Žabalj
Žabalj (mađarski: Zsablya, rusinski: Жабель, nemački: Josefsdorf) je varošica u opštini Žabalj u Južnobačkom okrugu. Prema Popisu stanovništva iz 2011.g. u Žablju živi 9161 stanovnik.[1] Prema popisu iz 2002. bilo je 9598 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 8766 stanovnika). Nalazi se u regionu poznatom kao Šajkaška (jugoistočni deo Bačke), u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini.
| Žabalj | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južno-bački |
| Opština | Žabalj |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) | 9598 |
| Gustina stanovništva | 73 st./km² |
| Geografija | |
| Koordinate | 45°22′12″N 20°03′30″E / 45.37°N 20.058333°E |
| Nadmorska visina | 80 m |
| Površina | 131,4 km² |
  Žabalj Žabalj (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 21230 |
| Pozivni broj | 021 |
| Registarska oznaka | NS |
Koordinate: 45° 22′ 12" SGŠ, 20° 03′ 30" IGD
Geografija uredi
Varošica Žabalj se nalazi u jugoistočnom delu Bačke blizu reke Tise.
Žabalj je takođe i sedište opštine, u kojoj se pored ovog mesta nalaze i naselja: Gospođinci, Đurđevo i Čurug.
Žabalj je raskrsnica važnih puteva: Novi Sad - Zrenjanin i Novi Sad (preko Bačkog Gradišta) - Bečej - Senta.
Istorija uredi
Podaci o naselju na području današnjeg Žablja datiraju iz praistorije. Žabalj se prvi put pominje 1514. godine kao tvrđava u kojoj je bio zarobljen Dože Đerđ. Za vreme Otomanske imperije (u 16. i 17. veku) naseljen je Srbima. U 18 i 19 veku Žabalj je deo habsburške Vojne krajine (Šajkaški bataljon). Krajem 18. veka, posle velike poplave (1784), dislocirano je prvobitno naselje kraj obale Tise na današnje mesto (12 km od Tise).
Prva crkva u Žablju se pominje 1720.g. ali je ona srušena. Današnja pravoslavna crkva Svetog Nikole izgrađena je 1835.g. dok je Katolička crkva podignuta 1901.g. Od 1918.g. Žabalj je deo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca – kasnije Jugoslavije.
U narodnooslobodilačkom ratu Žabalj, Čurug, Đurđevo i Gospođinci doživljavaju neprijateljsku odmazdu (1942.), kojoj prethodi formiranje i početak borbenog puta Šajkaškog partizanskog odreda. Za vreme Mađarske okupacije tokom II svetskog rata veoma rano dolazi do formiranja Šajkaškog partizanskog odreda. U Raciji 1942.g. ubijeno je 666 stanovnika Žablja od čega 141 žena, 101 dete i 69 starih lica. Prema nacionalnosti žrtve je činilo 614 Srba, 28 Jevreja, 23 Roma i 1 Mađar.[2] Za ove zločine partizani su u jesen i zimu 1944.g. izvršili odmazdu nad žiteljima Žablja mađarske nacionalnosti. Od osvetničkih ubistava ali i gladi i zaraznih bolesti u zatočeništvu stradalo je oko 2000 žabaljskih Mađara.[3]
Kultura uredi
Mnogobrojna spomen-obeležja iz revolucionarne prošlosti su u selima ovog dela Šajkaške, a na obali Tise je impozantan spomenik Šajkaškom partizanskom odredu, rad Jovana Soldatovića. Pored građevina seoske arhitekture, u Čurugu je i jedina tipična panonska vetrenjača na teritoriji Vojvodine, a u pravoslavnoj crkvi je poznati ikonostas - rad Đorđa Krstića. Kraj Žablja, na obali Tise, smeštena je bogata Zavičajna muzejska zbirka.
Privreda uredi
Žabalj je u razvijenom poljoprivrednom području. U Žablju su velika šećerana i manji privredni pogoni.
Demografija uredi
Prema rezultatima Popisa stanovništva iz 2011.g. u Žablju živi 9161 stanovnik. U nastavku teksta podaci su dati prema Popisu stanovništva 2002.g.
U naselju Žabalj živi 7493 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 37,7 godina (36,5 kod muškaraca i 38,9 kod žena). U naselju ima 3073 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,12. Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 8672 | 90.35% | ||
| Romi | 202 | 2.10% | ||
| Jugosloveni | 119 | 1.23% | ||
| Hrvati | 88 | 0.91% | ||
| Mađari | 85 | 0.88% | ||
| Rusini | 31 | 0.32% | ||
| Makedonci | 20 | 0.20% | ||
| Albanci | 16 | 0.16% | ||
| Crnogorci | 9 | 0.09% | ||
| Ukrajinci | 8 | 0.08% | ||
| Slovaci | 7 | 0.07% | ||
| Nemci | 4 | 0.04% | ||
| Rusi | 3 | 0.03% | ||
| Muslimani | 3 | 0.03% | ||
| Slovenci | 2 | 0.02% | ||
| Česi | 1 | 0.01% | ||
| Rumuni | 1 | 0.01% | ||
| Bunjevci | 1 | 0.01% | ||
| nepoznato | 86 | 0.89% | ||
| m | ž | |||
| ? | 12 | 21 | ||
| 80+ | 60 | 99 | ||
| 75-79 | 77 | 150 | ||
| 70-74 | 169 | 237 | ||
| 65-69 | 205 | 251 | ||
| 60-64 | 246 | 275 | ||
| 55-59 | 225 | 241 | ||
| 50-54 | 317 | 325 | ||
| 45-49 | 429 | 400 | ||
| 40-44 | 364 | 389 | ||
| 35-39 | 348 | 321 | ||
| 30-34 | 321 | 297 | ||
| 25-29 | 337 | 330 | ||
| 20-24 | 366 | 377 | ||
| 15-19 | 340 | 369 | ||
| 10-14 | 316 | 272 | ||
| 5-9 | 298 | 268 | ||
| 0-4 | 286 | 260 | ||
| prosek | 36.5 | 38.9 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 2061 | 463 | 26 | 4 | 633 | 33 | 219 | 204 | 62 | 144 |
| Ženski | 1044 | 90 | - | 1 | 229 | 7 | 23 | 251 | 48 | 43 |
| Oba | 3105 | 553 | 26 | 5 | 862 | 40 | 242 | 455 | 110 | 187 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 9 | 24 | 109 | 41 | 22 | 47 | 2 | - | 19 | |
| Ženski | 20 | 25 | 62 | 88 | 112 | 35 | 5 | - | 5 | |
| Oba | 29 | 49 | 171 | 129 | 134 | 82 | 7 | - | 24 |
Reference uredi
- ↑ Statistički Zavod Srbije: Prvi rezultati popisa http://media.popis2011.stat.rs/2011/prvi-rezultati.pdf
- ↑ Golubović, Zvonimir. Racija u južnoj Bačkoj 1942.godine, Novi Sad, 1991.
- ↑ Cseres Tibor: Vérbosszú Bácskában. Magvető, Budapest, 1991. (Tibor Cseres: Serbian Vendetta in Bacska Arhivirano 2011-01-27 na Wayback Machine-u).
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
Vanjske veze uredi
- Žabalj nezavisni portal Arhivirano 2012-06-08 na Wayback Machine-u
- Portal Žabalj biz - Sve na jednom mestu Arhivirano 2008-05-01 na Wayback Machine-u
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain) Arhivirano 2009-01-20 na Wayback Machine-u
- Satelitska mapa (Wikimapia)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
| Naseljena mesta opštine Žabalj |
|---|
|
Žabalj • Čurug • Đurđevo • Gospođinci |