Al-Gazali
Abu Hamid Muhamed ibn Muhamed al-Gazali (1058-1111), poznat kao Algazel u srednjevekovnoj Evropi, je bio perzijski islamski filozof, teolog, pravnik, psiholog i mistik[1]. Isto tako se smatra jednim od najvećih sufijskih učitelja.
| Al-Gazali | |
|---|---|
| Islamsko zlatno doba | |
| Perzijska filozofija | |
 | |
| Rođenje | 1058 |
| Smrt | 1111 |
| Filozofija | |
| Škola/Tradicija | islamska filozofija, sufizam |
| Glavni interesi | teologija, kalam, islamsko pravo |
Život uredi
Al-Gazali je rođen u Tusu, u iranskoj regiji Horasan. Predavao je u Bagdadu, kao učitelj prava, dijalektičke teologije (kalam) i filozofije. 1095. godine, nakon nervnog sloma, napustio je akademski rad i postao sufija, posvetivši se kontemplaciji.[2] Gazali je kasnije štitio mističko sufijsko učenje od progona svojim autoritetom u islamskim učenim krugovima[3] .
Djela uredi
Teologija uredi
- al-Munqidh min al-dalal
- Hujjat al-Haq (Dokazi istine )
- al-Iqtisad fil-i`tiqad (Median in Belief)
- al-Risala al-Qudsiyya (Jerusalemska poslanica)
- al-maqsad al-asna fi sharah asma' Allahu al-husna (Najbolji načini za korištenje Allahovih lijepih imena)
- Jawahir al-Qur'an wa duraruh (Blago Kur'ana i njegovi biseri)
- Mishkat al-Anwar
- Kitab al-arba'in fi usul al-din
Tesavvuf uredi
- Mizan al-'amal (Kriterij postupaka)
- Ihya'ul ulum al-din ("Oživljavanje verskih nauka"), Ghazalijev najznačajnije delo koje je izvršilo značajan uticaj na sunitski islam.
- Kimiya-ye sa'ādat
- Bidayat al-hidayah (Početak vodstva)
- Nasihat al-muluk (Kralj savjetodavac)
- al-Munqidh min al-dalal (Spasioc od grešaka)
- Sir al-'alamian wa kashf ma' fi al-darian (Tajana dvaju svjetova i otkriće dvaju stanova)
Filozofija uredi
- Maqasid al falasifa (Ciljevi filozofa) [napisano na početku njegove karijere u slavu filozofije i kao prikaz osnovnih teorija filozofije; većinom pod uticajem Avicenna]
- Tahafut al-Falasifa (Nedoslednost filozofa), koje predstavlja napad na aristotelovska učenja Al-Farabija i Ibn Sine; u odgovor je Ibn Rušd napisao svoju slavnu knjigu Tahafut al-tahafut (Nedoslednost nedoslednosti) u kojoj Ibn Rušd pobija Ghazalijevo pobijanje filozofije
- al-Qistas al-mustaqim (Pravilan balans)
Islamsko pravo uredi
- al-Mustasfa fi 'ilm al-isul (Pjašnjenja u teoriji prava)
- Al-wasit fi al-mathab (Mediji u Jurisprudentialnoj školi)
- Kitab tahzib al-Isul (Teorija prava)
- Fatawy al-Ghazali (Gazalijeve fetve)
- Asas al-Qiyas (Osnovi analognog mišnljenja).
Logika uredi
- Miyar al-Ilm fi fan al-mantiq (Kriterij logičkog znanja)
- Mihakk al-nazar f'l-mantiq (Osnova logičkih dokaza)
- al-Qistas al-mustaqim (Pravilan balans)
Učenje uredi
Al-Gazali je uvid zadobijen mističkim poimanjem postavljao iznad uvida postignutog putem logike.[2] Takođe je zastupao prevlast otkrivenja nad rezonovanjem.[4] Al-Gazali napada opseg znanja na koji filozofi polažu pravo, naročito kroz kritiku znanja o kauzalnosti, i nasuprot tome staje u odbranu okazionalizma.[2] Njegovo radikalno odbacivanje uzročnosti i tvrdnja o nepostojanju nužne veze između uzroka i posledice je preteča kasnijim skeptičkim i okazionalističkim sistemima (Malbranš i dr.)[3].
U filozofiji, povezivao je spoznajnoteorijski skepticizam i novoplatonske elemente s islamskim teološkim učenjem, na osnovu kojeg kritikuje celokupnu filozofiju.[3] Njegova dela zagovaraju pravovernost islama i neophodnost misticizma.
Izvori uredi
- ↑ Ghazali Arhivirano 2008-10-11 na Wayback Machine-u, The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition 2006
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Al-Gazali, Oksfordski filozofski rečnik, Sajmon Blekburn, Svetovi, Novi Sad, 1999. ISBN 86-7047-303-8
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Algazel, Filozofija, Enciklopedijski leksikon, Mozaik znanja, Beograd 1973.
- ↑ Mirča Elijade, Vodič kroz svetske religije, Narodna knjiga, 1996.
