Aden
Aden je grad u Jemenu i bivši glavni grad nekadašnjeg Južnog Jemena. Aden je najveća jemenska luka u Adenskom zaljevu u blizini strateški važnog tjesnaca Bab el Mandeb, koji povezuje Crveno more s Indijskim oceanom.
Aden
عدن | |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 12°48′N 45°02′E / 12.800°N 45.033°E | |
| Država | 
|
| Stanovništvo (2005.) | |
| - Grad | 590.000 |
| Karta | |
  Aden | |
Aden je administrativni centar male jemenske Muhafaze Adan od 590,413 stanovnika.[1]
Historija uredi
Prostor Adena je oduvijek imao izuzetno važan položaj, na prometnom putu između Evrope i Azije, tako da je tu još od antike bilo trgovačkih uporišta. Po svemu sudeći tu je još u 1. st. pne. postojala trgovačka kolonija Eudaemon. Za predislamskom razdoblja, gradom i okolicom vladali su Sabejsko kraljevstvo, a nakon njega Himjarsko Kraljevstvo. Kratkotrajno je bio pod vlašću Aksumskog kraljevstva. Iz tog vremena postoje ostatci njihovih utvrda, na širem prostoru grada . Nakon širenja islama po Jemenu od 6. st., Adenom i okolicomm vladaju lokalni imami.
Od kraja 18. st. Adenom vlada Sultanat Lahidž,čiji je sultan 1838. prodao teritorij grada Adena Britanskom Carstvu, koje je tražilo uporište na strateški važnom Bab el Mandebu. Na taj način je osnovana britanska Kolonija Aden, kojom je upravljala Britanska istočnoindijska kompanija. Grad je bio trgovačka kolonija, administrativno dio Britanske Indije.
Aden je 1937. izdvojen iz Indije i stvorena je Krunska kolonija Aden. Britanci su cijeli prostor južnog arapskog poluotoka (Hadramaut) organizirali kao Protektorat Aden. Sam grad Aden nije bio dio Protektorata Aden, nego posebna kolonija.
Tokom 1960-ih godina jača pokret za oslobođenje od britanske vlasti, zbog tog je Britanija 1962 osnovala novu nešto samostalniju tvorevinu Južnoarapsku Federaciju, no na kraju 1967 povukle su se i posljednje britanske jedinice, i osnovana je Demokratska Narodna Republika Jemen (znana Južni Jemen), s Adenom kao glavnim gradom. Nakon ujedinjenja Jemena 1990 godine, glavni je grad nove države postao Sana, a Aden gubi dotadašnji status. Tijekom građanskog rata 1994. Aden je bio centar pobunjenika. Poznat je kao mjesto prvog napada Al Qaide na američke ratne brodove USS The Sullivans i USS Cole, 2000 godine.
Geografske karakteristike uredi
Aden se nalazi na jugu Arapskog poluotoka u Adenskom zaljevu. Sam grad je smješten u krateru ugaslog vulkana, na poluotoku uskom prevlakom povezanim s kopnom. Zbog toga se stari Aden često naziva Krater. Između poluotoka i kopna je zaljev koji je idealna luka. Aden ima tropsku klimu sa izuzetno malo kiše.
Znamenitosti uredi
Od turističkih znamenitosti najzanimljiviji su ostaci spremišta za vodu Tavila, sagrađenog u vulkanskim stijenama još u pretpovijesti. Poznata je i tvrđava Seerah. Grad ima mnoge građevine tradicionalne islamske arhitekture, ali i evropske građevine iz kolonijalnog razdoblja (tradicionalne britanske crkve). Zanimljive su plaže s vulkanskim stijenama u okolici grada.
Izvori uredi
Vanjske veze uredi
- Regional/Middle_East/Yemen
- 100+ Travel Photos of Yemen Arhivirano 2013-01-05 na Wayback Machine-u
- Adenska luka (en)