1594

Ovo je članak o godini 1594.

Događaji uredi

19. 2. - Sigismund III Vasa krunisan za švedskog kralja nakon što je obećao da će održati luteranizam u zemlji (Sigismund je od ranije poljsko-litvanski vladar).
27. 2. - Anri IV krunisan za kralja Francuske u Chartresu.

10. 3. - Kraljevska vojska prinudila na predaju Nograd, poslednju tursku tvrđavu na severozapadu "turske" Ugarske^[1].
oko 21. 3. - Juraj Zrinski osvaja nekoliko gradova između Kaniže i Sigeta^[1].
22. 3. - Anri IV konačno ušao u Pariz.
ožujak - Juraj Lenković je novi general hrvatske krajine^[2].
21. 3. - Sabor u Zagrebu: ne žele da se hrvatski ban (Tomo Erdedi) potčinjava bilo kome, makar i nadvojvodi Maksimilijanu (ima raditi sporazumno)^[3].
26. 3. - Umro Stjepan Grasswein, general slavonske krajine, zamjeniće ga barun Ivan Sigismund Herberstein.
mart - Banatski ustanak, ustanici i hajduci Petra Majžaša zapalili Vršac ^[4].

14. 4. - Kralj Rudolf II imenovao svog brata Matiju za zamjenika u Ugarskoj i drugim zemljama^[5].
16. 4. - Od trovanja umro Ferdinando Stanley, 5th Earl of Derby, drugi na redu za englesku krunu.

4. 5. - 28. 6. - Nadvojvoda Matija opsjeda Ostrogon, uz pomoć srpskih žitelja zauzeo gornji grad ne i samu tvrđavu^[1]; Christoph von Teuffenbach krenuo na Hatvan.
7. 5. (27. 4. po j.k.) - Spaljivanje moštiju svetog Save.
- Banatski ustanak se ipak pojačava: padaju Bečkerek, Lipovo, Titel i dr.; na kraju ipak moraju pobeći u Erdelj (knez Žigmund Batori)^[6].
- Vladika Teodor otišao u Erdelj pa odran od Turaka po povratku^[4].
- U ovo vreme se pobunili i Srbi oko Peći^[7].

1. 6. - Herberstein provalio u Pakrački sandžak, 4. 6. zapalio Sirač.
5. 6. - Willem Barentz krenuo na prvo putovanje potrage za Severoistočnim prolazom (stiže do Novaje Zemlje).
11. 6. - Principalía: španski kralj Filip II. priznaje prava i privilegije domorodačkih plemića i poglavara na Filipinima.

1. 7. - Anglo-španski rat: na kraju akcije kod zaliva San Mateo (Ekvador), Španci zarobili engleskog pomorca Richarda Hawkinsa.
10. 7. - Srbi odlučujuće poraženi oko Bečeja i Bečkereka, beže u Erdelj^[2].
14. 7. - Sigismund postavio svog strica Karla za namesnika u Poljskoj-Litvaniji.
srpanj, polovinom - Turci pokorili pobunjeni Banat^[4].
22. 7. - Osamdesetogodišnji rat: holandski republikanci zauzeli Groningen (zaokružen sever Nizozemske).

srpanj - Sinan-paša krenuo iz Beograda, osvaja Tatu 23. 7. i utvrđenu opatiju sv. Martina 30. 7., zatim dolazi pred Győr (Đer); krimski Tatari upadaju u Mađarsku s istoka.

1. 8. - Nadvojvoda Maksimilijan započinje opsadu Petrinje.
kolovoz, početkom - Srbi morali vratiti Turcima grad Fačet, po naređenju erdeljskog kneza (inače, knez nije mogao ući u rat jer je staleška skupština bila protiv)^[4].
5. 8. - Lenković sa uskocima zauzeo Hrastovicu, takođe i Goru, zatim važnu kulu kod Petrinje.
10. 8. - Turci bježe iz Petrinje, zapalivši je na odlasku, isto se događa i sa Siskom; nadvojvoda ubrzo raspušta vojsku.
16. 8. - Dubrovčanin Ivan de Marini, izaslanik kralja Rudolfa, sklopio savez sa moldavskim vojvodom Aronom; ovih dana se savezu priklonio i erdeljski knez Žigmund Batori^[8].
avgust - Počinje Devetogodišnji rat u Irskoj, neuspeo pokušaj zbacivanja engleske vlasti u zemlji.

rujan, zadnja dekada - Rustam-beg se vratio u Hrastovicu i Petrinju; Erdogli-beg upada u Turopolje ali biva zarobljen^[9].
29. 9. - Győr se predao Sinan-paši; poslao jedinice koje zauzimaju Pápu^[2].

4 - 28. 10. - Sinan-paša neuspješno opsjeda Komarno (brani ga Vuk Stančić) zatim odlazi u zimovnik i otpušta Tatare.

5. 11. - Juraj Lenković upao u bihaćku varoš i zapalio je, odvodi 1200 kršćana sa sobom.
15. 11. - Vladari Erdelja, Vlaške i Moldavije, Žigmund, Mihaj i Aron, sklopili antiturski savez.
- 23. 11. ubijeni svi Turci u Bukureštu i Jašu, Mihaj Hrabri prelazi Dunav i napada Silistriju, Ruščuk, Vidin, Nikopolj; Deli-Markova srpska četa zalazi pljačka do Jedrena^[10].

Aleksandar Komulović u papinskoj misiji za stvaranje antiturskog saveza (ove godine posjećuje Erdelj, Moldaviju i Poljsku-Litvaniju)^[1].
Podignuta crkva manastira Orahovica; dovršen ikonostas u Dečanima.
U Amsterdamu osnovana Compagnie van Verre, prethodnica Nizozemske istočnoindijske kompanije, ne bi li bio prekinut portugalski monopol na biber.
Procvetali tulipani Carolusa Clusiusa u Botaničkoj bašti Lajdenskog univerziteta - to se smatra početkom gajenja lala u Holandiji, mada ih je i ranije bilo u privatnim baštama.

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1594.

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1594.

Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959