džamija u Kruševljanima, zatim, džamija u Glavatičevu kod Konjica, Fatime kadune u Mostaru.
Centralni prostor džamije je natkriven unutrašnjom kupolom sa tjemenom na visini od cca 11 m od kote poda džamije. Kupola je pokrivena šesterostrešnim šatorastim krovom, drvene konstrukcije. Šatorasti krov je oslonjen na osmougaoni tambur. Prelaz iz kvadratne osnove u tambur ostvaren je preko četiri trompe.
U enterijeru je mihrab bez dekora, mimber od kamena i drveni mahfil.
Literatura uredi
Reference uredi
- ↑ „Careva džamija”. kons.gov.ba. Pristupljeno 13. 11. 2016.[mrtav link]
