Branko Krsmanović
Branko Krsmanović (1915 — 1941), učesnik španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| Branko Krsmanović | |
|---|---|
 | |
| Profesija | student |
| Član KPJ od | 1936. |
| Učešće u ratovima | Španski građanski rat Narodnooslobodilačka borba |
| U toku NOB-a | član GŠ NOPO Srbije |
| Narodni heroj od | 9. maja 1945. |
Biografija uredi
Branko Krsmanović je rođen 3. oktobra 1915. godine u selu Donja Mutnica, kod Paraćina. Posle završetka osnovne škole i gimnazije, upisao se na Beogradski univerzitet, a kasnije je prešao u Prag i tamo nastavio studije. U Pragu je 1936. godine izabran za predsednika Jugoslovenske studentske samouprave. Iste godine u Pragu primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije.
U jesen 1936. godine je preko Praga upućivao jugoslovenske studente - dobrovoljce u Internacionalne brigade koje su se borile za odbranu španske republike od vojne pobune. Krajem 1937. godine i sam je krenuo u Španiju, gde je kao borac stupio u bataljon „Dimitrov“, u kome je tada bilo dvadeset pet jugoslovenskih studenata. S ovim bataljonom borio se na Haramskom frontu, jugoistočno od Madrida. Pet meseci kasnije u Španskoj republikanskoj armiji završio je oficirsku školu u Pozbrubiju, kod Albasetea. Posle toga je proizveden u čin potporučnika i postavljen za političkog komesara protivtenkovske baterije, koja je bila sastavljena od dobrovoljaca iz Jugoslavije. U borbama na centralnom i Aragonskom frontu, ova baterija stekla je glas i slavu najbolje protivtenkovske jedinice u celoj Španskoj republikanskoj armiji. Ubrzo posle toga, unapređen je u čin kapetana. U jednoj noćnoj borbi ranjen je u nogu, pa je prebačen u Francusku na lečenje. Kada je izlečio rane, francuske vlasti su ga uputile u koncentracioni logor Girs.
Iz Francuske se vratio u Jugoslaviju početkom 1941. godine. Na graničnom prelazu iz Italije sačekali su ga policajci, uhvatili u vozu i sproveli u Beograd. U beogradskom zatvoru „Glavnjača“ proveo je trideset pet dana, posle čega je proteran u Paraćin, 24. marta 1941. godine. Dva dana kasnije, za njim je sreskom načelniku stigla depeša da ga odmah sprovede u Beograd. Pošto je 27. marta došlo do obaranja vlade Cvetković-Maček, formiranja nove vlade armijskog generala Dušana Simovića i raskidanja pakta sa Nacističkom Nemačkom, Branko nije ni sproveden u Beograd. U Paraćinu je ostao do polovine maja 1941. godine, kada je ilegalno došao u Beograd, gde je živeo do donošenja odluke CK KPJ o dizanju ustanka.
Još aprila 1941. godine u Srbiji je formiran Vojni komitet u koji je, pored ostalih (Spasenije Cane Babović, Sretena Žujovića Crnog i Filipa Kljajića Fiće), ušao i Branko Krsmanović. Zadatak komiteta bio je prikupljanje oružja i organizatorsko-propagandne i druge pripreme za dizanje ustanka. Odmah posle donošenja odluke CK KPJ (4. jula 1941. godine) o dizanju ustanka protiv okupatora, obrazovan je Štab NOP odreda Srbije, kasnije Glavni štab NOP odreda Srbije, u koji su ušli - Sreten Žujović, Rodoljub Čolaković, Filip Kljajić Fića, Nikola Grulović i Branko Krsmanović. Kao iskusan borac, provereni borac i revolucionar i član Glavnog štaba NOPO Srbije, Krsmanović je vrlo često putovao po celoj Srbiji, naročito Pomoravlju, Šumadiji i zapadnoj Srbiji, gde je stvarana slobodna teritorija. Vrlo aktivno je učestvovao u stvaranju prvih partizanskih jedinica - Beličke partizanske čete Kragujevačkog partizanskog odreda, Prvog i Drugog šumadijskog partizanskog odreda i drugih.
Nemci su, avgusta 1941. jakim snagama opkolili Kosmaj i izbili na vrh planine, da bi pronašli i uništili Kosmajski partizanski odred. Tog dana na Kosmaju se našla samo desetina Mladenovačke partizanske čete. Tada je poginuo i Branko Krsmanović.
Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), 9. maja 1945. godine, među prvim borcima Narodnooslobodilačke vojske, proglašen je za narodnog heroja.
Literatura uredi
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Narodni heroji Jugoslavije. „Mladost“, Beograd 1975. godina.